کاخسفید با انتشار بیانیهای از مزرعه بوش در تگزاس اعلام کرد: بوش به وزرای امورخارجه و خزانهداری دستور داده است تا اقدامات ویژهای را برای تسریع عملیات کمکرسانی به قربانیان زلزله بم انجام دهند. کاخسفید اعلام کرد: مردم ایران مستحق یاری جامعه بینالمللی هستند تا به آنها برای رهایی از نتایج مصیبتبار زلزله هفته گذشته کمک شود.
در ادامه این گزارش آمده است: دولت بوش اقداماتی را انجام داد تا کار گروههای امدادرسانی برای ارائه تجهیزاتی از جمله تلفنهای ماهوارهای و کامپیوتر به ایران آسانتر شود. این اقدام آمریکا باعث میشود که روند طولانی صدور گواهی حذف شود که این امر امدادرسانی را تسریع میکند.
در همین راستا، جورج بوش در مجمع خبرنگاران اعلام کرد: ما این موضوع را که دولت ایران اجازه داده است پروازهای حامل کمکهای بشردوستانه ما وارد کشورشان شود، ستایش میکنیم.
بوش گفت: آنچه که ما در ایران انجام میدهیم این است که به ملت ایران نشان دهیم که ملت آمریکا دقت دارند و عمیقاً با رنجهای بشری همدردی میکنند.
وی خاطرنشان ساخت: دستور دادهام محدودیتهای صادرات به ایران بهطور موقت لغو شود تا بتوانیم کمکهای بشردوستانه را به این کشور ارسال کنیم. رئیسجمهور آمریکا همچنین تصریح کرد: دولت ایران باید به صدای آنهایی که آرزوی آزادی دارند، توجه کند، اعضای القاعده را که در این کشور بازداشت هستند، آزاد کند و برنامه سلاحهای هستهایاش رها کند.
بوش خاطرنشان کرد: در عین حال ما این واقعیت را که دولت ایران اجازه داده پروازهای بشردوستانه ما وارد این کشور شوند، ستایش میکنیم. این کار بسیار خوب و اقدامی صحیح است که به مردم در زمانی که آسیب دیدهاند کمک کنیم و ما هم در حال انجام همین کار هستیم.[۲]
کالین پاول، وزیر امورخارجه ایالاتمتحده خاطرنشان ساخت: ایران فشارهای مستمر ما را برای آشکار کردن برنامه تسلیحات هستهایاش احساس کرد و کار را برای انجام دادن آن آغاز کرده است.[۳] وی گفت: آمریکا در کنار مردمی که زیر سلطه حکومتهای سرکوبگر زندگی میکنند، ایستاده است.
وزیر امورخارجه ایالاتمتحده اعلام کرد: جورج بوش، رئیسجمهور آمریکا تلاشها را برای تقویت استراتژی تجارت آزاد جهانی، رهبری خواهد کرد و توافقنامه تجارت آزاد خاورمیانه در اولویت قرار دارد. وی در ادامه افزود، جنگ علیه تروریسم همچنان اولویت ویژه آمریکاست و آمریکا قصد دارد در سال ۲۰۰۴، صلح، آزادی و رفاه را در تمام جهان گسترش دهد. پاول گفت: القاعده همچنان یک خطر بزرگ باقی مانده است.
در عین حال، پاول در مصاحبه با واشنگتن پست، گفت: ما همیشه گزینه احتمال مذاکره با ایران را بازگذاشتهایم و طی ماههای اخیر اتفاقاتی افتاده که به عقیده من امیدوارکننده است.[۴]
پاول افزود: زمانیکه دولت بوش سه سال پیش کار خود را آغاز کرد، اعلام کردیم که ایران فعالیتهایی را در جهت تولید تسلیحات هستهای دارد که این امر غیرقابل قبول و برخلاف تعهداتش است. وزیر خارجه ایالاتمتحده در ادامه خاطرنشان ساخت: ما روس را تحت فشار قرار دادیم، اما در نهایت روسها نیز به این نتیجه رسیدند که برنامههایی وجود دارد در حالیکه در آن زمان همه برما فشار وارد میآوردند؛ همانطور که شما هم میدانید برای ایجاد تفاهم با روسها تلاش کردیم، بعد از آن اطلاعات بیشتری در دسترس آژانس بینالمللی انرژی اتمی قرار گرفت و برای آنها آشکار شد که ایران بهطور کامل به تعهداتش عمل نکرده است.
وزیر امورخارجه آمریکا همچنین بیان داشت؛ ما آژانس بینالمللی انرژی اتمی را تحت فشار قرار دادیم تا تمام این موارد را مدنظر قرار دهد و درباره آنها اقدام کند و همکاران اتحادیه اروپاییمان در قالب EU3 مستقیماً، وارد عمل شوند؛ زمانیکه دومینیک دوویلپین، جک استراو و یوشکا فیشر، وزرای امورخارجه فرانسه، انگلیس و آلمان در تهران بودند در تماس نزدیک با آنها بودیم، آنها هرگز کاری انجام ندادند که من از آن آگاه نباشم و ما هیچوقت عجولانه حرف نزدیم.
وی در ادامه افزود؛ ما به نقطهای رسیدیم که بهصورت واحد قطعنامه آژانس بینالمللی انرژی اتمی را صادر کردیم که در آن اشاره شده، ایران بهصورت کامل به تعهداتش عمل نکرده و اگر در آینده نیز چنین مسائلی روی دهد طبق قوانین با آنها مواجه خواهد شد.
پاول بیان داشت: ایران پروتکل الحاقی را امضا کرد و ما منتظر اجرای تعهداتی هستیم که ایران در دیدار با وزرای امورخارجه سه کشور اروپایی متعهد شد. اگر تمام موارد را کنار یکدیگر قرار دهیم، نشان میدهد که نگرش جدیدی در ایران در مواجهه با این مسائل بهوجود آمده است. ایرانیها متوجه شدهاند که جهان در حال نظارت بر آنهاست و آماده اقدام میباشد.
پاول گفت: زلزله اخیر که در ایران روی داد سیاست کنار گذاشته شد، این یک مسئله انسانی بود و رئیسجمهور همیشه آشکار ساخته است که زمانیکه یک مسئله انسانی پیش میآید، ما آن کاری را که برای بشریت درست است، انجام میدهیم. ما به آنها نشان دادیم که در این راه جدی هستیم و به آن بهعنوان یک موضوع انسانی نگاه میکنیم. ریچارد آرمیتاژ، معاون وزیر امورخارجه نیز تماسی با نماینده دائم ایران برقرار کرد و میدانست که این تنها یک تبادل دیپلماتیک عادی نیست.
پاول تصریح کرد: ما همچنان درباره فعالیتهای تروریستی نگران هستیم و مسائل دیگری از جمله القاعده نیز هنوز وجود دارند.
در عین حال، یکی از سخنگویان کاخسفید گفت: بهرغم کمک به زلزلهزدگان ایرانی، تغییری در سیاست آمریکا نسبت به ایران بهوجود نخواهد آمد.[۵]
ترنت دوفی اعلام کرد: آمریکا سیاستی روشن و ثابت در قبال ایران دارد و این سیاست تغییری نکرده است. وی گفت: ما به دفعات دولت ایران را از نگرانیهای جدیمان در خصوص حمایت این کشور از تروریسم، دنبال کردن برنامه سلاحهای کشتارجمعی و دیگر فعالیتهای تهران مطلع ساختهایم و ایرانیها از آنچه که باید برای برطرف کردن نگرانیهای ما انجام دهند، کاملاً آگاهند.
وی ادامه داد: کالین پاول، وزیر خارجه ایالاتمتحده با تعدادی از اعضای کنگره مشورت کرد و به این نتیجه رسید که وقوع زمینلرزه باعث ایجاد نیازهای بشردوستانه اضطراری شده که به نفع منافع ملی آمریکا است تا در این زمینه کمک کند.[۶]
دوفی خاطرنشان کرد: مردم ایران احتیاج به کمکهای جامعه بینالمللی دارند تا به آنها در رهایی یافتن از نتایج مصیبتبار زلزله اخیر کمک کند. مردم آمریکا میخواهند که به آنها کمک کنند و با خانوادهها و افرادی که عزیزانشان، خانهها و داراییهایشان را از دست دادهاند، ابراز همدردی عمیق کنند.
وی در پایان گفت: ما نگرانیهای عمیقمان را درباره حمایت از تروریسم، دنبال کردن برنامه تسلیحات کشتارجمعی و دیگر فعالیتها به اطلاع دولت ایران رساندهایم.
لغو تحریمها علیه ایران، حضور اعضای القاعده در ایران، فعالیتهای هستهای ایران، آزادیخواهی ملت ایران، حمایت ایران از تروریسم، مذاکرات تهران ـ واشنگتن، برنامه تسلیحات کشتارجمعی ایران و کمک به مردم آسیبزده بم مهمترین جریانهای خبری در اظهارات دولتمردان کاخسفید است.
مقامات ایالاتمتحده
آدام ارلی، معاون سخنگوی وزارت امورخارجه ایالاتمتحده اعلام کرد: ایران اظهار نموده که آمریکا در حال حاضر سفر هیأت بلندپایه انساندوستانه آمریکا به شهر زلزلهزده بم را لغو کند.[۷]
ارلی خاطرنشان کرد: تهران از طریق کانال سازمانملل به ما اطلاع داده که بهدلیل شرایط فعلی شهرستان بم و اتفاقاتی که در آنجا روی میدهد، بهتر است چنین دیداری لغو شود. وی افزود؛ اعزام هیأت بشردوستانه به ایران موضوعی است که در حال حاضر آنرا دنبال نمیکنیم، شرایط در حال بررسی است، بنابراین سودمند بودن برگزاری چنین دیدارهایی در آینده موضوعی است که باید درباره آن فکر شود.
ارلی در ادامه بیان داشت: وزارت امورخارجه ایران اعلام کرده که مشکلات لجستیکی بسیار زیادی وجود دارد. بنابراین ما نمیخواهیم کاری کنیم که شرایط از این هم سختتر شود، ما میخواهیم کمک کنیم و به همین جهت به رأی آنها احترام میگذاریم.
ارلی گفت: پیشنهاد اعزام هیأت بشردوستانه به ایران به دلایل سیاسی نبوده و ما پاسخ طرف ایرانی را نیز سیاسی نمیبینیم.
در همین راستا مدیر خزانهداری آمریکا گفت: کمکرسانی به افرادی که در زلزله ویرانکننده بم آسیب دیدهاند، اولویتی ویژه است.[۸] جان اسنو مدیر خزانهداری ایالاتمتحده خاطرنشان ساخت: هدف از لغو بعضی از تحریمهای ایران، تسریع روند کمکرسانی به زلزلهزدگان این کشور است.
دفتر خزانهداری آمریکا اعلام کرد: در یک دوره ۹۰ روزه که از شنبه گذشته آغاز شده به آمریکاییها اجازه داده میشود، پولهایی را به سازمانهای خصوصی بپردازند تا این پولها برای امدادرسانی و بازسازی شهرستان بم استفاده شود. اهدای کمکهای بشردوستانه از جمله غذا، برخی داروهای ویژه، لباس و چادر احتیاجی به دریافت گواهی ندارد. سناتور الیزابت دال که قرار بود به ایران سفر کند، گفت: اگرچه ایران پیشنهاد آمریکا را برای اعزام هیأت بشردوستانه به شهرستان بم رد کرده، اما من همچنان امیدوار هستم تا رهبری هیأت اعزامی به مناطق زلزلهزده ایران را برعهده داشته باشم.[۹] الیزابت دال، رئیس سابق صلیب سرخ آمریکا اظهار داشت: پس از مشاهده تصاویر تلویزیونی مربوط به زلزله بم، موضوع اعزام هیأت به ایران را با کالین پاول، وزیر امورخارجه و بیل فراست، رهبر اکثریت سنا مطرح کردم. وی ابراز امیدواری کرد که ایران دیدار هیأت بشردوستانه آمریکا را بپذیرد، زیرا مردم آمریکا بهشدت خواهان کمک به ایرانیها هستند.
سخنگوی دال نیز در بیانیهای اعلام داشت: از آنجایی که دال تجربیاتی در زمینه ارسال کمکهای امدادی صلیب سرخ به رواندا، سومالی و دیگر مناطق بلاخیز داشته در نظر داشت به این عملیات در ایران کمک کند و گزارش آنرا به اطلاع کنگره برساند.[۱۰]
در عین حال یک مقام بلندپایه آمریکایی با ذکر اینکه امکان برگزاری مذاکره با ایران چیزی است که بوش مشغول بررسی آن است، تأکید کرد: دولت بوش تمایل دارد که ابتدا تهران نشانههایی را در این خصوص به آمریکا نشان دهد.[۱۱] این مقام عالیرتبه آمریکایی که نخواست نامش فاش شود، ضمن بیان اینکه بحثها در خصوص موضع آمریکا در برابر ایران قبلاً آغاز شده است، گفت: زلزله به پیشروی این اقدامات کمک کرد.
وی همچنین اظهار داشت که کمک به زلزلهزدگان با اهداف سیاسی صورت نگرفت، اما ماشه آغاز مذاکرات را چکاند. این مقام آمریکایی گفت: تمایل آمریکا به مذاکره با ایران به پیامهایی از سوی ایران برای پاسخ دادن به نگرانیهای آمریکا بستگی دارد.
مقام آمریکایی یادشده همچنین اعلام کرد: ما قصد داریم به شیوهای مناسب با ایران وارد مذاکره شویم و این در صورتی است که جورج بوش، رئیسجمهور کشورمان آنرا مناسب بداند و این قطعاً همان چیزی است که بوش در حال بررسی آن است.
داریل کیم بال، مدیر اجرایی انجمن کنترل تسلیحاتی آمریکا مستقر در واشنگتن در خصوص درخواست سوریه از سازمانملل برای عاری ساختن خاورمیانه از تمام تسلیحات هستهای، بیولوژیکی و شیمیایی گفت: این اقدام میتواند برای سوریه و ایران ـ دو کشوری که آمریکا معتقد است سلاحهای شیمیایی در اختیار دارند ـ نتیجه عکس داشته باشد.[۱۲]
وی گفت: سوریه باید بفهمد که با ارائه قطعنامه منع سلاحهای کشتارجمعی، توجه همگان را به برنامه سلاحهای شیمیایی خودش و ایران معطوف میکند.
کمکرسانی به مردم آسیبزده بم، فعالیتهای هستهای ایران، برنامه تسلیحات کشتارجمعی ایران، مذاکرات تهران ـ واشنگتن و لغو ۹۰ روزه تحریمها علیه ایران مهمترین جریانهای خبری در اظهارات مقامات ایالاتمتحده محسوب میشود.
رسانههای آمریکا
روزنامه واشنگتن پست به نقل از پاول، وزیر امورخارجه ایالاتمتحده نوشت: در پی اقدامات امیدوارکننده ماههای اخیر جمهوری اسلامی ایران، آمریکا آماده در نظر گرفتن امکان شروع مذاکره با ایران است.[۱۳] این روزنامه به نقل از پاول مینویسد: مسائلی در حال اتفاق افتادن است و در نتیجه ما باید احتمال انجام مذاکره در یک زمان مناسب در آینده را باز نگه داریم. واشنگتن پست در ادامه نوشت که ایرانیها با انجام بازرسیهای از پیش تعیینشده از تأسیسات هستهایشان موافقت کرده، روابطی را با کشورهای عرب میانهرو برقرار کرده و کمک مستقیم آمریکا برای مواجه با فاجعه زلزله بم را پذیرفتهاند. این روزنامه به نقل از پاول مینویسد: بهنظر من، اگر تمام این مسائل را کنار یکدیگر بگذاریم، نشاندهنده نگرشی جدید در ایران درباره مسائل است و این امر تنها محدود به یک جنبه نمیشود و مسائل مختلفی را دربرمیگیرد. ایرانیها در حال پی بردن به این نکته هستند که دنیا در حال تماشای آنها و آماده پاسخگویی به آنهاست.
به نوشته این روزنامه آمریکایی، اظهارات پاول در حالی بیان میشود که دولت بوش برای سومینبار از زمان به قدرت رسیدن، در حال بررسی سیاستاش در قبال ایران میباشد.
به نوشته واشنگتن پست، پاول افزود: ما همچنان درباره فعالیتهای تروریستی نگران هستیم، مسائل دیگری در رابطه با القاعده و دیگر موضوعات وجود دارد که باید آنها را به خاطر داشته باشیم.
روزنامه واشنگتن پست در گزارشی نوشت: مقامات ایرانی و آمریکایی اعلام کردند آمریکا درباره اعزام هیأت عالیرتبه با مأموریت انجام فعالیتهای بشردوستانه به تهران به سرپرستی الیزابت دال و با حضور اعضایی از خانواده بوش با ایران گفتوگو کردهاند.[۱۴]
این روزنامه به نقل از مقامات آمریکایی که نامی از آنها نبرد، نوشت: این هیأت برای ارائه کمکهای بیشتر به نجاتیافتگان زلزله، هفته آینده وارد تهران خواهند شد و این پیشنهاد واشنگتن که روز سهشنبه ارائه شده در انتظار دریافت پاسخ ایران است.
واشنگتن پست به نقل از مقامات آمریکایی افزود؛ الیزابت دال، رئیس سابق سازمان صلیب سرخ آمریکا مستقلاً در خصوص سفر به ایران بهمنظور ارائه کمکهای مادی به زلزلهزدگان به همراه هیأت صلیب سرخ با وزارت امورخارجه آمریکا تماس گرفته است.
به نوشته این روزنامه مقامات آمریکایی اصرار دارند که این هیأت بشردوستانه باشد نه یک هیأت دیپلماتیک. این روزنامه همچنین نوشت: مقامات آمریکایی بهعلت مخالفت تندروها و نیز انتخابات مهم مجلس که قرار است در ماه فوریه انجام شود، نسبت به استقبال هیأت آمریکایی از سوی ایران ابراز تردید کردهاند و یک مقام آمریکایی نیز که خواست نامش فاش نشود، اعلام کرد: اگر ایران واقعاً کمک ما را بخواهد باید تاکنون به درخواست ما پاسخ میداد. روزنامه نیویورک تایمز نیز در گزارشی نوشت: دولت بوش به ایران پیشنهاد کرده که برای اقدامات کمکی به زلزلهزدگان ایرانی هیأتی بلندپایه را به این کشور اعزام کند و این در حالی است که بوش اعلام کرده، تهران باید پیش از بهبودی روابط دو کشور گامهای مهمی را بردارد.[۱۵]
این روزنامه در ادامه نوشت: یک مقام دولت بوش در واشنگتن اعلام کرد که نظریه اعزام یک هیأت آمریکایی به ایران که احتمالاً سناتور الیزابت دال از جمهوریخواهان ایالت کارولینای شمالی در رأس آن خواهد بود، در روزهای اخیر در دولت مورد بحث بوده، اما تصمیم قطعی در این خصوص گرفته نشده است. وی در ادامه افزود: ایران به این پیشنهاد پاسخی نداده است.
این مقام آمریکایی افزود: این یک گام بسیار ابتدایی میباشد که در مورد آن بحث شده، اما اجرای آن بسیار پیچیده است و هیچکس به آن پاسخ مثبت نداده و هیچیک از دو طرف چراغ سبزی نشان ندادهاند.
روزنامه واشنگتن پست در گزارشی نوشت: آمریکا قصد دارد هیأتی بلندپایه که از خویشاوندان جورج بوش هستند را به ایران اعزام کند.[۱۶]
این روزنامه در ادامه نوشت: این هیأت بلندپایه بشردوستانه آمریکایی اولین هیأت رسمی اعزامی به ایران پس از بستن سفارت این کشور در سال ۱۹۷۹ میلادی است. واشنگتن پست به نقل از مقامات آمریکایی ادامه داد: مقامات ایران نیز نسبت به این اقدام آمریکا واکنش منفی نشان ندادهاند.
روزنامه یو.اس.ای تودی با اشاره به کمکهای آمریکا به شهر زلزلهزده بم در گزارشی نوشت: زمین لرزهای که به کشتن ۲۸ هزارنفر منجر شده، باعث حضور نظامی غیرعادی آمریکا در ایران شد و فرصتهایی را برای تلاش دو کشور برای پایان دادن به ۲۵ سال خصومت و دشمنی بهوجود آورد.[۱۷]
در ادامه گزارش یو.اس.ای تودی آمده است: ایرانیها از کمکهای بشردوستانه آمریکا برای مردم شهر زلزلهزده بم استقبال کردند. مقامات آمریکایی اظهار داشتند که کمکهای بیشتری از جمله پتو و ورقههای پلاستیکی به ایران ارسال میکند و میزان پول این کمکها را برآورد نکردند. بهرغم قرار گرفتن نام ایران در لیست محور اهریمن از سوی بوش ارائه کمکهای بشردوستانه تنها یک نمونه از همکاری روبه رشد بین دو کشور است. بهبود روابط ایران و آمریکا نتایج خوبی به همراه خواهد داشت که از آن جمله میتوان به انتقال سیاسی نرمتر در عراق، کمک به کم شدن تنش اعراب و اسرائیل و محدود شدن تولید تسلیحات هستهای اشاره کرد.
روزنامه یو.اس.ای تودی در ادامه به تحولات روابط ایران و آمریکا در سال ۲۰۰۳ پرداخته و آورده است: دیپلماتهای ارشد ایران و آمریکا پس از سالها پرهیز از ملاقاتهای سطح بالا، سه بار در ژنو با یکدیگر دیدار کردند و درباره عراق، افغانستان و جنگ علیه تروریسم گفتوگو کردند. اما پس از انفجارهای ریاض که گفته میشود، رهبران القاعده در تهران آنرا هدایت کرده بودند، مذاکرات قطع شد. از سوی دیگر ریچارد آرمیتاژ، معاون وزیر امورخارجه ایالاتمتحده در تماس تلفنی با محمدجواد ظریف، نماینده ایران در سازمانملل پیشنهاد داد که آمریکا برای زلزلهزدگان کمک ارسال کند. پس از تصرف عراق نیز دولت شیعه ایران مقاومت ضدآمریکایی گستردهای را در میان اکثریت شیعه عراق برانگیخت.
در پایان این گزارش آمده است: در ماه اکتبر، ایران با بازرسیهای بیشتر از تأسیسات هستهایاش موافقت کرد. یک کارشناس مرکز نیکسون نیز گفت که دستگیری صدام این فرصت را به دولت آمریکا میدهد تا در جریان محاکمه صدام نقشی را نیز به ایران دهد. اما با تمام این صحبتها شروع مجدد و رسمی روابط دو کشور در سال ۲۰۰۴ بعید بهنظر میرسد؛ زیرا شکافهای سیاسی در دو دولت و تاریخ بیاعتمادی دوجانبه دو کشور هنوز وجود دارد.
نیویورک تایمز در گزارشی با بیان اینکه سرچشمه شبکه هستهای جهان در پاکستان کشف شد، اعلام کرد که عبدالقدیرخان، پدر بمب هستهای پاکستان، در تسهیلات هستهای ایران نقش داشته است.[۱۸] این روزنامه در ادامه مینویسد: با آشکار شدن تحقیقات بازرسان سازمانملل درباره برنامه هستهای ایران، مشخص شد که پاکستان مرکز تجاری و فکری شبکه مخفی تولیدکنندگان هستهای بوده است.
این گزارش حاکی است که این شبکه جهانی بوده و از آلمان تا دبی و از چین تا آسیای جنوبی گسترده بوده و واسطهها و تأمینکنندگان زیادی در آن حضور داشتهاند. نیویورک تایمز در ادامه مینویسد: بازرسان بینالمللی ردپای کمک پاکستان به برنامههای هستهای ایران را پیدا کردند. پاکستان در تهیه تکنولوژی اولیه هستهای برای ایران نقش کلیدی را ایفا کرده است که این تکنولوژی ایران را قادر کرد تا به برنامه مخفی غنیسازی اورانیوم ادامه دهد. خبرگزاری یونایتدپرس با اشاره به پیشنهاد آمریکا به ایران برای اعزام یک هیأت عالیرتبه بشردوستانه به مناطق زلزلهزده بم، در گزارشی آورده است: این پیشنهاد نشاندهنده یک چرخش در سیاست دولت آمریکا نسبت به ایران است که همچنان در برابر اتخاذ سیاست در قبال ایران دچار شکاف هستند.[۱۹]
در ادامه این گزارش آمده است: پیشنهاد آمریکا برای اعزام این هیأت به ایران به سرپرستی یکی از سناتورهای این کشور، اولین اقدام جدی برای برقراری آشتی با ایران پس از ماجرای ایران ـ کنترا میباشد.
یونایتدپرس در ادامه گزارش خود مینویسد: این پیشنهاد آمریکا با استقبال مقامات ایرانی از جمله آقایان خاتمی و هاشمی رفسنجانی روبرو شده و این در حالی است که روزنامههای اصلاحطلب و تندروی ایران نیز طی هفته گذشته تغییر زیادی در لحن خود نسبت به کمکهای آمریکا به منطقه زلزلهزده بم داشتند. پیشنهاد آمریکا برای اعزام هیأت بشردوستانه به ایران همچنین یک پیروزی بزرگ برای جهانینگرهای جمهوریخواه سنتی دولت بوش است. این گزارش میافزاید: اما بوش همچنان بر موضع خود مبنی بر اینکه با ایران سازش نخواهد کرد، تأکید کرد.
یونایتد پرس ادامه میدهد؛ این در حالی است که بوش اولین قدم مهم اما بااحتیاط را برای برقراری رابطه با ایران برداشته است. بوش بعد از زلزله بم برخی از تحریمهای ایران را لغو کرد. با تمام این تفاسیر هنوز مخالفت با هرگونه مذاکره جدی با ایران بهشدت وجود دارد. دیک چنی، معاون رئیسجمهور آمریکا و دونالد رامسفلد مخالفت خود را با این امر آشکار کردهاند. نئومحافظهکاران دولت آمریکا سیاست جدیدی را در پیش گرفتهاند که رئیسجمهور آمریکا را متقاعد کند تا دولتهای تهران و دمشق را سرنگون کند.
شبکه خبری سی.ان.ان در گزارشی نوشت: لغو محدودیتهای صادرات به ایران نشانه تغییر سیاست آمریکا نیست و برای نشان دادن همدردی عمیق ملت و دولت آمریکا با رنج بشریت صورت میگیرد.[۲۰] این شبکه خبری در ادامه نوشت: بوش اعلام کرد که امیدوار است ایران به روشی اثباتشدنی برنامه سلاحهای هستهایاش را کنار بگذارد و به خواستههای آژانس بینالمللی انرژی اتمی و سازمانملل توجه کند و برنامههایی را که قصد انجام دادن آنرا دارند، کنار بگذارند.
در ادامه این گزارش آمده است: استفاده از عبارت «برنامه سلاحهای هستهای» درخور توجه است زیرا تهران هرگز وجود چنین برنامههایی را نپذیرفته و تأکید کرده که این برنامهها با اهداف صلحآمیز صورت گرفتهاند.
در ادامه این گزارش آمده است: استفاده از عبارت «برنامه سلاحهای هستهای» در خور توجه است زیرا تهران هرگز وجود چنین برنامههایی را نپذیرفتهاند و تاکید کرده که این برنامهها با اهداف صلحآمیز صورت گرفتهاند.
کمک به زلزلهزدگان بم، لغو تحریمها علیه ایران، فعالیتهای هستهای ایران، برنامه تسلیحات کشتارجمعی ایران، حضور اعضای القاعده در ایران، حمایت از تروریسم، مذاکره تهران ـ واشنگتن و دخالت ایران در انفجار ریاض مهمترین جریانهای خبری در رسانههای آمریکا بهشمار میآید.
۱۵-۲۱ دیماه
دولتمردان کاخسفید
کالین پاول، وزیر امورخارجه ایالاتمتحده تاکید کرد: فشارهای زیادی که بر ایران وارد آمد، باعث شد تا این کشور پروتکل الحاقی را امضا کند و تعهدات دیگری را نیز به جامعة بینالمللی بدهد.[۲۱]
کالین پاول در گفتوگو با شبکه تلویزیونی «تله کاست» آمریکا گفت: عراق، در حال حاضر دیگر منبع تسلیحات کشتارجمعی نیست و امیدوارم که همتایان ما در پیونگیانگ این موارد را ببینند و متوجه شوند که در حال هدر دادن مقادیر زیادی پول برای تسلیحات، برنامهها و تکنولوژیهایی هستند که از لحاظ سیاسی چیزی به آنها نخواهد داد.
پاول در پاسخ به این سؤال که آیا پاکستان، تکنولوژی ساخت تسلیحات هستهای را در اختیار لیبی قرار داده است؟ بیان داشت: من اطلاعات کافی در این زمینه ندارم.
کالین پاول همچنین اذعان داشت که صدام در جنگ عراق علیه ایران و کردهای عراقی از سلاحهای غیرمتعارف نظیر گازهای اعصاب استفاده کرده است.[۲۲]
پاول، وزیر امورخارجة آمریکا اعلام کرد که اگرچه در حال حاضر چنین سلاحهایی (سلاحهای کشتارجمعی) در عراق نیست؛ اما در صورتیکه جامعة بینالمللی توجهش از عراق منحرف میشد، صدام میتوانست به چنین سلاحهایی دست یابد.
وی ادامه داد: صدام همیشه قصد داشته که سلاح کشتارجمعی داشته باشد و منتظر بود تا ببیند آیا میتواند اراده جامعة بینالمللی را از بین ببرد و از هرگونه بازرسیهای احتمالی در آینده خلاص شود تا به این ترتیب به مقاصدش برای در اختیار داشتن سلاحهای کشتارجمعی جامه عمل بپوشاند.
پاول در عین حال گفت: هنور اختلافات سیاسی جدی میان آمریکا و ایران وجود دارد، اما پذیرش کمکهای ارسالی آمریکا برای مناطق زلزلهزده ایران از سوی تهران نشان میدهد که در بحرانهای اینچنینی، ما میتوانیم با یکدیگر همکاری کنیم.[۲۳]
پاول، در گفتوگو با شبکه ابوظبی خاطرنشان کرد: این همکاریها ممکن است منجر به همکاری در دیگر زمینهها شود.
پاول افزود: پاسخ ایران یک گشایش سیاسی نبود، اما یک گشایش انسانی بود.
وزیر امورخارجه آمریکا همچنین بیان داشت: ما با مدنظر قرار داشتن روابطمان با تهران اتفاقات آینده را دنبال خواهیم کرد.
ریچارد بوچر، سخنگوی وزارت خارجه ایالاتمتحده گفت: آمریکا از مصر میخواهد که به ایران در زمینههای برنامه هستهای، حمایت از تروریسم و وضعیت حقوقبشر فشار وارد آورد.[۲۴]
بوچر سخنگوی وزارت امورخارجة آمریکا افزود؛ واشنگتن معتقد است که تمام دولتها باید از روابطشان با تهران برای مطرح کردن چنین موضوعاتی استفاده کنند.
بوچر خاطرنشان کرد: ما بهطور مرتب با تعداد زیادی از دوستانمان در منطقه از جمله مصریها درباره نگرانیهایمان دربارة ایران صحبت کردهایم.
بوچر خاطرنشان کرد: من فکر میکنم که مصریها وضعیت ما را درک میکنند. برای ما و همه کسانیکه نگران رفتار ایران در منطقه بهویژه برنامه تولید تسلیحات کشتارجمعی و حمایت از گروههای خشونتگرا هستند، مهم است که این پیام را برای ایرانیها آشکار کنیم.
ریچارد بوچر همچنین گفت: آمریکا امیدوار است در صورت بازگشت روابط دیپلماتیک مصر با ایران ـ قاهره به تهران قضایای سلاحهای کشتارجمعی و نیز حمایت از برخی گروههای تروریستی فشار وارد سازد.[۲۵]
ریچار بوچر خاطرنشان ساخت: موضوع از سرگیری روابط ایران و مصر یک مسئله احتمالی است و این موضوع بهصورت قطعی درنیامده است.
ریچارد بوچر همچنین گفت: دولت بوش تمایلش را به مذاکره با ایران بر سر برنامههای هستهای، وضعیت حقوقبشر و حمایت از مخالفان روند صلح میان اسرائیل و اعراب اعلام کرد.[۲۶]
ریچارد بوچر اظهار داشت؛ در حقیقت دیدارهایی انجام شده که در آنها موضوعات فوق مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
بوچر ادامه داد: هیچ طرحی برای گسترده کردن این دیدارها وجود ندارد، اما سیاست آمریکا مبتنی بر گفتوگو با ایران در مسائل نگرانکننده، ویژه و به شیوه مناسب است و این امر هر زمانیکه بوش بخواهد انجام میپذیرد.
بوچر خاطرنشان کرد: من نمیخواهم در این شرایط مشخص کنم که آیا مذاکرات بار دیگر آغاز خواهد شد یا نه؟ اما فکر میکنم مسائل باید مطرح شود.
بوچر درباره برخی اظهارات مبنی بر اینکه هواپیماهای سوری پس از ارسال کمکهای بشردوستانه به مناطق زلزلهزده ایران، مهمات برای حزبا... آوردهاند، اظهارنظر نکرد و گفت: من فکر نمیکنم در موقعیتی باشم که درباره اطلاعات سرویسهای اطلاعاتی خارجی که ممکن است وجود داشته باشد یا نباشد، صحبت کنم.
بوچر همچنین خاطرنشان کرد: صداهای مردم ایران که خواهان آزادی بیشتر هستند، حضور اعضای القاعده در ایران و برنامههای هستهای این کشور مسائلی هستند که نیازمندند تا از طریق یک راهحل رضایتبخش همراه با قول و تعهد ایران به جامعه بینالمللی حل شوند.
بوچر گفت: حمایت ایران از گروههایی مانند حزبا... و حماس از طریق سوریه همچنان بهعنوان یک مشکل باقی مانده است.
معاون سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا تاکید کرد که طرح ردشده این کشور برای اعزام هیات به ایران، ماهیت بشردوستانه داشته و هیچ قصد سیاسی در میان نبوده است.[۲۷]
آدام ارلی، معاون سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا بیان داشت: پیشنهاد اعزام هیاتی به سرپرستی الیزابت دال، سناتور آمریکایی و یکی از اعضای خانواده بوش به ایران، کاملاً به زلزله ویرانکننده شهر بم مربوط بوده است.
وی در ادامه افزود؛ اگرچه اعزام این هیات به ایران اولین دیدار رسمی از ایران طی ۲۵ سال اخیر محسوب میشد، اما این پیشنهاد نباید بهعنوان یک نشانه سیاسی تلقی شود.
ارلی خاطرنشان کرد: ما درباره دو موضوع متفاوت صحبت میکنیم، یک موضوع هیات بشردوستانه است و دیگری روابط بهتر با ایران است، این دو به هم ربطی ندارند.
وی در پاسخ به سؤالی، درباره اینکه مقامات ایرانی معتقدند آمریکا در ورای ارائه این پیشنهاد، انگیزهای دارد، گفت: من خصوصاً این دو را از یکدیگر جدا میدانم و وجه مشترکی بین آن دو نیست.
این گزارش حاکی است: ارلی بار دیگر بر خواسته آمریکا برای برقراری روابط بهتر با تهران تاکید کرد و گفت: منتظر هستیم ایران اقدامات قاطعی برای برطرف کردن نگرانیهای ما در برخی زمینهها از جمله همکاری در تحویل مظنونین القاعده، دست کشیدن از برنامه تسلیحات کشتارجمعی و توقف حمایت از سازمانهای تروریستی انجام دهد.
● کمک به زلزلهزدگاه بم، فعالیتهای هستهای ایران، مذاکرات تهران ـ واشنگتن، روابط ایران و مصر، حمایت از تروریسم، نقض حقوقبشر در ایران، برنامه تسلیحات کشتارجمعی ایران، مخالفت ایران با روند صلح خاورمیانه، حمایت ایران از حزبا... و حماس و حضور اعضای القاعده در ایران مهمترین جریانهای خبری در اظهارات دولتمردان کاخسفید محسوب میشود.
مقالات ایالاتمتحده
ریچارد پرل گفت: دولت آمریکا باید با میانهروها در ایران جهت تغییر نظام حکومت این کشور همکاری کند.[۲۸]
ریچارد پرل، مشاور وزیر دفاع آمریکا همچنین در خصوص عربستان گفت: دولت عربستان با هزینه کردن دهها میلیارد دلار در مؤسسات مطالعاتی به ترغیب افراد تندرو اقدام میکند و از گروههای تروریستی حمایت میکند.
معاون وزیر دفاع آمریکا همچنین درباره اقدامات لیبی در زمینه از میان برداشتن برنامههای سلاحهای کشتارجمعی گفت: من در این نیت و اقدام لیبی شک دارم.
پرل همچنین درباره مصر گفت: نظام حکومتی مصر یک نظام دیکتاتوری است.
ویلیام برنز در دیدار خود از مصر موضوع ایران و سیاستهای واشنگتن در برابر تهران را با مقامات مسئول این کشور به گفتوگو و بررسی خواهد گذاشت.[۲۹]
ویلیام برنز، نماینده ویژة آمریکا در خاورمیانه که طی هفته آینده برای دیدار از مصر و عراق عازم این دو کشور خواهد شد، درباره سیاستهای واشنگتن در برابر تهران و نگرانیهای این کشور از برنامههای هستهای ایران با مقامات مصری به گفتوگو و بررسی خواهد پرداخت.
برنز همچنین درباره نگرانیهای آمریکا از حمایت تهران از برخی گروههای تروریست و نیز نقض حقوقبشر توسط این کشور، با مقامات مصری به گفتوگو و بررسی میپردازد.
معاون سابق رئیس شورای اطلاعات ملی سیا اذعان داشت: اسلامی که از سوی طالبان در افغانستان ارائه شد، بیانگر چهره واقعی اسلام نبود؛ حکومتهای اسلامی ایران و ترکیه، بیش از سایر کشورهای اسلامی در غرب پذیرفته شدهاند.[۳۰]
گراهام فولر، معاون سابق رئیس شورای اطلاعات ملی سیا، در همایش «آینده اسلام سیاسی در دوران پس از جنگ عراق» که در امارات متحده عربی برگزار شد، اظهار داشت: نئومحافظهکاران و جنگطلبان دولت آمریکا خواهند توانست تنها به بخشی از طرحهای درازمدت و کوتاهمدتشان در عراق برسند.
وی در ادامه افزود: اسلام سیاسی، یک نیروی واقعی و فعال در جهان اسلام است که تا مدتهای طولانی مسلمانان را تحتتأثیر قرار خواهد داد.
وی خاطرنشان کرد: آمریکا عراق را برای این میخواهد که منابع نفت آن کشور نیاز سوختی و اقتصادی آمریکا و اسرائیل را تأمین و تضمین میکند.
سفیر آمریکا در جمهوری آذربایجان گفت: آمریکا کمکهایش را به جمهوری آذربایجان برای تقویت و حفاظت از مرزهایش در دریای خزر، افزایش میدهد.[۳۱]
رنو هارینش، سفیر آمریکا در جمهوری آذربایجان افزود: از جمله این کمکها میتوان به تعمیر قایقها و کشتیهای مربوط به دوران اتحاد جماهیر شوروی سابق اشاره کرد، آمریکا همچنین تجهیزات، قطعات یدکی و آموزشی برای نیروهای نظامی آذری را در اختیار باکو قرار میدهد.
بنابر اعلام سفارت آمریکا در باکو این کمکها همچنین برای انجام عملیاتهای امنیتی و تقویت سیستمهای ارتباطی و رادار جمهوری آذربایجان مورد استفاده قرار میگیرد.
هارنیش و صفر ابیاف، وزیر دفاع جمهوری آذربایجان قراردادی را به امضا رساندند که براساس آن واشنگتن کمک فنی به ارزش ۱۰ میلیون دلار در اختیار باکو قرار ميدهد.
ابیاف خاطرنشان کرد: قرارداد جدید با آمریکا بهصورت آشکارا عمق همکاری بین جمهوری آذربایجان و آمریکا را تأیید میکند.
هارنیش نیز بیان داشت: آمریکا قصد دارد تعدادی از نیروهایش را که در حال حاضر در آلمان مستقر هستند، به مناطق راهبردیتر منتقل کند، اما بوش درباره استقرار این نیروها در کشور خاصی تصمیم نگرفته است. سفیر آمریکا در جمهوری آذربایجان تأکید کرد: دولت آمریکا در حال گفتوگو با چندین کشور درباره این موضوع است.
وی درباره این موضوع که آیا جمهوری آذربایجان نیز جزو این کشورها است یا نه اشارهای نکرد.
هارنیش با اشاره به نگرانی مسکو از همکاری نظامی واشنگتن و باکو افزود: این یک همکاری دوجانبه است که علیه هیچ کشور سومی از جمله روسیه نمیباشد.
وی همچنین خبر داد که همکاریهای اقتصادی و نظامی واشنگتن و باکو در سال ۲۰۰۴ افزایش خواهد یافت.
وی ضمن ابراز نگرانی از فعالیتهای ایران در منطقه، حضور آمریکا در آسیای میانه را برای حفظ منافع این کشور ضروری دانست.
گری سیک گفت: در حالیکه هیچ تغییر عمدهای در سیاست آمریکا در قبال ایران روی نداده، افرادی که خواهان ارتباط بیشتر با ایران هستند تعدادشان رو به افزایش است.[۳۲]
گری سیک در ادامه افزود: ما در حال حاضر ایران را محاصره کردهایم و میخواهیم تا درازمدت در آنجا باشیم و احساسی وجود دارد که ما همسایه آنها هستیم، این واقعیت به کسانی که خواهان یک رابطه جدیتر هستند، قدرت میدهد.
وی همچنین گفت: تا قبل از وقوع زلزله بم اقداماتی که در جهت تنشزدایی صورت میگرفت، باعث نگرانی محافظهکاران شده بود که مانند اعضای حزب لیکود اسرائیل، ایران را تهدیدی بزرگتر از عراق میپندارند. این کارشناس مسائل خاورمیانه آمریکایی در پایان گفت: با توجه به هراس فزاینده نئومحافظهکاران، بهنظر نمیرسد هیچیک از آنها تأثیر مطلوبی بر دولت داشته باشند، این امر باعث میشود امید آنها بهصورت فزایندهای به تندروهای تهران باشد که همچنان رابطه با شیطان بزرگ را تکفیر میکنند.
• کمک به زلزلهزدگان بم، تغییر نظام حکومتی در ایران، روابط ایران و مصر، فعالیتهای هستهای ایران، حمایت ایران از تروریسم، نقض حقوقبشر در ایران و مذاکرات تهران ـ واشنگتن مهمترین جریانهای خبری در اظهارات مقامات ایالاتمتحده محسوب میشود.
رسانههای آمریکا
روزنامه واشنگتن تایمز نوشت که ایران به این درک رسیده که معامله با آمریکا غیرممکن است، مقامات آمریکا نیز باید به چنین دیدگاهی برسند.[۳۳]
این روزنامه در ادامه این مطلب آورده است: ریچارد پرل، استراتژیست وزارت دفاع آمریکا در بخشی از کتاب جدیدش تحت عنوان «پایان شرارت: استراتژیهایی برای پیروزی در جنگ علیه ترور» خواستار تغییر حکومت در ایران، سوریه و کره شمالی شده است و از طرح حمله پیشگیرانه به سایتهای هستهای این کشورها نیز حمایت میکند.
این روزنامه همچنین در ادامه نوشت: براساس اعلامیه پرل، آمریکا نباید فرانسه و عربستان را متحد خود بشناسد بلکه باید آنها را رقبا و دشمنان احتمالیاش تلقی کند.
پایگاه اینترنتی دیلی نیوز در تحلیلی در خصوص روابط ایران و آمریکا پس از وقوع زلزله بم نوشت: زمینلرزهای که در شهر بم، در جنوب شرق ایران روی داد، فرصت مغتنمی را برای روابط میان ایران و جامعه بینالمللی ایجاد کرد و بهنظر میرسد که به کلید روابط ایران و آمریکا نیز تبدیل شود.[۳۴]
این پایگاه اینترنتی در ادامه نوشت: در پی زمینلرزه بم، ایران نه تنها کمکهای تمامی کشورها به استثنای اسرائیل را پذیرفت؛ بلکه قبول کرد این کمکها مستقیم باشد و با حضور کشورهای خارجی در خاک ایران مخالفت نکرد.
در این تحلیل آمده است: این که مرد شماره دو وزارت امورخارجه آمریکا به ایران پیشنهاد کمک داد و با نماینده ایران در سازمانملل تماس گرفت، به هیچوجه تعجببرانگیز نیست. در واقع این برنامه کاخسفید است تا با ایران ـ که از نظر آمریکا کشوری است که مذاکره با آن باید با گامهای برابر دو طرف صورت گیرد ـ رابطه برقرار کند.
آمریکاییها از این نظریه حمایت میکنند که با ابزارهای دیپلماتیک نه تنها میتوان گارد ایران را باز کرد، بلکه میتوان این کشور را به یک متحد آمریکا نیز تبدیل کرد.
در ادامه این مطلب آمده است: آقای اکبر هاشمیرفسنجانی، رئیسجمهور سابق ایران و یکی از مقامات عالیرتبه دولتی با اشاره به کمکهای آمریکا خاطرنشان کرد که واشنگتن در ماههای اخیر علائم مثبتی را نشان داده است، اما جورج بوش، رئیسجمهور آمریکا تأکید کرد که کمک آمریکا نشانگر تغییر دیپلماتیک روابط دو کشور نیست.
این اقدام دولت آمریکا، حتی اگر خودشان اظهار نکنند، سیاست واشنگتن را رو در روی ایران قرار میدهد و به ایران اطمینان میدهد که تقابلی همانند آنچه که در خصوص طالبان و یا رژیم بعث صدام روی داد، در این خصوص وجود ندارد.
ایران و آمریکا هر دو بعد از سقوط رژیم طالبان در افغانستان و رژیم بعث در عراق، احساس آسودگی میکنند و قطعاً خروج از باتلاق افغانستان و عراق است که واشنگتن را برای ایجاد حکومتی باثبات و نیز بازسازی هر دو کشور یادشده ترغیب میکند و طبیعی است که در این میان همکاری ایران را انتظار داشته باشد. با این وجود اقدام اولیه آمریکاییها نمیتواند یخهای روابط دو طرف را ذوب کند و ایران برای از سرگیری روابط، از شیطان بزرگ انتظار بیشتری دارد. بهعنوان مثال لغو کامل تحریمهای اقتصادی آمریکا، خارج کردن ایران از محور اهریمن و یا تکبر کمتر آمریکا در روابط با دیگر کشورها از جمله خواستهای ایران است.
این تحلیل میافزاید: آمریکاییها نیز به نوبه خود از ایران میخواهند برای توقف تحقیقات در زمینه علوم هستهای و نیز عدم حمایت از گروههای مخالف آمریکا اقدام کند. بهعلاوه واشنگتن از تهران میخواهد تا نسبت به استرداد اعضای القاعده که در ایران تحت بازداشت هستند، اقدام کند.
در انتهای این مطلب آمده است: از جانب ایران نیز تردیدها در خصوص آمریکا همچنان وجود دارد و هیچ گروهی مستقیماً دستش را به سوی آمریکا دراز نکرده است.
با این وجود از نظر منطقهای، روابط آمریکا با اسرائیل مانع اصلی از سرگیری روابط تهران و واشنگتن است و این در حالی است که اسرائیل، ایران را بزرگترین تهدید در برابر خود تلقی میکند.
روزنامه واشنگتن پست در گزارشی آورده است: سیاست آمریکا در قبال ایران برای سالها بین خصومت افراطی و رفتار ناشیانه در نوسان بوده که بیشتر به یک دیپلماسی نگرانکننده شبیه بوده است.[۳۵]
در ادامه گزارش این روزنامه آمریکایی آمده است: آمریکا از این دیپلماسی نتایج ضعیفی گرفته؛ با این حال دولت بوش همچنان این سنت را حفظ کرده است. جورج بوش دو سال پیش در چنین ماهی ایران را بخشی از محور اهریمن نامید و اعلام کرد که تغییر حکومت تنها راهحل ایران است، اما دولت وی هفته گذشته بهطور ناگهانی پیشنهاد داد یک هیأت بشردوستانه به سرپرستی یکی از شناخته شدهترین سناتورهای آمریکایی و حضور احتمالی یکی از اعضای خانواده بوش به منطقه زلزله زده بم اعزام شود. اگرچه هدف ظاهری این دیدار بشردوستانه عنوان شد، اما مقاصد سیاسی آن آشکار بود. پاول در مصاحبه با واشنگتن پست اعلام کرد که دولت بوش یک بار دیگر احتمال گفتوگو با ایران را باز نگه داشته است.
روزنامه یادشده در ادامه آورد: گفتوگوی ایران و آمریکا ممکن است ارزش دنبال کردن را داشته باشد، اما دامنه و اهداف واقعی آن با چیزهایی که گفته شده متناسب نیست. رفتار ایران با آمریکا از سیاست آمریکا پایدارتر بوده است. جدیدترین امتناع آنها از پیشنهاد آمریکا متناسب با این الگو بود. تهران میداند که باید از تحریک آشکار یک ابرقدرت پرهیز کند و از آنجا که نیروهای آمریکایی در اطراف ایران مستقر هستند، تهران متوجه شده که منافعش در همکاری با واشنگتن ـ در برخی مسائل امنیتی از کنار زدن صدام و رژیم طالبان در افغانستان گرفته تا حفاظت از یک عراق متحد ـ میباشد. اما محافظهکاران ایران همچنان آمریکا را دشمن خود میدانند و در نظر دارند تا نیروهای آنرا از همسایگی خود خارج کنند.
این گزارش میافزاید: در حالیکه ایران آماده معامله با دولت بوش بر سر برخی موضوعات از جمله تحویل دادن اعضای القاعده به جای تحویل گرفتن اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) بود؛ روحانیون ایران از آشتی با آمریکا استقبال نمیکنند؛ بهویژه اگر این آشتی به معنی قطع حمایت از سازمانهای فلسطینی و لبنانی باشد. اگر آمریکا یک سیاست عاقلانه داشته باشد، میتواند این واقعیات را درک کند و این در حالی است که به این نتیجه رسیده که تغییر حکومت ایران حتی از طریق یک انقلاب مردمی و یا فشار خارجی به این زودیها ممکن نیست.
در خاتمه این گزارش آمده است: دوری جستن کامل از دولت ایران، مانند آنچه که بوش در شش ماهة اول سال ۲۰۰۳ انجام داد، در نبود دورنمایی از تغییر رژیم در ایران به هیچجایی نمیرسد. بدون پیشنهاد اعزام هیأت بلندپایه به ایران نیز میتوان درباره مسائلی همچون القاعده، عراق و افغانستان با ایران گفتوگو کرد. این گفتوگوها بدون عقبنشینی از حمایت شعاری قوی بوش از نیروهای حامی دموکراسی در ایران و یا اعلام اینکه آمریکا هرگز ایران هستهای را تحمل نمیکند، نیز ممکن است.
پایگاه اینترنتی سی.ان.اس به بررسی روابط آمریکا و روسیه در سال ۲۰۰۳ پرداخته و در گزارشی آورده است: دو طرف بر سر عراق دچار اختلافاتی بودند، اما توافقهایی نیز در زمینه منع تولید تسلیحات هستهای و ضدتروریسم وجود داشت.[۳۶]
در ادامه این گزارش به موضوع ایران و روابط آمریکا و روسیه اشاره شده و آمده است: بعد از حملات ۱۱ سپتامبر روسیه و آمریکا تلاش کردند تا اختلافهایشان را بر سر سیاست واشنگتن در قبال عراق و همچنین تمایلات هستهای ایران حل کنند.
این گزارش میافزاید: طی سال ۲۰۰۳ موضوع قراردادهای مسکو با تهران، یکی از منابع تنش میان آمریکا و روسیه بوده است. روسیه در حال کمک به ایران برای ساخت نیروگاه آب سبک ۱۰۰۰ مگاواتی در بوشهر میباشد. آمریکا از این در هراس است که تکنولوژی روسیه میتواند به توسعه تسلیحات هستهای ایران بینجامد و این در حالی است که دو طرف تأکید دارند که این نیروگاه تنها برای اهداف غیرنظامی بهکار میرود.
روزنامه لسآنجلس تایمز در گزارشی درباره زلزله بم و اتفاقات رویداده در روابط میان آمریکا و و ایران پس از این حادثه در گزارشی آورده است: زلزله رویداده در بم گشایشی را برای نیروهای حامی تنشزدایی در تهران و واشنگتن بهوجود آورد.[۳۷]
این روزنامه در ادامه آورده است: اظهار همدردی آمریکا با قربانیان این زلزله و ارسال کمکهای بشردوستانه و کارمندان امداد، پاسخ گرم آقای خاتمی، رئیسجمهور اصلاحطلب، مقامات محافظهکار و رسانههای ایران را به همراه داشت. گزارشهای منتشر شده در جمعه گذشته مبنی بر قصد واشنگتن برای اعزام یک هیأت بشردوستانه عالیرتبه به مناطق زلزلهزده بم، این امید را بهوجود آورد که دو کشور میتوانند روابط جدیتری را برقرار کنند.
این گزارش به نقل از جفری کمپ، مشاور امورخاورمیانه و رونالد ریگان، رئیسجمهور اسبق آمریکا که در حال حاضر در مرکز نیکسون فعالیت میکند، ادامه میدهد: من امیدوارم که دو طرف با استفاده از این فرصت یخهای موجود را آب کنند و در یک مسیر مثبت قدم بردارند، اما هنوز زود است که در اینباره به نتیجهگیری برسیم.
لس آنجلس تایمز همچنین به نقل از جیمز بیل، تحلیلگر مسائل ایران در دانشگاه ویرجینیا میافزاید: عکسالعمل ایران نسبت به پیشنهاد آمریکا تا حدودی قابل پیشبینی بود، دیدار الیزابت دال از ایران ممکن است خیلی سطح بالا باشد، آمریکا باید بداند که مجبور است یک روند دیپلماتیک آرام را در پیش بگیرد که طی آن مسائل در پشت صحنه حل شود، اعزام سیاستمداران عالیرتبه سؤال برانگیز است.
شبکه خبری فاکس نیوز نوشت: وزارت امورخارجه آمریکا درباره موافقت با سفر محمدجواد ظریف به واشنگتن و دیدار با اعضای کنگرة آمریکا تصمیمگیری میکند.[۳۸]
این شبکه خبری افزود: وزارت امورخارجه آمریکا قرار است درباره موافقت با سفر محمدجواد ظریف، نماینده دائم ایران در سازمانملل به واشنگتن طی روزهای آتی برای دیدار با اعضای کنگره آمریکا تصمیمگیری کند.
روزنامه واشنگتن پست در خبری مدعی شد که بیانیه وزارت خارجه آمریکا مبنی بر اینکه هواپیمای نظامی آمریکایی که وارد بم شدند، اولین هواپیماهای نظامی آمریکایی بودند که پس از سال ۱۹۸۰ وارد ایران شده بودند، اشتباه است.[۳۹]
این روزنامه در ادامه نوشت: در سال ۱۹۹۱ بعد از جنگ خلیجفارس، یک هواپیمای سی ۱۳۱ آمریکایی برای کمک به پناهندگان کرد که از عراق به ایران گریخته بودند، در فرودگاه مهرآباد به زمین نشست. بنابراین هواپیمای سی ۱۳۰ آمریکایی که در سال جاری وارد ایران شدند، اولین هواپیماهای آمریکایی نبودند که از سال ۱۹۸۰ وارد ایران شده بود.
خبرگزاری یونایتدپرس در گزارشی درباره وقوع زلزله بم و حوادث پیش آمده در روابط ایران و آمریکا طی هفته گذشته آورده است: ممکن است علاقه آمریکا برای برقراری رابطه علنی با ایران پس از نپذیرفته شدن پیشنهاد اعزام هیأت بشردوستانه به بم از سوی ایران کاهش پیدا کند.[۴۰]
در ادامه این گزارش آمده است: پس از زلزله مصیبتبار بم واشنگتن نشانههای آشکاری از علاقهمندی احتمالیاش به از سرگیری مذاکرات با ایران ارسال کرد. از جمله این نشانهها میتوان به لغو ۹۰ روزه تحریمها علیه ایران و تصمیم برای اعزام یک هیأت بشردوستانه عالیرتبه به شهرستان بم اشاره کرد. این گزارش به نقل از جیمز دابینز، فرستاده ویژة آمریکا به افغانستان میافزاید: به عقیده من کاری که آمریکا با اعزام کمک آشکار به مناطق زلزلهزده انجام داد، تأثیر بسیار مهمی خواهد داشت.
یونایتدپرس همچنین به نقل از پاتریک کلاسون، کارشناس مؤسسه خاور نزدیک آمریکا گزارش داد: این اقدام آمریکا تلاشی است برای آغاز روندی که آهسته خواهد بود با این حال دولت آمریکا باید یک قدم فراتر از آن چیزی که ایرانیها آمادة پذیرش آن هستند، بردارد.
این گزارش به نقل از وی میافزاید: اگر ایران و آمریکا هنوز علاقهمند هستند تا قدمهایی را برای بهبود روابطشان بردارند، شرایط کنونی زمان خوبی برای دو طرف است.
کمک به زلزلهزدگان بم، مذاکرات تهران ـ واشنگتن، تغییر حکومت فعلی ایران، حضور اعضای القاعده در ایران، حمایت ایران از تروریسم، فعالیتهای هستهای ایران و آینده دموکراسی در ایران مهمترین جریانهای خبری در رسانههای آمریکا بهشمار میآید.
دولتمردان کاخ سفید
ریچارد بوچر اعلام کرد: آژانس بینالمللی انرژی اتمی از ایران خواسته است تا به تعهداتش در خصوص تعلیق کامل همه فعالیتهای مربوط به غنیسازی اورانیوم و پردازش دوباره آن پایبند باشد.[۴۱]
ریچارد بوچر، سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا گفت: آمریکا برای حصول اطمینان از اینکه ایران به تعهداتش در قبال آژانس عمل میکند، به دقت عمل خواهد کرد.
وی با بیان اینکه ایران در عمل به تعهداتش و پذیرش تعلیق جامع و قطعی همه فعالیتهای مربوط به غنیسازی و پردازش دوباره آن موفق نبوده است، گفت: این امر عمیقا نگرانکننده است.
بوچر همچنین گفت که برای آغاز اعتمادسازی دوباره در جامعه بینالمللی مبنی بر اینکه ایران واقعاً تلاشهای مربوط به سلاحهای هستهای را رها کرده است، ما اعتقاد داریم مفهوم تعلیق باید همه جنبههای حساس چرخه سوخت هستهای را شامل شود.
آدام ارلی با اشاره به مراحل انتخاباتی ایران گفت: ما از انتخاباتی آزاد و عادلانه در ایران حمایت میکنیم و بنابراین با دخالت در روند انتخاباتی مخالفیم.[۴۲]
آدام ارلی، سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا با این حال افزود: ما از دولت ایران میخواهیم برای پیشروی نتیجه انتخابات مجلس در تاریخ ۲۰ فوریه سال جاری، اقدامات شورای نگهبان را نپذیرد.
این گزارش به نقل از سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا ادامه داد: ما خاطرنشان خواهیم کرد که اداره روند انتخاباتی یکی از معیارهای اساسی اعتبار یک دولت است.
وی همچنین افزود؛ تصمیمگیری در اینباره که چه کسی باید یک کشور را اداره کند، بهتر است بهوسیله ساکنان آن کشور و از طریق روندی باز و آشکار اتخاذ شود و انتخابهای ملت نباید بهوسیله مؤسسات دیگر محدود شود.
ارلی همچنین این مسئله را که موضع آمریکا در برابر ایران به معنای دخالت در امور داخلی این کشور است، تکذیب کرده و گفت: دولت بوش چندین بار این مسئله را روشن کرده که بهتر است صدای ملت ایران شنیده شود.
فعالیتهای هستهای ایران و انتخابات آینده مجلس در ایران مهمترین جریانهای خبری در اظهارات دولتمردان کاخسفید محسوب میشود.
مقامات ایالات متحده
ریچارد پرل علیه اقدامات آمریکا برای کنار آمدن با رژیم ایران، هشدار داد.[۴۳]
مشاور رامسفلد در گفتوگو با شبکه خبری سی.ان.ان همچنین گفت: مشکل این است که میانهروها در ایران دارای قدرت نیستند و آنهایی که دارای قدرت هستند، میانهرو نیستند.
وی گفت: فکر نمیکنم نیازی به یک برخورد پیشگیریکننده وجود داشته باشد.
ویلیام برنز درباره از سرگیری روابط دیپلماتیک ایران و مصر نوشت: مصریها این آزادی را دارند که در روابط خود با ایران به اختیار خود عمل کنند.[۴۴]
ویلیام برنز، فرستاده ویژه آمریکا در خاورمیانه که در میان خبرنگاران در قاهره سخن میگفت، افزود؛ واشنگتن تحولات روابط مصر و ایران را دنبال میکند.
برنز با بیان اینکه روابط ایران و آمریکا پیچیده است و نقاط اختلافات بسیاری در این زمینه وجود دارد در توضیح این نقاط اختلاف به بیان «روابط ایران با تروریسم و برنامههای تسلیحاتی این کشور» پرداخت.
برنز گفت: برخی از نقاطی که میتوان درباره آنها تعامل کرد عبارتند از موضوع افغانستان و کمکهای انساندوستانه واشنگتن به زلزله بم.
معاون وزیر امورخارجه آمریکا بار دیگر گفت که آمریکا همچنان به اظهارنظر در خصوص مسائل داخلی ایران ادامه میدهد.[۴۵]
ویلیام برنز، معاون وزیر امورخارجه آمریکا که پس از مذاکراتش با احمد ماهر، وزیر امورخارجه مصر در قاهره سخن میگفت، اظهار داشت: ما به اظهارنظر در زمینههایی که معتقدیم باید در آنها پیشرفتهایی حاصل شود، ادامه میدهیم.
وی در ادامه این اظهارنظر «رفتار حکومت ایران» و «مشارکت مردم در انتخابات» را زمینههایی خواند که دولت آمریکا آنها را به دقت دنبال میکند.
مشاور امنیت ملی سابق کاخسفید گفت: ممکن است جورج بوش تعلیق موقت تحریم کالاها علیه ایران را تمدید کند.[۴۶]
جان اسکوکرافت، مشاور امنیت ملی بوش پدر و از طرفداران برقراری رابطه با ایران افزود؛ به عقیده من ایران و آمریکا به سمت نوعی از مبادله البته بر روی سطح شیشهای گام برمیدارند.
وی در ادامه با بیان اینکه ایران اعضای القاعده را در اختیار دارد، گفت: اگر ایران آنها را تحویل دهد، تاثیر بسیار خوبی بر نگرش آمریکا خواهد گذاشت.
رویترز به نقل از منابعی که نامی از آنها نبرد، نوشت: اسکوکرافت، پاییز گذشته چندین بار با نماینده ایران در سازمانملل دیدار کرده و این در حالی است که دولت بوش از اسکوکرافت نخواسته که این دیدارها را انجام دهد، اما از تلاشهای او آگاه بوده است.
اسکوکرافت در ادامه خاطرنشان کرد: در دو کشور نهادهایی وجود دارند که مخالف گفتوگو هستند و مشخص نیست که چه چیزی موازنه را به نفع نیروهای طرفدار مذاکره برهم خواهد زد.
وی درباره تصمیم دولت بوش درباره احتمال تمدید لغو تحریمهای ایران بیان داشت: فکر میکنم که این امر امکانپذیر باشد و امری خوشایند است؛ زیرا ما نیازمند برقراری گفتوگو با حکومت ایران هستیم.
به نوشته رویترز، به عقیده اسکوکرافت دولت فعلی آمریکا آمادگی دستیابی به پیشرفتهای زیاد در این زمینه را ندارد، اما تمدید لغو تحریمها میتواند موثر واقع شود.
این گزارش با بیان اینکه اسکوکرافت پیش از این پیشنهاد لغو یکجانبه تحریمها علیه ایران را داده بود به نقل از وی افزود: اکنون هم به این پیشنهاد معتقدم، اما شرایط فعلی مانند گذشته مفید نیست؛ زیرا سیاستمداران ایران در پی افزایش مبارزه قدرت بین آنها، بیش از پیش نامطمئن هستند.
رویترز به نقل از وی ادامه داد: تشویق برخی جناحهای ایران و دادن فضای کافی به آنها برای انجام تغییراتی که بتواند منافع اقتصادی برای ایران را در پی داشته باشد، مهم است.
سفیر آمریکا در گرجستان اعلام کرد، سربازان آمریکایی برای همیشه در گرجستان باقی خواهند ماند.[۴۷]
ریچارد مایلز، سفیر آمریکا در گرجستان گفت که حضور سربازان آمریکایی برای فراهم کردن امنیت خطوط لوله باکو ـ تفلیس ـ جیحان ضروری است.
این گزارش میافزاید: وی همچنین نسبت به اینکه روسیه برای حضور نیروهای آمریکایی در گرجستان مانعتراشی کرده است، ابراز تاسف کرد.
وی از گسترش نفوذ ایران در آسیای میانه ابراز نگرانی کرد و حضور آمریکا در منطقه را برای حفظ منافع این کشور مهم ارزیابی کرد.
دولت آمریکا در نظر دارد مبلغ ۸۰۰ هزار دلار در اختیار جمهوری آذربایجان قرار دهد تا طبق گفتههای باکو از این طریق دفاع مرزی ایشان را تقویت کند.[۴۸]
یک هیأت متشکل از مقامات مسئول خرید دولت آمریکا، اخیراً طی بازدیدی از پستهای بازرسی جمهوری آذربایجان، نگرانیشان را در خصوص مرزهای جنوبی این کشور اعلام کردند.
تجهیزات ارسالی آمریکا کمک بسیاری به دولت جمهوری آذربایجان در مبارزه با قاچاق موادمخدر و سلاحهای کشتارجمعی خواهد کرد.
مقابله با فعالیتهای ایران در منطقه و حفاظت از منافع آمریکا در آسیای میانه مهمترین اهداف این کمکها عنوان شده است.
تغییر حکومت در ایران، حمایت ایران از تروریسم، فعالیتهای هستهای ایران، انتخابات آینده مجلس ایران، لغو تحریم علیه ایران و حضور اعضای القاعده در ایران مهمترین جریانهای خبری در اظهارات مقامات ایالاتمتحده محسوب میشود.
رسانههای آمریکا
روزنامه آمریکن دیلی اعلام کرد که ایران با تحت فشار گذاشتن اسرائیل برای رها کردن سلاحهای هستهایاش تلاش میکند تا توجهها را از فعالیت مخفیانه خود در زمینه برنامه سلاحهای هستهایاش، منحرف کند.[۴۹]
این روزنامه آمریکایی در ادامه اذعان داشت: با وجودیکه اعتقاد بر این است که اسرائیل دارای سلاحهای هستهای است، اما مقامات اسرائیلی هرگز این مسئله را تأیید و یا تکذیب نکردهاند.
روزنامه یادشده در بخش دیگری از مطالب خود بدون اشاره به دلایل خود نوشت: هیچکس نمیتواند توقع داشته باشد که اسرائیل نیروی بازدارنده خود را که علیه دشمنان قسمخوردهای که قصد نابودی آنرا دارند بهکار میرود، کنار بگذارد.
آمریکن دیلی با حامی تروریسم خواندن ایران نوشت: این کشور باید پیش از آنکه بر کشور دیگری در منطقه خاورمیانه انگشت بگذارد، اعمال خود را رها و کشورش را پاکسازی کند.
به نوشته این روزنامه، هرگونه تلاشی برای تحت فشار گذاشتن اسرائیل در راستای کنار گذاشتن برنامه هستهایاش که هرگز تأیید و یا تکذیب نشده، فرافکنی است و همانند پردهای است که برای پوشش اهداف واقعی بهکار میرود.
روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی آورده است: دو سال پس از آنکه جورج بوش در نطق خود در کنگره، ایران، عراق و کره شمالی را در لیست محور اهریمن قرار داد، میگذرد و مشاوران سیاست خارجی بوش معتقدند که لحن سازشناپذیر بوش و تمایل وی به استفاده از نیروی نظامی، توانست رفتار دشمنان بالقوه آمریکا را تغییر دهد.[۵۰]
در ادامه گزارش این روزنامه آمریکایی آمده است: اما این تغییر رفتارها هزینهبر بوده است، مقامات دولتی آسیا و جهان اسلام میگویند که مقاومت در برابر خواسته بوش مبنی بر تلاش برای اصلاحات و برقراری دموکراسی افزایش یافته است. به گفته مشاوران بوش بهنظر میرسد که عراق اولین بخش صحبتهای بوش را به خود اختصاص داد، دولت آمریکا در قبال ایران و کره شمالی همچنان راهحل دیپلماسی را دنبال خواهد کرد و اعتراف میکند که استفاده از نیروی نظامی در یک کشور دیگر بسیار خطرناک خواهد بود.
مقامات دولت بوش اعتقاد دارند که ایران، سودان و تا حدودی سوریه توانستهاند اقداماتی را در جهت پرهیز از رویارویی انجام دهند؛ بهعنوان مثال امضای پروتکل الحاقی از سوی ایران را میتوان جزو این موارد دانست؛ اطلاحطلبان ایران، مصر و کشورهای جهان اسلام معتقدند که اظهارات و روش بوش، کار را برای مخالفان آنها آسانتر کرده است تا اصلاحطلبان را نوکران آمریکا بنامند.
در بخش پایانی این گزارش میخوانیم: افرادی که بهدنبال دموکراسی و گسترش حقوق زنان هستند، در مسائلی از اصلاحات سیاسی گرفته تا تنظیم مجدد برنامههای درسی مدارس، خود را با اتهامات متعددی مواجه میبینند که در آنها به پیش بردن طرحهای آمریکا متهم میشوند.
خبرگزاری یونایتدپرس به نقل از منابعی که آنها را مقامات عالیرتبه پاکستانی نامید، نوشت: احتمال دارد دانشمند هستهای پاکستان در انتقال فناوری ساخت بمب هستهای به ایران مشارکت داشته است.[۵۱]
این خبرگزاری در ادامه به نقل از یک مقام عالیرتبه پاکستانی که طبق نوشته این روزنامه نخواست نامی از آن برده شود، نوشت: فقط یک نفر پشت اتهامات مربوط به این انتقال قرار دارد و اشتباه است که کشور را برای اشتباه یک فرد سرزنش کنیم.
براساس این گزارش وی در ادامه بیآنکه نامی از عبدالقدیرخان به میان آورد، گفت: وقتی که او برای کشور خدمتی انجام داد، ما منزلت یک قهرمان ملی را برای وی قائل شدیم، اما اگر اکنون وی اشتباهی کرده است، باید تاوان آنرا پس بدهد.
این گزارش در ادامه با اشاره به اینکه مقامات پاکستانی تعداد زیادی از افراد مؤسسه هستهای خان را مورد بازجویی قرار دادهاند، نوشت: اینکه فرض کنیم همه آنهایی که مورد بازجویی قرار گرفتهاند، گناهکار هستند، اشتباه است، تعدادی از آنها میتوانند تبرئه شوند.
وی در ادامه افزود؛ بازجویی از این افراد تحت قوانین پاکستان صورت گرفته است و آنهایی که قوانین را نقض نکرده باشند، نباید از هیچچیز بیم داشته باشند.
این خبرگزاری به نقل از مسعودخان نوشت: بازجوییها در حال انجام گرفتن است. اطلاعاتی وجود دارد که برخی از آنها بهوسیله دولت ایران و برخی بهوسیله آژانس بینالمللی انرژی اتمی در اختیار ما قرار داده شده و ما تصمیم گرفتیم تا در داخل بازجوییها را انجام دهیم.
وی همچین گفت: این بازجوییها ادامه دارد و ما به نتیجهیی قطعی دست نیافتهایم.
مسعودخان همچنین گفت: اجازه بدهید سریع نتیجهگیری نکنیم، در حال حاضر هیچ فرضی مبنی بر گناهکاری کسی وجود ندارد.
رادیو آمریکا در گزارشی در این خصوص نوشت که دولت پاکستان اعلام کرد هیچ مدرکی که ثابت کند دانشمندان یا مقامات پاکستانی تکنولوژی هستهای در اختیار کشورهای دیگر گذاشتهاند، پیدا نکرده است.[۵۲] این رادیو ادامه داد: پس از آنکه آژانس بینالمللی انرژی اتمی پرسشهایی را درباره برنامه هستهای ایران مطرح ساخت، پاکستان تحقیقاتی را آغاز کرد. اخیراً چندین دانشمند و افسر ارتش پاکستان بازداشت شدند و در ارتباط با امکان درز اطلاعات اتمی تحت بازجویی قرار گرفتند.
واشنگتن پست به نقل از رئیس شورای روابط خارجی آمریکا نوشت که اگر آمریکا بر اقداماتی ـ برنامههای سلاحهای هستهای ایران ـ اصرار ورزد، امکان دارد به پیچیده شدن مسائل در این خصوص بینجامد.[۵۳]
این روزنامه آمریکایی به نقل از ریچارد هاس، مدیر شورای روابط خارجی آمریکا با اشاره به اینکه عدم پذیرش اطلاعات آمریکا در خصوص برنامه هستهای کره شمالی از سوی چین، مقامات آمریکایی را دلسرد کرده و میتواند به پیچیده شدن مذاکرات مربوط به نابود کردن سلاحهای هستهای کره شمالی بینجامد، افزود که اگر آمریکا بر اقداماتی علیه «برنامههای سلاحهای هستهای ایران»، اصرار ورزد، امکان دارد چنین مشکلی نیز در این خصوص رخ دهد.
روزنامهی آمریکایی یادشده به نقل از هاس ادامه داد: بهترین راهحل این است که آمریکا به سازمانهای بینالمللی نظیر آژانس بینالمللی انرژی اتمی اجازه دهد تا همانطور که در مورد ایران اتفاق افتاد، این موارد را هدایت کند و نیز بیشتر اطلاعاتش را در اختیار دیگر کشورها قرار دهد.
رادیو آمریکا در گزارشی درباره برنامه انتخاباتی در ایران آورده است: تصمیم شورای نگهبان برای رد صلاحیت نامزدهای انتخاباتی توازن بین اصلاحطلبان را که بر مجلس مسلط هستند و محافظهکاران را که کنترل شورای نگهبان را برعهده دارند، برهم میزند.[۵۴]
در ادامه این گزارش آمده است: آقای خاتمی، رئیسجمهور ایران اکنون با یک آزمایش جدی در مبارزهاش با محافظهکاران روبرو شده و تلاش میکند تا با مذاکره، راهحلی برای این مناقشه پیدا کند.
این گزارش به نقل از پاکینام الشرکویی، استاد علوم سیاسی دانشگاه قاهره میافزاید: بحران سیاسی فعلی در ایران بسیار جدیتر از دیگر مناقشات اصلاحطلبان و محافظهکاران بوده که تاکنون شاهد آن هستیم. زیرا محافظهکاران بسیار پیشرفته هستند. تا قبل از این بحرانها، تحرکات شامل تلاشهای محدودی از سوی محافظهکاران برای تهدید قدرت و تصویر میانهروها در جامعه بود؛ اما اکنون این یک قدم قانونی بزرگ از سوی محافظهکاران برای خارج کردن کنترل قوه مقننه از دست اصلاحطلبان است. من فکر میکنم این یک نقطه عطف مهم است و نشان میدهد که محافظهکاران میخواهند در یک راه موثرتر برای حفظ و نگهداری قدرت و یا حتی رسیدن به قدرت بیشتر در آینده، با اصلاحطلبان مبارزه کنند. ایدهالهای اصلاحطلبان از جمله حکومت دموکراسی، مطبوعات آزاد، گسترش حقوق زنان، طی چند سال گذشته تقویت شده است.
در ادامه این گزارش آمده است: پس از آنکه خاتمی به قدرت رسید بسیاری از طرحهای اصلاحطلبانة او با مقاومت شورای نگهبان مواجه شد. بسیاری از تحلیلگران نیز اقدام اخیر این شورا را تلاشی در جهت تضمین اینکه اصلاحطلبان نتوانند به کنترل پارلمان ادامه دهند، ارزیابی میکنند. اما عصمت عبدالمجید، دبیرکل سابق اتحادیه عرب معتقد است که اکثریت ایرانیها از عقاید اصلاحطلبان حمایت میکنند.
این گزارش به نقل از عبدالمجید میافزاید: این فصل جدیدی است که آقای خاتمی تلاش دارد آنرا بگشاید؛ آقای خاتمی ایدههای آشکاری درباره آینده دارد؛ این مخالفت وجود دارد و اگر ما از عهده آن بهطور مناسب برآییم، آقای خاتمی میتواند برنده شود؛ برای آقای خاتمی دورنمای ادامه و مقاومت در برابر چنین فشاری وجود دارد.
این رادیو به نقل از شائول نجاش، کارشناس مسائل ایران در مؤسسه بروکینگز واشنگتن ادامه میدهد: اگر تصمیم شورای نگهبان پابرجا بماند، میتواند باعث دلسردی بسیاری از رأیدهندگان ایرانی شود که از اصلاحطلبان حمایت میکنند. جنبش اصلاحطلب نتوانست درباره موضوعات اصلی که رأیدهندگان از آن در سه انتخابات حمایت کردند، کاری انجام دهد؛ به گمان من این رد صلاحیتها از سوی شورای نگهبان منجر به کنارهگیری تعداد بیشتری از ایرانیها از صندوقهای رأی میشود و گمان نمیرود که چنین پارلمانی از مشروعیت کافی برخوردار باشد. رهبران ارشد ایران در تلاش برای پرهیز از این امر هستند، اما تاکنون هیچ یک از دوطرف تمایلی به برطرف کردن آن نشان ندادهاند.
سی.ان.ان به نقل از مقاماتی که نامی از آنها نبرد، نوشت: ایران به تولید تجهیزات و لوازم مورد استفاده در غنیسازی اورانیوم ادامه میدهد.[۵۵]
این شبکه خبری آمریکایی در ادامه گزارشاش براساس گفتههای این مقامات نوشت: تدام غنیسازی اورانیوم در ایران علیرغم تعهد دولت ایران در خصوص معلق کردن برنامههای هستهایاش است.
در این گزارش به نقل از این مقامات آمده است: اگرچه ایران فعالیت غنیسازی اورانیوم در نیروگاه نطنز را به حالت تعلیق درآورده و نصب و راهاندازی سانتریفوژهای جدید برای غنیسازی اورانیوم را متوقف کرده، اما نشانههایی وجود دارد که حکایت از تداوم قراردادهای موجود ایران با شرکتهای محلی ـ که تجهیزات غنیسازی اورانیوم را تولید میکنندـ دارد.
در ادامه این گزارش با اشاره به اظهارات آمریکا علیه ایران در خصوص فناوری هستهای و نیز امضای پروتکل الحاقی از سوی ایران، آمده است: دیپلماتهای غربی گفتهاند: ایران تمایل دارد دستگاه سانتریفوژ خود را حتی اگر در تاسیسات هستهایاش نصب نشود، حفظ کند.
این دیپلماتها که نامی از آنها نیز در این گزارش برده نشده، اظهار کردند آژانس بینالمللی انرژی اتمی کاملاً در حال تلاش برای متقاعد کردن ایران به تعلیق گستردهتر فعالیتهای هستهایاش است.
براساس این گزارش، یک تیم بازرسی آژانس قرار است که اواخر ماهجاری میلادی، اوایل بهمنماه از ایران دیدن کند.
خبرگزاری یونایتدپرس به نقل از منابعی که آنها را «دیپلماتها» نامید، نوشت: ایران بهرغم تعهداتش مبنی بر تعلیق فعالیتهای مربوط به غنیسازی اورانیوم به دستیابی دستگاههایی که در غنیسازی اورانیوم مورد استفاده قرار میگیرند، ادامه میدهد.[۵۶]
این خبرگزاری در ادامه به نقل از منبع یادشده، افزود: ایران این مسئله را آشکارا بیان کرده است که فقط فعالیتهایی را به حالت تعلیق درمیآورد که فقط مربوطه به غنیسازی قرار میگیرد و بنابراین به دستیابی دستگاههای سانتریفوژکننده ادامه میدهد.
این گزارش به نقل از دیپلماتهای یادشده، نوشت: بهنظر ایران فقط در صورتیکه به غنیسازی اورانیوم اقدام کند توافق با آژانس بینالمللی انرژی اتمی را نقض کرده و در صورت کسب مواد و ابزارهایی مربوط به این فعالیت؛ توافق یادشده را نقض نکرده است.
این گزارش به نقل از یک دیپلمات غربی که مسائل آژانس را از نزدیک دنبال میکند و نامی از وی نبرد، نوشت: آنها (ایران) در حال بهدست آوردن مقدار زیادی مواد مربوط به این فعالیت هستند.
یونایتدپرس به نقل از یک دیپلمات غربی دیگر نیز که نامی از وی نبرده شد، اعلام کرد: مشکل این است که تعاریف متناقضی از فعالیتهای مربوط به غنیسازی وجود دارد.
این در حالی است که این گزارش به نقل از یک دیپلمات دیگر نوشت: اینکه فعالیتهای مربوط به غنیسازی از تعلیق حذف شود، خندهآور است؛ آژانس در دیدار ماه نوامبر از تهران متوجه شد فعالیتهای مربوط به غنیسازی برای آژانس تعریف شده است، نه برای تهران؛ اما برای آژانس فعالیتهای مربوط به سانتریفوژ غنیکننده شامل فعالیتهای مربوط به غنیسازی میشود.
این گزارش به نقل از یک دیپلمات دیگر نوشت: هدف نهایی، توقف فعالیتهای مربوط به غنیسازی بوده است اما ما در حال حاضر در این جهت حرکت نمیکنیم.
فعالیتهای هستهای ایران، حمایت ایران از تروریسم، آینده دموکراسی در ایران، نقض حقوقبشر در ایران و انتخابات آینده مجلس در ایران مهمترین جریانهای خبری در رسانههای آمریکا محسوب میشود.
۷ ـ بهمن ماه
دولتمردان کاخسفید
بوش تاکید کرد نسبت به تعهدات خود برای متوقف کردن «تلاش تهران و پیونگیانگ برای دستیابی به سلاح هستهای»، مصمم است.[۵۷]
جورج بوش، رئیسجمهور آمریکا در نطق سالانه خود در جلسه مشترک کنگره گفت: آمریکا و جامعه بینالمللی از ایران میخواهد که به تعهداتش عمل کند و تسلیحات هستهای را گسترش ندهد.
رئیسجمهور آمریکا افزود: آمریکا مصمم است تا از دستیابی کشورهای بسیار خطرناک جهانی به خطرناکترین تسلیحات جلوگیری کند.
بوش در رابطه با ایجاد دموکراسی در خاورمیانه گفت: ما همچنین شاهد هستیم که برخی درباره ایجاد دموکراسی در خاورمیانه بهعنوان هدفی واقعی تردید میکنند. من معتقدم که خدا در قلب هر انسانی تمایل به زندگی آزاد را قرار داده و حتی اگر این میل توسط استبداد برای دههها سرکوب شود، باز هم دوباره احیا میشود.
بوش در ادامه افزود: مادامیکه خاورمیانه محل حکومت مستبدان باشد جنبشها و افرادی بهوجود میآورد که تهدیدی برای امنیت آمریکا و دوستان هستند؛ بنابراین آمریکا به استراتژی آزادسازی خاورمیانه بزرگ ادامه خواهد داد.
رئیسجمهور آمریکا تاکید کرد: ما دشمنان این استراتژی را به چالش میکشیم و با متحدان ترور مقابله میکنیم و برای مقابله با تبلیغات نفرتانگیز، رادیو صدای آمریکا و دیگر سرویسهای تبلیغاتی ما برنامههای خود به زبان عربی و فارسی را به زودی گسترش میدهد و یک سرویس جدید تلویزیونی پخش اخبار و اطلاعات خود در سراسر منطقه را به زودی آغاز خواهد کرد. من میخواهم که شما بودجه هدیه ملی برای دموکراسی را افزایش دهید و بر اقدامات جدید در توسعه انتخاب آزاد، بازار آزاد، مطبوعات آزاد و اتحادیههای آزاد کارگری در خاورمیانه متمرکز شوید.
دیک چنی از کشورهای اروپایی خواست برای «ارتقای دموکراسی در ایران و جهان عرب» به آمریکا بپیوندد.[۵۸]
دیک چنی، معاون رئیسجمهور آمریکا که در جمع رهبران سیاسی و اقتصادی جهان در داووس سوئیس صحبت میکرد، افزود؛ که اروپا و آمریکا باید برای تشویق دولت ایران به محترم شمردن خواستههای قانونی مردم این کشور، به یکدیگر ملحق شوند.
چنی با ابراز این نکته که استراتژی اولیه ما برای آزادی، ما را متعهد میکند تا از کسانیکه برای اصلاحات در خاورمیانه بزرگتر کار میکنند و خود را فدا میکنند، حمایت کنیم، افزود: ما از دوستان دموکرات و متحدان خود در سراسر جهان و بهویژه در اروپا میخواهیم که در این تلاش به ما ملحق شوند.
دیک چنی در گفتوگوی اختصاصی با روزنامه برلینز مورگنپست اظهار داشت: به مشکلاتی که در حال حاضر وجود دارد نباید بهگونهای که در موضوع عراق پیش رفت، نگاه کرد.[۵۹]
دیک چنی، در این گفتوگو در پاسخ به این سؤال که چرا وقتی صحبت از ایجاد دموکراسی در جهان میشود، در نهایت به سوریه، ایران و کره شمالی میرسید؟ اظهار داشت؛ مشکلاتی که از آنها صحبت میشود، نباید به همان راهحلی که در عراق اعمال شده رفع شوند.
وی افزود: البته بهنظر میرسد لیبی تغییراتی را داشته است؛ این امر مستقیما به عملکرد بوش در افغانستان و عراق مربوط میشود.
با این حال چنی ادامه داد: در خصوص کره شمالی هنوز راههای دیپلماتیک جریان مورد استفاده قرار میگیرد و درباره ایران نیز اروپا نقش محوری را ایفا کرد.
وزارت خارجه آمریکا بار دیگر برگزاری انتخاباتی آزاد و عادلانه را در ایران خواستار شد.
آدام ارلی، معاون سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا اظهار داشت، لازم است تا «نیازهای مردم ایران» برآورده شود.[۶۰]
این سخنگو همچنین افزود: واشنگتن رویدادهای تهران را با دقت زیرنظر دارد.
فعالیتهای هستهای ایران، آینده دموکراسی در ایران و انتخابات آینده مجلس ایران مهمترین جریانهای خبری در اظهارات دولتمردان کاخسفید محسوب میشود.
مقامات ایالاتمتحده
دادستان کل آمریکا گفت: تنها استفاده عراق از تسلیحات شیمیایی علیه ایران نشاندهنده تمایل این کشور به استفاده از چنین تسلیحاتی بوده و این امر حمله به عراق و سرنگونی رژیم صدام را توجیه میکند.[۶۱]
جان اشکرافت، دادستان کل آمریکا که در اتریش بهسر میبرد، بار دیگر تاکید کرد: حتی اگر تسلیحات ممنوعه در عراق هیچگاه یافت نشود جنگ عراق موجه بود؛ زیرا این جنگ باعث از بین رفتن تهدید صدام شد.
باب نی، از قانونگذاران مجلس آمریکا با اشاره به مراسمی که در واشنگتن برای قربانیان زلزله بم در حال برگزاری است، گفت که این مراسم از سوی افراد مرتبط با گروه تروریستی مجاهدین خلق (منافقین) سازماندهی شده است.[۶۲]
این مقام آمریکایی اعلام کرد: من با اعطای پول به قربانیان زلزله هیچگاه مشکلی ندارم، اما این مجاهدین خلق (منافقین) است که بار دیگر تلاش میکند تا دوباره فعالیتهایش از سربگیرد.
وی در ادامه افزود: این راهی غیرمستقیم برای مجاهدین خلق (منافقین) است تا به پول دست یابند.
براساس این گزارش، باب نی طی نامهای از وزارت دادگستری آمریکا خواسته است تا در اینباره تحقیق کند.
جوزف بیدن، یکی از سناتورهای حزب مخالف دموکرات آمریکا در فاصله بین برنامهها در رستوران محل اجلاس داووس به هیأت جمهوری اسلامی ایران مراجعه و ضمن انتقاد از سیاستهای دول
آمریکا، بر اهمیت ایران و نقشی که جمهوری اسلامی ایران میتواند در این منطقه حساس و پرمخاطره ایفا کند، تاکید کرد.[۶۳]
وی به وزیر امورخارجه کشورمان گفت که آرزو دارد روزی مشکلات موجود بین جمهوری اسلامی ایران و آمریکا برطرف شود.
کمک به زلزلهزدگان بم و مذاکرات تهران ـ واشنگتن مهمترین جریانهای خبری در اظهارات مقامات ایالاتمتحده محسوب میشود.
رسانههای آمریکا
نیویورک تایمز به نقل از یک مقام برجسته پاکستانی که نامی از وی نبرد، نوشت: بازجویان پاکستانی در تحقیقات خود از عبدالقدیرخان و دیگر دانشمندان هستهای این کشور حسابهای بانکی آنها را نیز بررسی خواهند کرد.[۶۴]
این روزنامه آمریکایی به نقل از این یک مقام پاکستانی افزود: بازجویان در تحقیق از دانشمندان هستهای که گفته میشود تکنولوژی هستهای در اختیار ایران قرار دادهاند تمامی جوانب از جمله جنبههای مالی را مورد نظر قرار خواهند داد.
رادیو آمریکا نوشت: سازمان بینالمللی انرژی اتمی میگوید در حال مذاکره با تهران بر سر تعریف تعلیق فعالیتهای غنیسازی اورانیوم ایران است.[۶۵]
خبرنگار رادیو آمریکا از وین گفت که سازمان بینالمللی انرژی اتمی از تهران میخواهد تا فعالیتهای بیشتری را درباره غنیسازی اورانیوم که میتواند برای ساخت تسلیحات هستهای نیز مورد استفاده قرار گیرد به حال تعلیق درآورد.
رادیو آمریکا به نقل از یک قطعنامه هیأت مدیره سازمان بینالمللی انرژی اتمی که در سال میلادی پیش تصویب شد نوشت فعالیتهای غنیسازی اورانیوم ایران مایه نگرانی شدید است و تعلیق این کار اهمیت خطیر دارد.
این گزارش به نقل از بازرسان بینالمللی با تأکید بر اینکه ایران سانتریفوژها یا تأسیسات گریز از مرکز جدیدی در نطنز تعبیه نکرده است، میافزاید؛ تهران به مونتاژ و عمل طبق قراردادهایش ادامه میدهد. تکنولوژی یا فناوری سانتریفوژ میتواند هم برای تخلیص اورانیوم برای مقاصد صلحآمیز و هم برای استفادههای نظامی بهکار رود.
این گزارش با بیان اینکه دانشمندان میگویند که برای غنی ساختن اورانیوم بهمنظور ساخت تسلیحات، چندین هزار سانتریفوژ لازم است به نقل از واشنگتن پست ادعا میکند که برنامه هستهای پیشرفته ایران که به مدت تقریبا ۲ دهه از دید سازمان بینالمللی انرژی اتمی مخفی بود، مورد استفادهای ملموس و منطقی برای مقاصد غیرنظامی ندارد.
یونایتدپرس به نقل از یک مقام ارشد آمریکایی که نامی از وی نبرد، گزارش داد: ایران باید زندانیان القاعده را تحویل دهد و دیگر اعضای این شبکه را که احتمال دارد هنوز حملاتی را علیه ایالاتمتحده ترتیب دهند، سرکوب کند.[۶۶]
این خبرگزاری به نقل از این مقام آمریکایی بار دیگر با تکرار درخواستهای کاخسفید افزود؛ تهران بهجای محاکمه اعضای القاعده باید آنها را به کشورهای متبوعشان تحویل دهد تا درباره طرحهایشان برای حملات آتی مورد بازجویی قرار گیرند.
این خبرگزاری به نقل از این مقام آمریکایی نوشت: واشنگتن در هراس است که اعضای القاعده همچنان در ایران فعال باشند.
در ادامه گزارش به نقل از این مقام آمریکایی که در داووس صحبت میکرد، آمده است: ایرانیها باید بسیار دقت کنند، اعضای القاعده درصدد انجام حملاتی علیه آمریکا و یا متحدان ما هستند.
این مقام آمریکایی با ابراز اینکه ایرانیها تلاش میکنند تا روابطشان را با آمریکا بهبود بخشند ادامه داد: محاکمه اعضای القاعده در ایران در درازمدت به نفع آنها نخواهد بود.
روزنامه لسآنجلس تایمز در گزارشی نوشت: دانشمندان و مسئولانی که درباره برنامه سلاحهای هستهای پاکستان کار میکنند برای اولینبار پذیرفتهاند که اطلاعات فنی و حساس را برای ساخت سلاح هستهای در اختیار ایران قرار دادهاند.[۶۷]
این روزنامه در ادامه با بیان اینکه بازپرسهایی که از ۸ مظنون دستگیرشده در هفته گذشته به اتهام فروش اسرار هستهای پاکستان به کشورهای دیگر، بازجویی کردهاند، نوشت: این بازپرسها تاکید کردهاند که دستکم ۳ تن از این افراد اعتراف کردهاند که در کمک به «انتقال دانش هستهای سری پاکستان به افراد دیگری در ایران»، دست داشتهاند.
براساس این گزارش، دو دانشمند و یکی از مسئولانی که در آزمایشگاه تحقیقاتی «خان» کار میکنند در این امر دست داشتهاند.
این گزارش با این حال به نقل از یک مقام عالیرتبه پاکستان که نامی از وی نبرد، نوشت: که هر سه فرد یادشده، انتقال مستقیم تجهیزات هستهای به ایران را انکار میکنند.
با این وجود لسآنجلس تایمز به نقل از یکی از این دانشمندان نوشت که آنها اطلاعاتی در خصوص مواد لازم برای ساخت بمب هستهای، همچنین انواع تجهیزات و نام شرکتها و کشورهایی که آنها میتوانستند این تجهیزات را از آنجا تهیه کنند، در اختیار ایرانیها قرار دادهاند.
به نوشته این روزنامه، این دانشمندان همچنین گفتهاند که اسامی مقامات عالیرتبه ارتش و کارشناسان هستهای را که در «معامله با ایرن در زمینه هستهای» نقش اساس داشتهاند، فاش کردهاند.
پایگاه اینترنتی Sify به نقل از تحقیقات اخیر پاکستانیها نوشت: ژنرال ضیاءالحق، همکاری محدود با ایران در زمینه فعالیتهای هستهای را تصویب کرده بود.[۶۸]
در ادامه این گزارش آمده است: تحقیقات درباره انتقال تکنولوژی هستهای پاکستان به ایران نشان میدهد ژنرال ضیاءالحق، رهبر نظامی سابق پاکستان در سال ۱۳۷۸ درخواست طولانیمدت دولت ایران را برای همکاری در زمینه برنامه هستهای صلحآمیز در فضای غیرنظامی تصویب کرد.
همچنین روزنامه نیوز دیلی نیز به نقل از یک دانشمند هستهای بازنشسته پاکستان که نامش فاش نشد، نوشت: قبل از مرگ ژنرال ضیاءالحق در سال ۱۹۸۸، با او درباره علاقهمندی فزاینده ایران به موضوعات هستهای صلحآمیز صحبت کردم. او از من خواست به این موضوع توجه کنم، اما به هیچ قیمتی مسائل حیاتی را نفروشید.
روزنامه یادشده با بیان اینکه وی درباره اتهاماتی که به ژنرال اسلامبیگ وارد شده چندان صحبت نکرد. به نقل از دانشمند یادشده خاطرنشان کرد که از اینکه جانشین اسلامبیگ سعی در انجام چنین کاری داشته، آگاه بوده است.
واشنگتن پست به نقل از مقامات عالیرتبه پاکستانی نوشت: بازرسان پاکستانی به این نتیجه رسیدهاند که حداقل دو تن از دانشمندان هستهای پاکستان از جمله عبدالقدیرخان اواخر دهه ۸۰ ارائه کمک به برنامه هستهای ایران را تصویب کردند.[۶۹]
این روزنامه به نقل از مقامات عالیرتبه پاکستانی که نخواستند نامشان فاش شود، نوشت: این دو دانشمند براساس توافقنامه سری میان ایران و پاکستان، کمکهایی را به ایران ارائه دادهاند. این توافقنامه محدود به تقسیم تکنولوژی صلحآمیز هستهای بوده است.
این گزارش به نقل از مقامات یادشده دو دانشمند هستهای را که به ایران کمک کردهاند، عبدالقدیرخان، پدر بمب هستهای و محمد فاروق، از دانشمندان برجسته هستهای پاکستان معرفی کردند.
رادیو آمریکا گزارش داد که مقامات آمریکایی ضمن مخالفت با برنامه ایران در خصوص محاکمه اعضای القاعده خواستار، استرداد این افراد به آمریکا شدند تا در آنجا درباره اطلاعات مربوط به حملات تروریستی از آنها بازجویی شود.[۷۰]
رادیو آمریکا با بیان اینکه دولت بوش معتقد است این احتمال وجود دارد که برخی اعضای ارشد القاعده در ایران باشند، افزود؛ کاخسفید طرح اعلام شده از سوی مقامات ایرانی برای محاکمه ۱۲ نفر از مظنونان عضویت در این شبکه تروریستی را نمیپذیرد.
از سوی دیگر گزارش یادشده به نقل از آدام ارلی، سخنگوی وزارت امورخارجه در واشنگتن میافزاید؛ موضع آمریکا همچنان این است که این افراد باید به کشورهای خودشان تحویل داده شوند تا درباره عملیات تروریستی گذشته یا آینده بازپرسی شوند.
رادیو آمریکا با بیان اینکه دولت بوش از این تصمیم دولت ایران ناراحت است، به نقل از مقاماتی که نامی از آنها نبرد، نوشت: هرگونه بهبود روابط با ایران بسته به این امر است.
واشنگتن تایمز به نقل از افرادی که آنها را «منابعی از واشنگتن» نامید، نوشت: طرح وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) برای استقرار ۷ پایگاه نظامی بزرگ در عراق که در مناطق مرزی نزدیک به سوریه، ترکیه و ایران بنا نهاده خواهد شد، به پایان رسید.[۷۱]
این روزنامه به نقل از این منابع افزود؛ پنتاگون طرحهای تکمیلی این طرح را به اتمام رسانده است و این پایگاهها در مناطق نزدیک به مرزهای روسیه، ترکیه و ایران تاسیس خواهد شد.
این گزارش حاکی است: بزرگترین پایگاه منطقه، نزدیک به شهر قیم واقع در منطقه مرزی سوریه و عراق ساخته خواهد شد.
روزنامه یادشده به نقل از این منابع ادامه داد: ۳ پایگاه دیگر از این ۷ پایگاه در مناطق مرزی با ایران ساخته خواهد شد و پایگاه جنوبی آمریکا تنها با مسافرت بسیار کمی از بندر امالقصر ساخته خواهد شد.
این روزنامه به نقل از این منابع افزود؛ دولت آمریکا در انتظار آن است که درگیریهای سیاسی در عراق به پایان برسد تا موافقت دولت جدید عراق را برای تاسیس این پایگاهها اخذ کند.
این گزارش میافزاید؛ این پایگاهها به منطقه تمرکز اصلی نیروهای آمریکایی جهت تسلط بر خاورمیانه تبدیل خواهد شد.
روزنامه یادشده به نقل از این منابع همچنین مدعی شد: دولت آینده عراق با این پیشنهاد آمریکا مخالفت نخواهد کرد؛ زیرا بهدلیل عدم وجود یک قدرت نظامی توانمند در عراق، این کشور خواهان یک قدرت نظامی قدرتمند است که بتواند از این کشور در برابر تهدیدات خارجی حمایت کند.
خبرگزاری یونایتدپرس به نقل از دیپلماتهای غربی و کارشناسان امور هستهای که نامی از آنها نبرد، نوشت: این افراد از اینکه به تعهداتش برای تعلیق کامل غنیسازی اورانیوم عمل نکرده، نگران هستند. این خبرگزاری در ادامه این گزارش آورده است که جدیدترین تحولات صورتگرفته حاکی از آن است که ایران موضوع اصلی نشست در سطح عالی آینده آژانس بینالمللی انرژی اتمی در ماه مارس (فروردین) خواهد بود.[۷۲]
در این گزارش به نقل از دیپلماتهایی که نامی از آنها به میان نیامده، آورده است: در حال حاضر حتی کشورهای مهم اروپایی که با تهران گفتوگو کردهاند نیز تعهدات تهران را مورد سؤال قرار دادهاند، زیرا بهنظر میرسد ایران با بازی با لغت تعلیق، (Suspend) بخشی از برنامههای غنیسازی خود را همچنان فعال نگه داشته است.
این خبرگزاری در ادامه افزود؛ آژانس بینالمللی انرژی اتمی پاییز گذشته از ایران خواست غنیسازی اورانیوم را متوقف کند؛ اگرچه ایران استفاده از اورانیوم را در تجهیزات غنیسازی متوقف کرده، اما به ساخت و مونتاژ تجهیزات سانتریفوژ که برای تبدیل اورانیوم به سوخت ضعیف لازم هستند، ادامه میدهد.
در بخش دیگری از این گزارش آمده است: این سوخت ضعیف در صورت غنی شدن در تسلیحات استفاده میشود. در صورتیکه ایران موضوع اصلی اجلاس ماه مارس آژانس بینالمللی انرژی اتمی میشود، این مسئله میتواند واشنگتن را در مقابل فرانسه، آلمان و انگلیس قرار دهد که تابستان گذشته با سفر به تهران از ایران قول گرفتند برنامه غنیسازیاش را متوقف کند و در عوض متعهد شدند محدودیتهای موجود بر سر صادرات تکنولوژی مدرن به تهران را تسهیل کنند.
خبرگزاری یادشده به نقل از یک دیپلمات غربی بینام اظهار داشت: ما کاملاً انتظار داریم که جلسه بعدی شورای حکام آژانس بینالمللی درباره این موضوع به گفتوگو بنشیند، آنها آشکارا از ایران خواستهاند تا تمام فعالیتهای غنیسازیاش را تعلیق کند؛ پس طبیعتا این موضوعی است که در اجلاس بعدی درباره آن گفتوگو خواهیم کرد.
در ادامه این گزارش آمده است که آمریکا تعلیق را شامل تمام مراحل از جمله جلوگیری از مونتاژ تجهیزات غنیسازی میداند.
یونایتدپرس به نقل از یکی از این دیپلماتهای یادشده ادعا کرد: محمد البرادعی، رئیس آژانس بینالمللی انرژی اتمی قویاً احساس میکند که ایران باید ساخت و مونتاژ دستگاههای سانتریفوژ را متوقف کند؛ دیپلماتهای آشنا به موضوع برنامههای هستهای ایران در گفتوگو با این خبرگزاری خاطرنشان کردند که این موضوع باعث نگرانی اروپاییها نیز میباشد.
در این گزارش به نقل از دیپلماتهای مذکور آمده است: خاویر سولانا، هماهنگکننده ارشد اتحادیه اروپا در امور سیاست خارجی در دیدار با حسن روحانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران موضوع ادامه تولید سانتریفوژ را مطرح کرده است و مقامات فرانسه نیز در دیدار با وی این موضوع را مورد بحث قرار دادهاند.
براساس این گزارش، روحانی نیز در این دیدارها گفته است: ایران تفسیر محدود (موشکافانه و دقیق) خود را از تعلیق غنیسازی گسترش نخواهد داد و از اروپاییها میخواهیم به تعهداتشان برای افزایش کمکهای تکنولوژی عمل کنند.
در پایان این گزارش به نقل از یکی از دیپلماتهای یادشده آمده است: فرانسه، آلمان و انگلیس در مذاکرات تهران دچار غفلت شدهاند؛ از همان ابتدا همه سؤال میکردند که تعلیق چیست؛ اما اروپاییها و ایرانیها هرگز آنرا تعریف نکردند.
روزنامه کریستین ساینس مانیتور نوشت: رئیس سابق ستاد مشترک پاکستان که گفته میشود در ازای دریافت ۱۲ میلیارد دلار، فناوری هستهای به ایران فروخته است؛ در اسلامآباد تحت بازجویی قرار دارد.[۷۳]
این روزنامه همچنین با طرح این مسئله که عبدالقدیرخان با ایران همکاری هستهای داشته است، نوشت: ژنرال اسلامبیگ، رئیس ستاد مشترک پاکستان زمانی دستگیر شد که عبدالقدیرخان در جلسات بازجویی گفت که همکاری هستهای با ایران با اجازه وی صورت گرفته است.
براساس این گزارش، ژنرال بیگ در سالهای ۱۹۸۸-۹۱ میلادی دورهای که گفته میشود فناوری هستهای پاکستان به ایران منتقل شده، سمت ریاست ستاد مشترک پاکستان را عهدهدار بوده است.
این در حالی است که در ادامه اظهارات مطرحشده در این گزارش آمده است که اسلامبیگ کوشیده تا نیروهای غیرنظامی دولت آن دوره پاکستان را ترغیب کند تا در ازای دریافت مبلغی که ادعا میشود ایران آماده پرداخت آن بوده است، فناوری هستهای را به ایران منتقل کنند و به این ترتیب بودجه ارتش پاکستان تا مدت زمانی قابل توجه تامین شود؛ اما این پیشنهاد مورد پذیرش واقع نشد.
در این گزارش میخوانیم: مقامات پاکستانی، ۸ مقام دیگر را که سابقاً با آزمایشگاه تسلیحات هستهای این کشور مرتبط بودهاند، دستگیر کردهاند؛ دو تن از این افراد بازنشسته هستند و یکی دیگر از دستیاران نزدیک به عبدالقدیرخان نیز دستگیر شده است.
● فعالیتهای هستهای ایران، حضور اعضای القاعده در ایران، مذاکرات تهران ـ واشنگتن و حمایت ایران از تروریسم مهمترین جریانهای خبری در رسانههای آمریکا بهشمار میآید.
جمعبندی
آنچه که در پی میآید نتایج بررسی ادبیات کاخسفید در دیماه و هفته اول بهمنماه ۱۳۸۲ است. مهمترین جریانهای خبری به تفکیک هفته در سه نمودار منعکس شده و نتایج هر کدام در ذیل نمودار بیان شده است.
براساس نمودار شماره ۱، فعالیتهای هستهای ایران تنها جریان خبری است که در طول یک ماهه گذشته بهصورت مستمر در اظهارات دولتمردان کاخسفید مطرح شده است. عدم پایبندی ایران به تعهدات خود در مقابل آژانس بینالمللی انرژی اتمی و دخالت پاکستان در برنامههای هستهای ایران مهمترین محورهای این جریان خبری محسوب میشود. حادثه بم زمینههایی را فراهم آورد تا مسئله مذاکرات تهران ـ واشنگتن یک بار دیگر بهصورت جدی مطرح شود. لغو ۹۰ روزه تحریمهای اقتصادی علیه ایران از سوی جورج بوش مهمترین رویداد در این زمینه محسوب میشود. البته مسئله حمایت ایران از تروریسم، حضور اعضای القاعده در ایران و نقض حقوقبشر در ایران از محورهای فرعی این جریان خبری محسوب میشود.
رد گسترده صلاحیت نمایندگان از سوی شورای نگهبان و تحصن نمایندگان در مجلس باعث شد تا بار دیگر مسئله دموکراسی در ایران و انتخابات آزاد در اظهارات دولتمردان کاخسفید بیان شود. برگزاری انتخابات آزاد و رعایت موازین دموکراسی مهمترین محورهای این جریان خبری محسوب میشود.
براساس نمودار شماره ۲، فعالیتهای هستهای ایران مهمترین جریان خبری است که بهصورت مستمر در اظهارات مقامات ایالاتمتحده دیده میشود. خطرناک بودن فعالیتهای هستهای ایران، کمک پاکستان به ایران در زمینه فناوری هستهای و ادامه روند غنیسازی اورانیوم در ایران مهمترین محورهای این جریان خبری محسوب میشود.
مذاکرات تهران ـ واشنگتن که در پی کمکرسانی آمریکا به زلزلهزدگان بم و لغو تحریمها علیه ایران بهصورت جدی مطرح شد، در اظهارات مقامات ایالاتمتحده به کرات دیده میشود. احتیاط واشنگتن مبنی بر ازسرگیری روابط با تهران مهمترین محور این جریان خبری است.
مسئله تغییر نظام فعلی حکومتی در ایران مسئلهای است که از سوی ریچارد پرل، مشاور وزیر دفاع ایالاتمتحده مطرح شده است. تحصن نمایندگان مجلس شواری اسلامی در مجلس باعث شد تا جریان خبری پیشین تقویت شود و کاخسفید بر ضرورت تغییر حکومت فعلی ایران انگشت بگذارد.
نمودار شماره ۳ ـ مهمترین جریانهای خبری علیه ایران در رسانههای آمریکا
براساس نمودار شماره ۳، حمایت ایران از تروریسم و فعالیتهای هستهای ایران دو جریان خبری هستند که بهصورت مستمر در رسانههای آمریکا علیه ایران مطرح شده است. حمایت ایران از گروههای تروریستی همچون حزبا... لبنان، حماس و جهاد اسلامی، مخالت با روند صلح در خاورمیانه و دست داشتن ایران در انفجارهای ریاض مهمترین محورهای این جریان خبری محسوب میشود.
تلاش ایران برای دستیابی به بمب هستهای از طریق همکاری با پاکستان و عدم پایبندی ایران به تعهدات خود در برابر آژانس بینالمللی انرژی اتمی مهمترین محورهای جریان خبری فعالیتهای هستهای ایران بهشمار میآید.
دو جریان خبری به موازات هم در این ماه به چشم میخورند. در حالیکه مسئله مذاکرات تهران ـ واشنگتن بهصورت جدی مطرح شده است. مسئله حضور اعضای القاعده در ایران به موازات این جریان خبری در رسانههای آمریکا بازتاب وسیعی داشته است.
تحصن نمایندگان مجلس شورای اسلامی در مجلس باعث شد تا بار دیگر مسئله نقض حقوقبشر و آزمونهای مدنی بار دیگر در رسانههای آمریکا علیه ایران مطرح شود.
پینوشتها
1. http://www.reuters.com, Jan 1, 2004
2. http://www.nytimes.com, Jan 2, 2004
3. Ibid, Jan 1, 2004
4. http://www.washingtonpost.com, Jan 4, 2004
5. http://www.afp.com, Dec 31, 2004
6. http://www.ap.com, Jan 1, 2004
7. http://www.washingtonpost.com, Jan 3, 2004
8. http://www.ap.com, Jan 1, 2004
9. http://www.afp.com, Jan 3, 2004
10. Ibid
11. http://www.reuters.com, Dec 31, 2003
12. http://www.cnn.com, Dec 30, 2003
13. http://www.washingtonpost.com, Dec 30, 2003
14. Ibid, Jan 2, 2003
15. http://www.nytimes.com, Jan 2, 2004
16. http://www.washingtonpost.com, Jan 2, 2004
17. http://www.aljazeera.net, Des 31, 2003
18. http://www.nytimes.com, Jan 4, 2004
19. http://www.alhayat.com, Jan 4, 2004
20. http://www.cnn.com, Jan 2, 2004
21. http://www.reuters.com, Jan 8, 2004
22. http://www.voanews.com, Jan 9, 2004
23. http://www.ap.com, Jan 10, 2004
24. http://www.reuters.com, Jan 7, 2004
25. Ibid, Jan 9, 2004
26. http://www.afp.com, Jan 10, 2004
27. Ibid, Jan 6, 2004
28. http://www.aljazeera.net, Jan 10, 2004
29. http://www.alhayat.com, Jan 9, 2004
30. http://www.voanews.com, Jan 9, 2004
31. http://www.reuters.com, Jan 7, 2004
32. http://www.ap.com, Jan 5, 2004
33. http://www.washingtontimes.com, Jan 8, 2004
34. http://www.reuters.com, Jan, 7, 2004
35. http://www.washinqtontime.com, Jan, 6, 2004
36. http://www.asharqalawsat.com, Jan 6 , 2004
37. http://www.latimes.com, Jan 5, 2004
38. http://www.foxnews.com, Jan 10, 2004
39. http://www.washingtonpost.com, Jan 10, 2004
40. http://www.alhayat.com, Jan 5, 2004
41. http://www.nytimes.com, Jan 16, 2004
42. http://www.voanews.com, Jan 13, 2004
43. http://www.cnn.com, Jan 13, 2004
44. http://www.alahram.org.eg, Jan 14, 2004
45. http://www.reuters.com, Jan 15, 2004
46. Ibid, Jan 19, 2004
47. http://www.asharqsalawsat.com, Jan 20, 2004
48. http://www.ap.com, Jan 18, 2004
49. http://www.voanews.com, Jan 20, 2004
50. http://www.nytimes.com, Jan 20, 2004
51. http://www.reuters.com, Jan 20, 2004
52. http://www.voanews.com, Jan 20, 2004
53. http://www.washingtonpost.com, Jan 19, 2004
54. http://www.voanews.com, Jan 18, 2004
55. http://www.cnn.com, Jan 16, 2004
56. http://www.reuters.com, Jan 14, 2004
57. http://www.afp.com, Jan 21, 2004
58. http://www.reuters.com, Jan 24, 2004
59. http://www.alhayat.com, Jan 21, 2004
60. http://www.voanews.com, Jan 22, 2004
61. http://www.ap.com, Jan 27, 2004
62. Ibid, Jan 25, 2004
63. http://www.reuters.com, Jan 24, 2004
64. http://www.nytimes.com, Jan 26, 2004
65. http://www.voanews.com, Jan 26, 2004
66. http://www.bbc.co.uk, Jan 26, 2004
67. http://www.latimes.com, Jan 25, 2004
68. http://www.reuters.com, Jan 25, 2004
69. http://www.washingtonpost.com, Jan 24, 2004
70. http://www.voanews.com, Jan 24, 2004
71. http://www.washingtonpost.com, Jan 24, 2004
72. http://www.reuters.com, Jan 21, 2004
73. http://www.csmonitor.com, Jan 21, 2004