بررسي كتاب‌ها Ùˆ Ùيلم‌هاي مرتبط با واقعه تسخير سÙارت آمريكا
در اهميت اين رويداد همان بس كه روابط سياسي دو كشور ايران Ùˆ آمريكا از آن تاريخ به بعد به طور رسمي وارد مرØله «مرگ سياسي» شد. امام خميني، تسخير سÙارت آمريكا را انقلابي مهم‌تر از انقلاب اول ناميد Ùˆ بدين ترتيب Øركت انقلابي اين دانشجويان پيرو خط امام، با تاييد Ùˆ تصديق مستقيم رهبر وقت ايران، به مثابه موضع رسمي نظام جمهوري اسلامي قلمداد شد.
پس از گذشت 32 سال از تاريخ اين رويداد سترگ، قلم‌ها همچنان در خاطرات Ùˆ اثرات آن روزها به گردش درمي‌آيد Ùˆ Ùيلم‌هاي متعددي نيز در ØªØ´Ø±ÙŠØ Ø§ÙŠÙ† Øادثه ساخته شده است. اين نوشتار در Øقيقت به بررسي Ùˆ معرÙÙŠ اجمالي برخي از كتب Ùˆ Ùيلم‌هاي مشهور درخصوص اين واقعه كم‌نظير مي‌پردازد.
يكي از مهم‌ترين كتاب‌هاي چاپ شده دراين خصوص، كتاب «انقلاب دوم، تسخيâ€Ø± لانâ€Ù‡ جâ€Ø§Ø³â€ÙˆØ³ÙŠâ€Œ آمâ€Ø±ÙŠÙƒâ€Ø§ØŒ آثâ€Ø§Ø± Ùˆ Ù¾â€ÙŠâ€Ø§Ù…â€Ø¯Ù‡â€Ø§Â» است كه توسط انتشارات مركز اسناد انقلاب اسلامي در سال 1385 منتشر شده است. اين كتاب با تدوين اØمدرضا شاه‌علي، به تÙسير Ùˆ تØليل تاريخي اين رويداد مي‌پردازد. دومين كتاب در اين Øوزه نيز كتابي با نامي مشابه است كه به مناسبت سي Ùˆ دومين سالگرد انقلاب اسلامي منتشر شده است. اين كتاب با نام «انقلاب دوم، نگاهي به تسخير لانه جاسوسي در سيزدهم آبان ماه 1358» است كه انتشارات گروه تاريخ كتاب سبز آن را به چاپ رسانده است. ويژگي خاص كتاب بعدي اين است كه نويسنده آن، يكي از اÙرادي بوده است كه خود در تسخير سÙارت آمريكا نقش مستقيم داشته است. «تسخير، اوليâ€Ù†â€Œ روايâ€Øªâ€Œ مكâ€Øªâ€ÙˆØ¨â€Œ از درون‌ سâ€Ùâ€Ø§Ø±Øªâ€Œ تâ€Ø³Ø®ÙŠâ€Ø± Ø´â€Ø¯Ù‡â€Œ آمâ€Ø±ÙŠÙƒâ€Ø§ در تâ€Ù‡â€Ø±Ø§Ù†â€ŒÂ« با قلم معصومه ابتكار به نگارش درآمده است. ابتكار در اين كتاب به ذكر برداشت‌ها Ùˆ ملاØظات شخصي خود در جريان تسخير سÙارت آمريكا پرداخته است.
يكي ديگر از كتاب‌هايي كه با Ù„Øني انقلابي Ùˆ آتشين، قويا تسخير لانه جاسوسي را تاييد كرده است، كتابي با عنوان «تسخير جاسوسخانه آمريكا Ùˆ توطئه سازش عليه انقلاب» است كه در سال 1359 شمسي توسط شوراي انتشارات Ùˆ تبليغات جنبش مسلمانان مبارز به چاپ رسيده است. اين جنبش كه در Øال Øاضر عاقبت متÙاوتي ياÙته Ùˆ در اپوزيسيون تعري٠مي‌شود، در آن تاريخ رويكرد امام خميني در تاييد خيزش دانشجويان را ستوده است.
كتاب «444روز» نيز ذكر خاطرات Ùˆ رخدادهاي اين واقعه از زبان تيم ولز است. اين نويسنده با برداشت شخصي خود بيش از 600 صÙØÙ‡ در اين باره قلم زده است. انتشارات Ùرهنگي رجا در سال 1366 آن را ترجمه كرده است.
انتشارات اسناد انقلاب اسلامي، كتاب ديگري با تعداد 242 صÙØÙ‡ درباره اين رويداد تاريخي منتشر كرده است. اين كتاب با عنوان «روابط ايران Ùˆ آمريكا از پيروزي انقلاب اسلامي تا تسخير لانه جاسوسي» با نويسندگي Øسن خداوردي، ابتدا به علل وقوع اين رخداد مي‌پردازد Ùˆ در ادامه نيز به تنش‌هاي ايجاد شده در روابط ايران Ùˆ آمريكا، قبل Ùˆ پس از اين واقعه مي‌پردازد.
«ورود به لانه عقاب» عنوان ديگري است از كتاب‌هاي مشهور Ùˆ انتشار ياÙته در اين Øوزه. مهدي شريÙÙŠ در اين كتاب ضمن Ú¯Ùت‌وگو با شخصيت‌هايي مثل دكتر معصومه ابتكار، سيÙ‌اللهي Ùˆ اصغرزاده سعي كرده است كه با تاكيد بر اهدا٠و اÙكار عاملان اصلي اين رخداد، تاريخي مستندگونه از اين واقعه را به تصوير بكشد.
از كتاب‌هاي نه‌چندان شناخته شده در اين راستا مي‌توان به كتاب «دستاويزهاي سياسي در مسائل اسلامي» با قلم Øسين اسلامي اشاره كرد كه انتشارات جهاد دانشگاهي آن را به چاپ رسانده است. اين كتاب با گريز به Øوادث 13 آبان 1358ØŒ به تبيين Ùˆ ØªØ´Ø±ÙŠØ Ø¹Ù„Ù„ اين واقعه پرداخته است.
درباره تسخير سÙارت آمريكا، كتابچه‌هاي مختلÙÙŠ نيز به چاپ رسيده است كه هد٠عمده از انتشار اين كتابچه‌ها، بيشتر اعلام موضع درباره اين رويداد بوده است تا ØªØ´Ø±ÙŠØ Øوادث آن.
در همين راستا، Ù…Øققان پرشماري نيز قلم‌زني كرده‌اند. از جمله اين Ù…Øققان، Øسن بهشتي‌پور است كه با استناد به خاطرات منتشر شده در باب اين رويداد، به قول خودش خواسته است كه به ديدگاه‌هاي بيروني نسبت به اين واقعه توجه كند Ùˆ در اين باره دست‌نوشته‌هايي را به نام خود ارائه كرده است.
كتاب «ميهمانان آيت‌الله» نيز از جمله كتاب‌هاي انتشار ياÙته در آن سوي مرزهاي ايران است كه با قلم آندريا برلو٠به نكوهش Øركت دانشجويان ايراني مي‌پردازد Ùˆ با نگاهي متاثر از سياست‌هاي استعمارگرانه Ùˆ امپرياليستي آمريكا، اين واقعه را يك جنايت توصي٠مي‌كند.
اگر بخواهيم از منظر Ùيلمسازان به رويداد 13 آبان توجه كنيم، يكي از Ùيلم‌هاي مستندي كه در اين خصوص تهيه شده است، مستند «اصØاب Ùيل» است كه به ØªØ´Ø±ÙŠØ Øركت دانشجويان پيرو خط امام مي‌پردازد. در اين مستند به Øوادث سياسي Ùˆ تاريخي سال 1358كه در نهايت به وقوع گروگانگيري در سÙارت آمريكا منتهي شد، اشاره مي‌شود.
رقابت Ùيلمسازان ايراني Ùˆ خارجي براي تهيه Ùيلم‌هايي در اين Øوزه نيز خود Øكايت ديگري دارد. به طور مثال، بن اÙلك، Ùيلمساز آمريكايي با ساخت Ùيلمي با نام «آرگو» تلاش كرده است كه سياستمداران آمريكايي را قهرماناني به تصوير بكشد كه ديپلمات‌هاي آمريكايي را از اسارت آزاد كردند. در مقابل نيز Ù…Øمدرضا اسلام‌لو با پروژه سينمايي «شكست 58»، به مقابله با Ùيلمسازان غربي پرداخته است Ùˆ روايتي انقلابي از اقدام دانشجويان پيرو خط امام را به تصوير مي‌كشد. از سوي ديگر، Ùيلم ديگري با اقتباس از كتاب ميهمانان آيت‌الله با همان عنوان ساخته شده كه تهيه‌كنندگي آن را ويليام هوربرگ، برعهده داشته است Ùˆ در اين Ùيلم، تصويري متضاد با Ùيلم «شكست 58» بر پرده سينما جريان دارد. در هر Øال، انتشار كتاب‌هاي جديد Ùˆ Ùيلم‌هاي نو در خصوص واقعه 13 آبان 1358 همچنان ادامه دارد. خصوصا در بخش كتاب، بايد تاكيد كرد مواردي كه به آنها اشاره شد، تنها نمونه كوچكي از هزاران سطور نگارش شده در اين Øوزه است. روايت‌ها Ùˆ كتاب‌هايي كه گاه Ù…Øتوايشان با يكديگر تÙاوت ÙاØشي دارد.