شش دیپلمات آمریکایی چگونه از ایران Ùرار کردند؟
رابرت آندرز، Û²Û´ ساله، اÙسر کنسولیمارک جی. لیجک، Û²Û¹ ساله، اÙسر کنسولیکورا آمبورن لیجک، Û²Ûµ ساله، دستیار کنسولیهنری Ù„. شاتز، Û³Û± ساله، وابسته کشاورزیجوز٠د. استاÙورد، Û²Û¹ ساله، اÙسر کنسولیکاتلین Ù. استاÙورد، Û²Û¸ ساله، دستیار کنسولی خبرگزاری رویترز در گزارشی از Ùرار Û¶ دیپلمات آمریکایی از ایران نوشت: یک مقام آمریکایی Ú¯Ùته است Ú©Ù‡ Û³ تن از آمریکائیان از مقامات کنسولگری، یکی از آنها وابسته کشاورزی Ùˆ دو تن دیگر زنان کارمندان قسمت کنسولگری بوده‌اند. از قرار معلوم دیپلمات‌های آمریکایی با پاسپورت "سیاسی کانادایی" Ú©Ù‡ مهر ویزای دیپلماتیک ایران را بطور جعلی بر آن زده بودند توانستند از Ùرودگاه مهرآباد خارج شوند. در اتاوا، سخنگوی وزارت خارجه کانادا خاطر نشان کرد Ú©Ù‡ نمی‌تواند در این مورد ØرÙÛŒ بزند اما اÙزود Ú©Ù‡ آخرین گروه دیپلملات‌های کانادایی مرکب از چهار Ù†Ùر Ú©Ù‡ Ú©Ù† تیلور سÙیر کانادا هم جزو آنها بودند، تهران را به قصد اروپا ترک کردند. درØالیکه کنسول کانادا Ùˆ مقامات قسمت تجاری سÙارت قبلا ایران را ترک کرده بودند. رویترز به نقل ازمقامات آمریکایی گزارش داد Ú©Ù‡ این عملیات زیر پوشش "خروج موقتی" اعضای سÙارت کانادا صورت گرÙته است Ùˆ ونس، وزیر خارجه آمریکا بخاطر چنین "عملیات موÙقیت آمیزی" از دولت کانادا تشکر کرده است.از قراری Ú©Ù‡ مطبوعات کانادا مخصوصا روزنامه "لاپرس" نوشته‌اند اینها همان دیپلمات‌های آمریکایی هستند Ú©Ù‡ دانشجویان پیرو خط امام با اطلاعی Ú©Ù‡ از نبودن آنها میان گروگان‌ها داشته‌اند، مدتها دنبالشان می‌گشتند. تیلور، سÙیر کانادا در تهران از مدت‌ها پیش به واشنگتن Ùˆ اتاوا توصیه کرده بود Ú©Ù‡ به هر ترتیبی است باید شش دیپلمات آمریکایی بطور قاچاق از ایران بیرون برده شوند Ùˆ در این مورد به Ú©Ù…Ú© مقامات آمریکایی Ùˆ کانادایی دو نقشه را Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯ØŒ یکی اینکه دیپلمات‌ها شبانه تهران را ترک کرده Ùˆ با اتومبیل از مرز ترکیه خارج شوند Ùˆ راه دوم این بود Ú©Ù‡ با پاسپورت جعلی Ùˆ ویزای جعلی تن به خطر داده Ùˆ از Ùرودگاه مهرآباد بگذرند. سرانجام سÙیر کانادا به این نتیجه رسید Ú©Ù‡ Ùرصت مناسبی برای Ùرار شش دیپلمات آمریکایی Ùرا‌رسیده است زیرا ایران سرگرم نتایج Ùˆ پیامدهای انتخابات ریاست جمهوری خود Ùˆ سر Ùˆ صداهای Ú©Ù†Ùرانس اسلامی‌ پاکستان درباره دخالت شوروی بود. در عین Øال روزنامه‌ای Ú©Ù‡ این خبر را داد نوشته بود "Ùوت Ùˆ Ùن‌های اصلی" Ú©Ù‡ برای خروج آنها از ایران به کار برده شده، به این زودی‌ها اÙشا نخواهد شد.از جمله Ùوت Ùˆ Ùن‌ها یکی هم این بوده Ú©Ù‡ سÙیر کانادا Ùˆ اعضای سÙارت بدون آنکه وزارت خارجه ایران را در جریان بگذارند، بی‌خبر Ùˆ دزدانه از Ùرودگاه مهرآباد خارج شده‌اند. پسر سÙیر کانادا ماجرای Ùرار را اÙشا کرد ماجرای Ùرار شش آمریکایی به Ú©Ù…Ú© سÙیر کانادا بوسیله خبرنگار روزنامه لاپرس در واشنگتن Ú©Ù‡ پسر سÙیر کانادا در Ùرانسه بود، اÙشا شد. او Ú¯Ùت Ú©Ù‡ از دو ماه پیش از آن از وجود Û¶ آمریکایی در سÙارت کانادا در تهران خبر داشته است اما بخاطر توصیه‌هایی Ú©Ù‡ دولت کانادا Ùˆ آمریکا کرده بودند، خبر این مساله را منتشر نکرده بود. پس از آنکه این خبر در مطبوعات دنیا منتشر شد مقامات آمریکایی مجبور به دادن اطلاعاتی در این زمینه به خبرنگاران شدند. سخنگوی وزارت خارجه کانادا Ú¯Ùت از آنجایی Ú©Ù‡ ما به Øمایت از آمریکا گروگانگیری را Ù…Øکوم کرده بودیم، روابط مان با ایران چندان دوستانه نبود Ùˆ امیدواریم در عین Øال اÙشای Øلقه کانادا در ایران اثری بر سرنوشت گروگان‌ها در سÙارت آمریکا در تهران نداشته باشد. پس از انتشار خبر Ùرار شش دیپلمات آمریکایی، وزارت خارجه ایالات متØده نام آنها را اعلام کرد. سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا با وجود آنکه جزئیاتی از این مساله بیان نکرد، اما با اشاره به کمک‌های کانادا در این مورد تشکر عمیق دولت آمریکا را اعلام داشت. وزیر خارجه کانادا هم به گرمی‌ از تیلور، سÙیر کانادا Ú©Ù‡ این عملیات را اجرا کرده بود تشکر کرد Ùˆ بخاطر اینکه "Ù„Øظه بسیار مناسبی" را برای عملیات Ùرار شش دیپلمات آمریکایی انتخاب کرده بود، او را مورد تقدیر قرار داد. در تÙسیر صدای آمریکا روز نهم بهمن Û±Û³ÛµÛ¸ چنین آمده بود: « روز دوشنبه (Û¸ بهمن) دولت کانادا بطور ناگهانی اعلام کرد Ú©Ù‡ سÙارت خود در تهران را بطور موقت تعطیل کرده است. اکنون دلیل تعطیل موقت سÙارت روشن شده Ùˆ معلوم می‌شود Ú©Ù‡ بخاطر Ùرار شش آمریکایی بوده است Ú©Ù‡ توانسته‌اند همراه اعضای سÙارت کانادا با پاسپورت Ùˆ ویزای جعلی Ú©Ù‡ مهر جعلی مقامات ایرانی را داشتند از Ùرودگاه مهرآباد خارج شوند. آمریکا از وجود این شش آمریکایی در سÙارت کانادا از مدت‌ها پیش مطلع بوده است. مقامات کانادایی خروج اعضای سÙارت خود از تهران را از چند Ù‡Ùته پیش از آن آغاز کرده بودند Ùˆ بتدریج شش دیپلمات آمریکایی را لابلای اعضای سÙارت خود جا زدند. گزارش خبرنگار روزنامه کیهان Ú©Ù‡ روز چهارشنبه Û±Û° بهمن Û±Û³ÛµÛ¸ منتشر شد، Øاکی از آن بود Ú©Ù‡ شش دیپلمات آمریکایی Ú©Ù‡ بوسیله سÙارت کانادا Ùˆ در نقش اعضای سÙارت کانادا از ایران خارج شده‌اند، همان گروهی هستند Ú©Ù‡ کشیشان آمریکایی به هنگام بازگشت به آمریکا اعلام کردند Ú©Ù‡ چند Ù†Ùر از اعضای سÙارت را در مراسم عید تولد Ù…Ø³ÛŒØ Ù†Ø¯ÛŒØ¯Ù‡â€ŒØ§Ù†Ø¯ Ùˆ هنگامی‌ Ú©Ù‡ تعداد دیپلمات‌ها Ùˆ اعضای لانه جاسوسی را شمرده‌اند متوجه شده‌اند Ú©Ù‡ شش Ù†Ùر در جمع آنها غایب هستند. خبرنگار کیهان اضاÙÙ‡ می‌کند Ú©Ù‡ یک مقام آگاه Ú¯Ùت این تعداد دیپلمات همان‌هایی هستند Ú©Ù‡ کشیشان از آنها نام برده Ùˆ معلوم می‌شود Ú©Ù‡ در ابتدای یورش به لانه جاسوسی این گروه توانسته‌اند از در پشتی سÙارت Ú©Ù‡ به خیابان مبارزان باز می‌شود Ùرار کنند Ùˆ خود را به سÙارت کانادا برسانند. قطب زاده: کار دولت کانادا جاسوسی بود صادق قطب زاده، وزیر امور خارجه ایران ØµØ¨Ø Ø±ÙˆØ² دهم بهمن، در یک Ú©Ù†Ùرانس مطبوعاتی با Øضور خبرنگاران داخلی Ùˆ خارجی، چگونگی خروج Û¶ Ù†Ùر از دیپلمات‌های آمریکایی را ØªØ´Ø±ÛŒØ Ú©Ø±Ø¯. وزیر خارجه در این Ú¯Ùت‌وگو اعلام کرد Ú©Ù‡ ما از اینکه عده‌ای دیپلمات آمریکایی در سÙارت کانادا مخÙÛŒ شده بوده‌اند، اطلاعی نداشتیم Ùˆ از این خبر دیروز بوسیله کشور سومی ‌مطلع شدیم. ÙˆÛŒ اÙزود: کاری Ú©Ù‡ کانادا در ایران کرد، جعل پاسپورت Ùˆ جعل مهر ایران بود Ùˆ همانطور Ú©Ù‡ بعضی از کشورها در مورد گروگانگیری ایران عکس‌العمل نشان می‌دادند، اکنون باید این عمل دولت کانادا را Ú©Ù‡ صرÙا بخاطر یک اقدام تبلیغاتی انتخاباتی بوده است Ù…Øکوم کنند. ÙˆÛŒ این عمل دولت کانادا در ایران را نوعی جاسوسی خواند Ùˆ خواستار Ù…Øکوم کردن این عمل شد. قطب زاده همچنین اعلام کرد Ú©Ù‡ این عمل کانادا اثر منÙÛŒ بر روی دیگر گروگان‌هایی Ú©Ù‡ در ایران هستند خواهد گذاشت. ÙˆÛŒ اÙزود دولت کانادا برای بردن انتخابات دست به ریسکی جدی در مورد گروگان‌هایی Ú©Ù‡ در تهران هستند، زده است. ÙˆÛŒ اÙزود: از طریق یک کشور ثالث Ú©Ù‡ اصرار داشت نام آن را Ùاش نسازم به نخست وزیر کانادا پاسخ دادم Ú©Ù‡ این اقدام نوعی خیانت علیه ماست Ùˆ دولت جمهوری اسلامی‌ ایران جعل پاسپورت Ùˆ مهر را یک عمل جاسوسی می‌داند. وزیر خارجه جمهوری اسلامی، ‌کانادا را متهم کرد Ú©Ù‡ با این اقدام خود، قوانین بین‌المللی را Ú©Ù‡ مدعی دÙاع از آنست Ùˆ همچنین ØÙ‚ Øاکمیت ملی ایران را نقض کرده است. بنابراین دولت کانادا دیر یا زود در هر کجا Ú©Ù‡ باشد تقاص عملی را علیه ایران انجام داده است پس خواهد داد.(کیهان، Û±Û° بهمن Û±Û³ÛµÛ¸) تلÙÙ† ناشناس Ùˆ اطلاع مقامات ایرانی شش دیپلمات آمریکایی پس از بازگشت به وطن، Ø´Ø±Ø Ùرارشان را در پایتخت‌های آمریکا Ùˆ کانادا بیان کردند البته بدون اشاره به جزئیات. سÙیر کانادا در Ú©Ù†Ùرانسی خبری در اتاوا خاطرنشان کرد Ú©Ù‡ تصمیم به Ùراری دادن دیپلمات‌ها با گذرنامه جعلی هنگامی‌ اتخاذ شد Ú©Ù‡ یک غیرایرانی ناشناس به سÙارت تلÙÙ† کرده Ùˆ Ú¯Ùته بود Ú©Ù‡ از پناه دادن آنها در سÙارت کانادا آگاه است. سÙیر کانادا Ù†Ú¯Ùت Ú©Ù‡ چگونه در پاسپورت کانادایی این شش دیپلمات ویزای ایران را صادر کرده بود. از اینها گذشته Ù†Ú¯Ùت Ú©Ù‡ بجای اسم واقعی آنها Ú†Ù‡ اسمی‌ را در گذرنامه جعلی ثبت کرده بود. سÙیر کانادا تلویØا یادآور شد Ú©Ù‡ پاره‌ای از مقامات ایرانی به اØتمال زیاد از این عملیات آگاه بوده‌اند ولی آن را نادیده گرÙته‌اند. در عین Øال اÙزود Ú©Ù‡ هیچ ایرانی در هیچ موقع در عملیات مربوط به Ùرار دیپلمات‌ها دخالتی نداشته است. چنانکه خبرگزاری رویترز گزارش داد تیلور در Ú©Ù†Ùرانس خبری خود Ú¯Ùت Ú©Ù‡ Øضور دیپلمات‌های مزبور در خانه دیپلمات‌های کانادایی رازی بود Ú©Ù‡ پاره‌ای از سازمان‌های خبری Ùˆ دیپلمات‌های آمریکا از آن خبر داشتند ولی آن را پنهان Ù†Ú¯Ù‡ داشته بودند. Ùقط هنگامی ‌که تلÙÙ† ناشناسی به سÙیر کانادا شد، تصمیم به خارج کردن آنها از ایران گرÙت Ùˆ پس از رÙتن آنها او هم سÙارت کانادا را بست Ùˆ رÙت. سÙیر کانادا؛ Ù†Ùر اول سیا در تهران سال گذشته همزمان با سی‌امین سالگرد Ùرار شش گروگان آمریکایی از تهران، روزنامه گلوب اند میل چاپ کانادا Ùاش کرد، Ú©Ù† تیلور، سÙیر کانادا در ایران در روزهای پس از انقلاب Ùˆ در جریان اشغال سÙارت آمریکا برای سازمان جاسوسی ایالات متØده جاسوسی می‌کرده Ùˆ در سال Û±Û¹Û·Û¹ عملا به Ù†Ùر اول سیا در ایران تبدیل شده بود. این دیپلمات سابق کانادایی در Ú¯Ùت‌وگو با این روزنامه Ùˆ در پاسخ به این پرسش Ú©Ù‡ آیا Ùعالیت‌های جاسوسی شما در ایران Ùاش شد یا خیر، Ú¯Ùت: ایرانیان به هیچ وجه نمی‌توانستند این موضوع را تØمل کنند Ùˆ کش٠این ارتباط (با سیا) می‌توانست تبعات بسیار سنگینی برای من به همراه داشته باشد. به نوشته گلوب اند میل، اگرچه Ùعالیت‌های جاسوسی تیلور از جمله جمع آوری اطلاعات بر اساس تواÙÙ‚ÛŒ سری بین دول کانادا Ùˆ آمریکا مخÙÛŒ نگاه داشته شد اما چند سال بعد نقش ÙˆÛŒ در پناه دادن Ùˆ سپس Ùراری دادن شش Ù†Ùر از کارمندان سÙارت آمریکا به خارج از ایران Ùاش شد Ú©Ù‡ البته با تقدیر رسمی ‌کاخ سÙید همراه بود. رابرت رایت، مورخ معرو٠دانشگاه ترنت در جدیدترین کتاب خود Ú©Ù‡ سال گذشته منتشر شد، نوشته است: جو کلارک، نخست وزیر وقت کانادا از بیم اینکه اÙشای جاسوسی یک دیپلمات کانادایی برای آمریکا تبعات سوء سیاسی در داخل کشور به همراه داشته باشد، اصرار داشت این همکاری Ùˆ نقش تیلور مخÙÛŒ بماند. تیلور در واکنش به انتشار این کتاب با عنوان "مامور ما در تهران" به گلوب اند میل Ú¯Ùت: Ùکر نمی‌کردم روزی این راز Ùاش شود. این موضوع برای Û³Û° سال مخÙÛŒ مانده بود Ùˆ انتظار داشتم تا Û³Û° سال دیگر نیز مخÙÛŒ بماند. ÙˆÛŒ در واکنش به عبارت "de facto CIA station chief" Ú©Ù‡ معادل «مسئول غیر رسمی‌ سیا» است Ùˆ در کتاب رایت به عنوان یکی از القاب تیلور به آن اشاره شده بود، Ú¯Ùت: من دقیقا چنین نقشی در تهران داشتم. پروÙسور رایت در کتابش نوشته‌ است: درخواست برای جمع آوری اطلاعات نظامی ‌توسط تیلور در تهران، مستقیما از طر٠جیمی ‌کارتر، رئیس جمهوری وقت آمریکا به جو کلارک منتقل شده بود. تیلور نیز در Ú¯Ùت‌وگو با این روزنامه تایید کرد این درخواست رسمی ‌از طریق Ùلورا Ù…Ú© دانالد، وزیر خارجه وقت کانادا به ÙˆÛŒ ابلاغ شد. این دیپلمات سابق کانادا با بیان اینکه گروگان‌گیری را اقدامی‌ اشتباه Ùˆ برخلا٠قوانین بین‌المللی می‌داند، ØªØµØ±ÛŒØ Ú©Ø±Ø¯: در آن مقطع اØساس بسیار ناخوشایندی درباره این ماجرا داشتم Ùˆ آماده بودم هر کاری Ú©Ù‡ البته توجیه دیپلماتیک داشته باشد، برای پایان دادن به آن روند انجام دهم. گلوب اند میل می‌نویسد: از آن زمان به بعد تمامی‌ Ùعالیت‌های جاسوسی Ùˆ اطلاعاتی آمریکا در ایران از طریق تیلور انجام می‌گرÙت Ùˆ اطلاعاتی Ú©Ù‡ ÙˆÛŒ روزانه به آمریکا مخابره می‌کرد توسط دو اÙسر ارشد در اداره تØلیل اطلاعات اوتاوا بررسی می‌شد Ùˆ در اختیار پَت بÙÙ„ÙŽÚ©ØŒ دستیار وزیر اطلاعات Ùˆ امنیت وقت کانادا قرار می‌گرÙت. این اطلاعات سپس در اختیار کلارک Ùˆ مک‌دانالد قرار می‌گرÙت Ùˆ پس از آن به کنث کورتیس، سÙیر وقت آمریکا در کانادا منتقل می‌شد. نخستین مامور سیا Ú©Ù‡ توسط آمریکا به ایران Ùرستاده شد، پس از ملاقات با آقای تیلور رد شد. تیلور در آن زمان این مامور را با در نظر گرÙتن شرایط موجود تهران نامناسب ارزیابی کرده ‌بود. دومین ماموری Ú©Ù‡ با نام مستعار باب وارد ایران شد مورد تائید تیلور قرار گرÙت Ùˆ از آن به بعد در خارج از سÙارت کانادا مشغول به Ùعالیت شد. در واقع آنچه باب در آن زمان انجام می‌داد نوعی پوشش برای تیلور بود تا در Ùعالیت‌هایش برای سیا تداخل ایجاد نشود. به بیان دیگر هرآنچه باب در تهران انجام می‌داد از کانال تیلور به اوتاوا Ùˆ سپس واشنگتن منتقل می‌شد. تیلور خود تایید می‌کند Ú©Ù‡ مسئول مستقیم جمع‌آوری اطلاعات Ùˆ Ùعالیت‌های جاسوسی بوده‌است. گلوب اند میل نوشت: تنها همکار تیلور در سÙارت کانادا در تهران در آن سال‌ها جیم ادوارد، مسئول امنیتی سÙارت بود Ú©Ù‡ همچون آقای تیلور پیشنهادی از واشنگتن برای جاسوسی دریاÙت کرد Ùˆ همچون همکارش مواÙقت نمود. بر اساس آنچه در کتاب "مامور ما در ایران" نیز به آن اشاره شده است: ادوارد به صورت مخÙÛŒ به جمع‌آوری اطلاعات نظامی‌ مشغول شد، ÙˆÛŒ همچنین با ظاهری مبدل در تجمعات مردمی‌ مقابل سÙارت آمریکا نیز Øضور داشت. ماموریتی Ú©Ù‡ به نوشته روزنامه برای مردی چهارشانه Ùˆ قدبلند با موهایی بور Ùˆ چشمانی آبی بسیار دشوار بود.
منبع: تاریخ ایرانی