درسهاي جنگ ويتنام براي كاخ سÙيد
تجربه بهترين استاد است، اما گويا آمريكاييها شاگردان چندان خوبي براي ÙراگرÙتن درسهاي تاريخي نيستند. همچنان كه پيشâ€Ø¨ÙŠÙ†ÙŠ شده بود، آمريكاييها در عراق با وضعيتي مشابه با آنچه كه در ويتنام رخ داد مواجه هستند Ùˆ در شرايط بندبازي سياسي قرار گرÙتهâ€Ø§Ù†Ø¯. سازماندهي يا عدم سازماندهي مجدد ارتش عراق، هر دو به يك اندازه مخاطرهâ€Ø¢Ù…يز است. ماندن يا رÙتن از عراق هر دو براي آمريكاييها گران است Ùˆ اعتراÙات ضمني مقامات آمريكايي در مورد ترديد در رسيدن پيروزمندانه به اهدا٠از پيش Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯Ù‡ØŒ Øاكي از روØيهâ€â€ŽØ§ÙŠ نوميدانه در مورد آينده عراق است. آنچه كه ميâ€Ø®ÙˆØ§Ù†ÙŠØ¯ نظر «گابريل كلكو» در مورد مشابهتهاي موقعيت آمريكا در عراق Ùˆ ويتنام است. وي سالهاي پيش در يكي از كتابهايش به كالبدشكاÙÙŠ جنگ در ويتنام پرداخته بود.تÙاوتهاي ÙاØØ´ Ùرهنگي، سياسي Ùˆ اقليمي Ùˆ نيز شرايط ژئوپلتيك متÙاوت ويتنام Ùˆ عراق غير قابل انكار است؛ اما آمريكا بدون ‎توجه به تجربه‎هاي تكانâ€Ø¯Ù‡Ù†Ø¯Ù‡ ويتنام، در Øال تكرار خطاهاي بسياري ميâ€Ø¨Ø§Ø´Ø¯ كه زمينه‎ساز شكستش خواهد شد. دولتهاي بعدي آمريكا درباره هر دو كشور يادشده، به Ù†ØµØ§ÙŠØ Ø®Ø¨Ø±Ù‡â€ŽØªØ±ÙŠÙ† كارشناسان آگاه خود بيâ€ØªÙˆØ¬Ù‡ÙŠ نشان دادند. در مورد ويتنام، از تصميمâ€Ú¯ÙŠØ±Ø§Ù† دولت واشنگتن خواسته شد كه اشتباهات Ùرانسه را تكرار نكنند Ùˆ شروط پيمان ژنو را در مورد اتØاد مجدد اين كشور در سال 1955 بپذيرند.آنها همچنين نسبت به دست‎كم‎گرÙتن تعداد كمونيستها، انگيزهâ€Ù‡Ø§ Ùˆ روابط مستقلشان با چين Ùˆ شوروي هشدار دادند؛ اما دوباره براي زمامداران آمريكا Ùرصتي پيش آمده است Ùˆ باز هم آنها به جاي پذيرش توصيه عقلاي قوم، به خواستهâ€Ù‡Ø§ÙŠ خود Ùكر ميâ€ÙƒÙ†Ù†Ø¯.در دهه 1960ØŒ دولت آمريكا، بر شكلي نسنجيده بر قدرت آتش كوبنده، تجهيزات مدرن، قدرت مانور Ùˆ سلطه†خويش در آسمانها ميâ€Ø¨Ø§Ù„يد. هنوز هم وضع به همين صورت است Ùˆ دونالد رامسÙلد بر اين باور بود كه ارتش، Ùناوري لازم را جهت ايجاد «شوكت Ùˆ ÙˆØشت» در ميان دشمنان دارد؛ جنگ در عراق همچون ويتنام ØŒ در سطØÙŠ گسترده نامتمركز شده Ùˆ Øتي برخلا٠اÙزايش قدرت آتش، تعداد سربازان مورد نياز نيز اÙزايش پيدا كرده است. وقتي تعداد سربازان آمريكايي در ويتنام به نيم ميليون Ù†Ùر رسيد، اÙكار عمومي بر ضد رييسâ€Ø¬Ù…هور برانگيخته شد Ùˆ مردم خواهان شكست Øزب متبوعش گرديدند.پيروزي در جنگها تنها در Ø³Ø·ÙˆØ Ø³ÙŠØ§Ø³ÙŠ Øاصل ميâ€Ø´ÙˆØ¯. رهبران واشنگتن تÙاسير ارايه‎شده از وقايع ويتنام را Ø´Ú¯Ùتâ€Ø¢ÙˆØ± Ùˆ عجيب ميâ€Ø¯Ø§Ù†Ø³ØªÙ†Ø¯ Ùˆ هرگاه كارشناسان، Ù…Øدوديت قدرت نظامي را به آنها يادآوري ميâ€ÙƒØ±Ø¯Ù†Ø¯ØŒ بيâ€ØªÙˆØ¬Ù‡ از كنار آن ميâ€Ú¯Ø°Ø´ØªÙ†Ø¯.در مورد هر دو كشور عراق Ùˆ ويتنام، سوء‎ظن به دروغ‎â€Ù¾Ø±Ø¯Ø§Ø²ÙŠÙ‡Ø§ موجب بسيج اÙكار عمومي Ùˆ در نهايت، منجر به «گسست اطمينان» آنها شد.همانگونه كه بعدها، تØليلگر ارشد سازمان سيا در خاطرات خود اشاره ميâ€ÙƒÙ†Ø¯ØŒ در اوت 1964 بØران خليج تانكين(1) به اين دليل به وجود آمد كه «دولت در پي ياÙتن بهانهâ€Ø§ÙŠ براي جنگ‎اÙروزي بيشتر بود.» در جنگ ويتنام، دروغهاي بيâ€Ø´Ù…اري Ú¯Ùته شد؛ اما در نهايت كساني كه بيش از ديگران دروغâ€Ù¾Ø±Ø¯Ø§Ø²ÙŠ كرده بودند، خود نيز از تشخيص ميان واقعيت Ùˆ تخيلات درماندند.بسياري از رهبران آمريكا بر اين باور بودند كه در صورت پيروزي كمونيستها در ويتنام، نخستين مهره دومينو Ùروخواهد اÙتاد Ùˆ تمام كشورهاي جنوب شرق آسيا زير سلطه چين Ùˆ شوروي قرار خواهند گرÙت. توجيه جنگ عراق بر اين ادعا استوار بود كه صدام سلاØهاي كشتار جمعي در اختيار دارد Ùˆ با القاعده در ارتباط است.در Øال Øاضر، 130 هزار سرباز آمريكايي يعني دوبرابر آنچه كه †جرج بوش پيشâ€Ø¨ÙŠÙ†ÙŠ كرده بود در عراق مستقر هستند كه روØيه آنها بيش از پيش تØليل رÙته است. بوش نوميدانه خواستار گسيل سربازان بيشتر به عراق بوده Ùˆ كشورهاي ديگر از تامين اين نيروها خودداري ميâ€ÙƒØ±Ø¯Ù†Ø¯ .نيكسون در ويتنام سعي داشت تا با «ويتناميزهâ€ÙƒØ±Ø¯Ù†Â» جنگ در اين كشور، هزينه لشگركشي را به گردن ارتش ويتنام جنوبي بيندازد؛ اما اين عمل، يك اقدام انØراÙÙŠ بود؛ چرا كه موجب تØكيم قدرت ويتنام شمالي كه با آمريكائيها مي جنگيد شد . «عراقيزه‎كردنâ€Â»â€ جنگ با كمك نيروهاي نظامي، مستلزم سركوب نيروهاي دگرانديش است Ùˆ اين عمل باعث جبران Ùرصتهاي ازدستâ€Ø±Ùته براي آمريكاييها نمي‎شود. هم در ويتنام Ùˆ هم در عراق، آمريكا در Ù…Øاسبه زمان مورد نياز براي Øضور در اين دو كشور Ùˆ نيز عملي ساختن ذهنيات Ùˆ تصورات خود براي تقويت دوستانش، دچار اشتباه گرديد.با انØلال ارتش عراق Ùˆ با بهâ€ÙƒØ§Ø±Ú¯ÙŠØ±ÙŠ اÙسران صدام Ùˆ مرداني كه براي خدمت وظيÙÙ‡ ثبتâ€Ù†Ø§Ù… كردهâ€Ø§Ù†Ø¯ØŒ آمريكا ارتش اين كشور را سازماندهي مجدد نمود. ملت عراق نيز همچون ويتنام كه بوديستها با رهبران كاتوليك مورد Øمايت آمريكا مخال٠بودند، دچار تÙرق منطقهâ€Ø§ÙŠ Ùˆ مذهبي هستند Ùˆ در اين ميان، واشنگتن در انتخاب خطر بيâ€Ù†Ø¸Ù…ÙŠ كه شايد به دليل كمبود نيرو به وجود آمده Ùˆ بروز جنگ داخلي در صورت مسلØâ€ÙƒØ±Ø¯Ù† عراقيها، چاره†ديگري ندارد.دولت بوش برخلا٠نظرات هشداردهنده بسياري از كارشناسان، در Ùهم پيچيدگي اوضاع سياسي عراق كوتاهي كرده است. كشور اÙغانستان يادآور آن است كه در نهايت، موÙقيتهاي سياسي تا Ú†Ù‡ Øد متكي به سياست ميâ€Ø¨Ø§Ø´Ø¯ Ùˆ بدون تدابير سياسي، روند امور دچار مشكل خواهد شد.اعترا٠ضمني رامسÙلد در يادداشت 16 اكتبر مبني بر اينكه «ما ابزارهاي اندازهâ€Ú¯ÙŠØ±ÙŠ لازم را در اختيار نداريم تا بدانيم در مبارزه جهاني با تروريسم برندهâ€Ø§ÙŠÙ… يا بازنده» Øاكي از آن است كه اعضاي دولت بوش در مقايسه با اوايل سال 2003 نسبت به آنچه كه انجام ميâ€Ø¯Ù‡Ù†Ø¯ از اعتماد به Ù†Ùس كمتري برخوردارند.اما همانطور كه در ويتنام رابرت مك نامارا ـــ وزير دÙاع ـــ مجبور شد تا از اين باور دست بكشد كه رسيدن به پيروزي امري غيرقابل اجتناب است، در Øال Øاضر نيز براي بازگرداندن اوضاع بسيار دير شده Ùˆ قدرت نظامي آمريكا در معرض خطر است. سرانجام اينكه سياستهاي داخلي بر هر موضوع ديگري برتري دارد. در ويتنام وضع بدين منوال بوده، در عراق نيز همان‎گونه خواهد بود.در سال 1968ØŒ روند نظرسنجيها، ضد دمكراتها بود. اقدام تهاجمي تت در Ùوريه آن سال باعث Øيرت رييس‎جمهور ليندون جانسون شد؛ زيرا او Ùˆ ژنرالهايش از پذيرش اين موضوع Ø·Ùره ميâ€Ø±Ùتند كه سازمان سيا تخمين زده به جاي 300 هزار Ù†Ùر، 600 هزار Ù†Ùر عضو نيروهاي كمونيست هستند. نيكسون در انتخابات پيروز شد؛ چون به مردم خسته از جنگ قول داده بود كه ØµÙ„Ø Ùˆ اÙتخار را برايشان به ارمغان بياورد.بوش در 28 اكتبر اعلام كرد كه به اين زوديها «قصد نداريم از عراق خارج شويم»؛ اما ماجراي ويتنام ثابت كرد كه شكيبايي اÙكار عمومي آمريكا Ù…Øدود است Ùˆ اين موضوع، همچنان به قوت خود باقي است. هنوز، بايد از درسهاي واقعي ويتنام، عبرت گرÙت.پيâ€Ù†ÙˆØ´ØªÙ‡Ø§1 _ Tonkin
منبع: گابريل كلكواستاد بازنشسته تاريخ در دانشگاه يورك (York) كانادا Ùˆ نويسنده كتاب «كالبدشكاÙÙŠ جنگ؛ تاريخچه ويتنام»