صادق طباطبایی- گروگان‌گیری آمریکایی‌ها متهورانه نبود- عامل آتش‌سوزی سینما رکس به کالیÙرنیا رÙت
مذاکراتی Ú©Ù‡ در تاریخ جمهوری اسلامی کمتر به آن اشاره شده Ùˆ تنها ردپای آن را در بعضی خاطرات Ø´Ùاهی یا مکتوب برخی چهره‌های ایرانی Ùˆ نیز خاطرات دیپلمات‌های آمریکایی طر٠مذاکره می‌توان پیدا کرد. صادق طباطبایی Ú©Ù‡ برادر زن مرØوم سید اØمد خمینی هم هست از اÙراد مورد وثوق بیت امام Ùˆ نیز دولت موقت بود. او در Ú¯Ùت‌و‌گویش با «خبرآنلاین» ضمن ØªØ´Ø±ÛŒØ Ù…Ø°Ø§Ú©Ø±Ø§Øª Ùˆ تواÙقات خود با طر٠آمریکایی در آلمان انتقادات صریØÛŒ را به گروه مذاکره‌کننده‌ای وارد می‌کند Ú©Ù‡ بیانیه الجزایر را امضا کرده‌اند. او Ú©Ù‡ پیش از آغاز جنگ تØمیلی نامه‌ای Û²Ûµ صÙØه‌ای با مواÙقت کار‌تر را کسب کرده Ú©Ù‡ متضمن پذیرش چهار شرط امام خمینی(ره) بود،‌‌ همان زمان شکست مذاکرات الجزیره را پیش‌بینی کرده بود اما به Ú¯Ùته وی، Ùضای انقلابی آن زمان هیچ اقدامی در مخالÙت با Øرکت دانشجویان تسخیرکننده سÙارت آمریکا را بر نمی‌تابید. او اگرچه از ذکر برخی اسامی پرهیز دارد اما از دانشجویان تسخیر کننده نام می‌برد Ùˆ به نقد مواضع سه دهه پیش آن‌ها در «زمین زدن دولت موقت» می‌پردازد. طباطبایی با خاطره‌ای از Øضورش با دستمال گردن نزد امام(ره) Ùˆ نظر ایشان درباره تراشیدن صورتش، Ú¯Ùت‌و‌گو با ما را آغاز کرد Ùˆ از اینکه کثی٠و نامنظم بودن از جلوه‌های انقلابی بودن شده است، انتقاد Ùˆ چنین ظاهرسازی‌هایی را کار اÙراد Ú†Ù¾ عنوان کرد Ùˆ Ú¯Ùت: قبل از انقلاب Ùˆ در اروپا آن‌ها درس خواندن را عملی ضد انقلابی می‌خواندند Ùˆ می‌گÙتند Ú©Ù‡ تا زمانی Ú©Ù‡ دولت کارگری سرکار نباشد، اÙراد درس خوانده در خدمت نظام سرمایه‌داری خواهند بود Ùˆ این Ú©Ù…Ú© به استثمار‌کنندگان است! آن‌ها می‌گÙتند الان باید مبارزه کرد تا انقلاب شود Ùˆ بعد از آن اگر Ùرصتی شد درس بخوانیم. وقتی انقلاب شد، این آقایان Ú©Ù‡ درس نخوانده بودند؛ با تاکید بر اینکه «تعهد خیلی مهم است» می‌خواستند زیرآب اصل تخصص را بزنند! نتیجه آن را هم Ú©Ù‡ می‌بینید. همین شلختگی‌های ظاهری این‌روز‌ها به اسم انقلابی‌گری در ادامه‌‌ همان تÙکر است. صادق طباطبایی علاوه بر آنکه با بیت امام نسبت Ùامیلی دارد، خواهر‌زاده امام موسی صدر رهبر شیعیان لبنان نیز هست. اگرچه بهانه ما برای این Ú¯Ùت‌و‌گو ماجرا گروگان‌گیری سÙارت آمریکا بود اما از او درباره جریانات مخال٠امام صدر در ایران نیز پرسیدیم. Ù…Ø´Ø±ÙˆØ Ø§ÛŒÙ† Ú¯Ùت‌و‌گوی Û±Û¸ هزار کلمه‌ای Ú©Ù‡ در قالب ÛµÛ¶ پرسش Ùˆ پاسخ پیش روی شماست را در ادامه بخوانید: *** سÙارت آمریکا دو بار اشغال شد. بار اول Ú©Ù‡ این اتÙاق اÙتاد امام مخال٠آن بودند. درست است؟ تا قبل از آنکه دانشجویان پیرو خط امام، سÙارت آمریکا را اشغال کنند، دو بار این سÙارتخانه اشغال شد. یک بار در دی ماه ÛµÛ· Ùˆ قبل از انقلاب Ùˆ بار دوم در Û²Û´ بهمن یعنی دو روز بعد از پیروزی انقلاب بود. خبرگزاری‌ها رویداد روز ÛµÛ·/Û±Û±/Û²Ûµ را چنین گزارش کردند: «در ساعت Û±Û°/Û³Û° ØµØ¨Ø Ø±ÙˆØ² Û²Ûµ بهمن در‌‌ همان زمانی Ú©Ù‡ مهندس بازرگان وزیران Ùˆ معاونین خود را به خبرنگاران معرÙÛŒ می‌کرد، یک گروه از اÙراد Ù…Ø³Ù„Ø Ø¨Ù‡ سÙارت آمریکا در تهران Øمله بردند. دو ساعت تیراندازی مدام ادامه داشت، تÙنگداران دریایی آمریکا سنگر گرÙته در داخل سÙارت با شلیک گازهای اشک‌آور مانع از ورود مردم به داخل Ù…Øوطه می‌شدند. چند تنی Ú©Ù‡ خود را از نرده‌ها بالا کشیدند Ùˆ به داخل انداخته بودند، از درهای دیگر رانده می‌شدند. در‌‌ همان زمان سولیوان سÙیر آمریکا می‌کوشید تا از اعضای دولت موقت کسانی را پای تلÙÙ† بکشد Ú©Ù‡ سرانجام موÙÙ‚ شد. دقایقی بعد سولیوان از اتاق خود بیرون آمد به تÙنگداران دستور داد تیراندازی نکنند. در این زمان چریک‌ها وارد ساختمان شده بودند Ùˆ از همه می‌خواستند Ú©Ù‡ دست‌هایشان را روی سر بگذارند. همه اÙراد در سÙارت تسلیم شدند. اما دقایقی بعد دکتر یزدی از سوی دولت وارد صØنه شد.» گزارش اشغال سÙارت آمریکا به دÙتر نخست‌وزیر در مدرسه رÙاه Ùˆ دÙتر امام در مدرسه علوی می‌رسد. آقای دکتر یزدی به درخواست مهندس بازرگان با امام دیدار می‌کند. در آنجا متوجه می‌شود Ú©Ù‡ امام نیز در جریان امر قرار گرÙته‌اند. آقای دکتر یزدی اهدا٠اØتمالی این اشغال Ùˆ پیامدهای سیاسی آن را برای انقلاب اسلامی Ùˆ دولت جدید Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯Ù‡ Ùˆ ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ù…ÛŒâ€ŒØ¯Ù‡Ø¯ Øال Ú©Ù‡ انقلاب پیروز شده است Ùˆ در مرØله انتقال Ùˆ تثبیت دستاورد‌ها هستیم؛ نباید اجازه دهیم برخی از کارهای ظاهراً انقلابی Ùˆ اÙراطی، دولت انقلاب اسلامی را با مشکلات Ùˆ موانع ناخواسته روبرو سازد. امام ضمن تأیید این دیدگاه از ایشان می‌خواهند Ú©Ù‡ برود Ùˆ به هر ترتیب ممکن غائله را ختم کند. به درخواست دکتر یزدی امام، به Øاج مهدی عراقی دستور دادند Ú©Ù‡ با آقای مهدوی Ú©Ù†ÛŒ در کمیته مرکزی انقلاب تماس گرÙته Ùˆ از ایشان بخواهد از نیروهای داوطلب مسلØØŒ از اعضای کمیته‌ها تعدادی در اختیار دکتر یزدی گذاشته شود تا در صورت لزوم از آن‌ها برای رÙع مشکل استÙاده کند. سه گروه معرÙÛŒ شدند. به آن‌ها تأکید شد Ú©Ù‡ می‌بایستی تØت امر دکتر یزدی باشند. آقای یزدی با این نیرو‌ها وارد سÙارت شدند Ùˆ می‌بینند. آقای سرهنگ رØیمی از دژبانی مرکز نیز در آنجا Øضور دارند. به دستور دکتر یزدی در‌‌ همان آغاز کلیه درهای ورودی Ùˆ خروجی سÙارت بسته می‌شود Ùˆ سپس دستور شناسایی کلیه کسانی را می‌دهد Ú©Ù‡ وارد Ù…Øوطه سÙارت شده‌اند. جالب توجه این بود Ú©Ù‡ با شروع همین اولین قدم، مهاجمین به تدریج Ùˆ به سرعت Ùˆ بدون هیچ گونه مقاومتی Ù…Øوطه را ترک کردند Ùˆ از لا‌به‌لای میله‌ها Ùˆ از بالای میله‌ها به بیرون گریختند. از‌‌ همان Ù„Øظه ورود به Ù…Øوطه Ùˆ ارزیابی اÙراد مهاجم، یک Øس ششمی به آقای یزدی می‌گÙت Ú©Ù‡ مهاجمین اعضای هیچ یک از گروه‌های انقلابی داخلی نیستند. اما در آن Ù„Øظات Øساس مهم‌ترین مسئله دولت، بیرون راندن مهاجمین Ùˆ اطمینان از سلامتی کارکنان سÙارت بود. به خوبی می‌دانستیم Ú©Ù‡ اولاً امنیت کارمندان سÙارتخانه‌های خارجی در هر کشوری برعهده دولت میزبان است. ثانیاً، Ù…Øوطه هر سÙارتی به منزله سرزمین Ùˆ خاک کشور مربوطه می‌باشد Ùˆ ورود Ùˆ تجاوز به آن، در واقع تجاوز به خاک آن کشور Ù…Øسوب می‌شود. به همین علت، در اکثر سÙارتخانه‌های خارجی در کشورهای مختلÙØŒ بر Øسب مورد، عده‌ای نیروی Ù…Ø³Ù„Ø Ø¢Ù† کشور به پاسداری از آن سÙارت می‌پردازند، اما در داخل سÙارت مستقر می‌باشند. با خروج تقریباً کلیه مهاجمین Ùˆ ناپدید شدن آنان، به درخواست آقای یزدی آقای سولیوان Ú©Ù‡ با تعدادی از کارمندان در یکی از اطاق‌ها زندانی شده بود، به همراه ایشان به سالن مرکزی ساختمان سÙارت رÙته سپس از مامورین Ù…Ø³Ù„Ø Ù‡Ù…Ø±Ø§Ù‡ خود می‌خواهد Ú©Ù‡ به همراه یکی از کارمندان سÙارت، به تمام اطاق‌ها Ùˆ ساختمان‌های سÙارت سر بزند Ùˆ تمام اعضای سÙارت را به سالن مرکزی بیاورند. این کار مدتی به طول انجامید. کارمندان سÙارت در اطاق‌های متعدد پناه گرÙته بودند. هنگامی Ú©Ù‡ سولیوان در پاسخ پرسش نماینده دولت به ÙˆÛŒ اطمینان داد Ú©Ù‡ تمام اعضای سÙارت سالم Ùˆ در سالن مرکزی Øضور دارند، ضمن صØبت کوتاهی از جانب دولت ایران به خاطر مشکل به وجود آمده پوزش می‌خواهد. این پوزش‌خواهی از نظر ما یک ضرورت دیپلماسی بود زیرا Ú©Ù‡ انقلاب پیروز شده بود Ùˆ دولت انقلابی بر سر کار آمده است Ùˆ این دولت بایستی نشان بدهد Ú©Ù‡ قادر است در چارچوب مقررات شناخته شده بین‌المللی مسئولیت‌های خود را در ØÙظ امنیت اتباع خارجی، خصوصاً دیپلمات‌ها انجام بدهد. آقای دکتر یزدی پس از پایان این ماموریت، بلاÙاصله برای دادن گزارش عملیات به امام به مدرسه علوی Ùˆ سپس برای مهندس بازرگان به مدرسه رÙاه می‌رود. هم آقای خمینی Ùˆ هم آقای مهندس بازرگان اقدام انجام شده را تأیید Ùˆ از ÙˆÛŒ تشکر کردند. از سه گروه مسلØÛŒ Ú©Ù‡ به همراه ایشان به سÙارت آمده بودند، یک گروه برای ØÙظ امنیت سÙارت در Ù…Øوطه باقی ماند Ùˆ دو گروه دیگر از سÙارت خارج شدند. گروه Ù…ØاÙظ علی‌الاصول می‌بایستی در بیرون از Ù…Øوطه سÙارت وظیÙÙ‡ ØÙاظتی خود را انجام بدهد، اما سولیوان با ابقای آنان در Ù…Øوطه سÙارت هم مواÙقت کرد. رهبر این گروه، کسی بود Ú©Ù‡ بعد‌ها به «ماشاءالله قصاب» معرو٠شد. متأسÙانه استقرار این نیرو در داخل سÙارت موجب بروز مشکلات Ùراوانی شد. رÙتار این Ùرد Ùˆ گروهش با معیارهای اسلامی Ùاصله داشت. آن‌ها با دریاÙت پول از مراجعین ایرانی، برای گرÙتن ویزا از Øضور خود سوءاستÙاده می‌کردند؛ بعضاً مشروبات الکلی نیز مصر٠می‌کردند. رÙتار آن‌ها موجب شکایت مسئولان سÙارت شد. اما آن‌ها Øاضر به ترک Ù…Øوطه سÙارت نبودند. در زمانی Ú©Ù‡ آقای دکتر یزدی در وزارت امور خارجه بود Ùˆ سولیوان هم از ایران رÙته Ùˆ ناس کاردار سÙارت Ùˆ عهده‌دار امور شده بود. با اÙزایش شکایت‌ها Ùˆ رÙتارهای غیراسلامی، در نهایت با مواÙقت Ùˆ دستور آیت‌الله مهدوی کنی، رییس کمیته مرکزی انقلاب اسلامی ایران ماشاءالله قصاب Ùˆ گروهش از سÙارت بیرون کشیده شدند. سپس برای ØÙاظت از سÙارت، Ú©Ù‡ هنوز در معرض Øمله بود، از نیروهای Ù…Ø³Ù„Ø Ø¯Ú˜Ø¨Ø§Ù† مرکزی، Ú©Ù‡ زیر نظر سرتیپ رØیمی قرار داشت استÙاده شد Ùˆ آن هم در بیرون از ساختمان سÙارت. اÙراد Ù…Ø³Ù„Ø Ø§ÛŒÙ† نیرو کاملاً منضبط بودند Ùˆ مقررات را رعایت می‌کردند. علاوه بر این مامورین مسلØØŒ بر طبق یک برنامه خاص مرتب جابجا می‌شدند Ùˆ هیچ گروهی برای مدت طولانی در این ماموریت باقی نمی‌ماندند. در این Øمله خساراتی به سÙارت آمریکا وارد شده بود Ú©Ù‡ مقامات آمریکایی انتظار داشتند Ú©Ù‡ ایران، در چهارچوب مقررات بین‌المللی نسبت به جبران این خسارت Ùˆ هم چنین اموال Ùˆ اثاثیه اداره اطلاعات آمریکا Ú©Ù‡ در اختیار کمیته انقلاب بود، اقدام نماید. این ماجرا ظاهرا به پایان می‌رسد اما تØقیقت وزارت امور خارجه‌مان برای روشن شدن مسئله به نتایج جالبی می‌رسد. برای ما در دولت موقت روشن بود Ú©Ù‡ Øمله به سÙارت آمریکا در تهران یک رویداد مستقل Ùˆ بی‌ارتباط با برنامه‌های راهبردی برخورد با انقلاب اسلامی ایران Ùˆ مقابله با نظام نمی‌توانست باشد. مطالعات انقلاب‌های گذشته در جهان به ما نشان می‌داد Ú©Ù‡ وقتی انقلابی پیروز می‌شود، قدرت‌های شکست‌خورده از انقلاب از راه‌های گوناگون به مقابله با انقلاب ادامه می‌دهند تا آن را به زانو در آورند Ùˆ یا در راستای مناÙع خود آن را مهار کنند. بعد از پیروزی انقلاب ایران این پرسش برای ما Ù…Ø·Ø±Ø Ø¨ÙˆØ¯ Ú©Ù‡ آمریکا، انگلیس Ùˆ اسراییل Ùˆ نیز اتØاد جماهیر شوروی Ú©Ù‡ Ø·ÛŒ Û²Ûµ سال، از کودتای Û²Û¸ مرداد سال Û±Û³Û³Û² تا بهمن Û±Û³ÛµÛ·ØŒ در ایران قدرت Ùائقه Ùˆ همه کاره Ùˆ Ùعال مایشاء بوده‌اند، Ú†Ù‡ برنامه‌هایی را برای از پا در آوردن Ùˆ یا مهار انقلاب ایران در دست اجرا دارند. اسناد Ùˆ مدارک Ùراوان Øاکی از آن بود Ú©Ù‡ این قدرت‌ها برای پیش‌گیری از بروز Ùˆ پیروزی انقلاب هر کار را می‌توانستند انجام دادند. اما موÙÙ‚ نشدند. بخشی از عدم موÙقیت آنان به علت ناهماهنگی میان خود این دولت‌ها Ùˆ بخشی نتیجه عملکرد Ùعالان جنبش انقلابی ایران Ùˆ درایت Ùˆ خردورزی رهبری انقلاب بود. اما Øال Ú©Ù‡ انقلاب به پیروزی رسیده، نمی‌توان خوش خیال بود Ùˆ خود را از شر دشمنان خارجی Ùˆ عوامل داخلی‌شان مصون انگاشت. در بین اÙرادی Ú©Ù‡ آن روز در سÙارت Øضور داشتند خانمی بود به نام ماری آلن اشنایدر Ú©Ù‡ نام او در زمره کارکنان Ùˆ دیپلمات‌های سÙارتخانه در وزارت خارجه ثبت نشده بود. این خانم Ú†Ù‡ کسی بود Ùˆ آنجا Ú†Ù‡ می‌کرد؟ دو روز قبل از اشغال سÙارت آمریکا، یعنی دقیقا در Û²Û² بهمن Û±Û³ÛµÛ·ØŒ مقارن با اعلامیه بی‌طرÙÛŒ ارتش، گروهی به زندان قصر Øمله برده Ùˆ تØت عنوان آزادی زندانیان سیاسی، زندانیان Ùˆ از جمله سه آمریکایی را آزاد می‌کنند. یکی از این سه Ù†Ùر، خانم ماری آلن اشنایدر است؛‌‌ همان کسی Ú©Ù‡ در اشغال سÙارت در Û²Û´ بهمن در میان Øاضران Øضور داشت Ùˆ از کارکنان Ùˆ دیپلمات‌های شاغل در سÙارت به Øساب نمی‌آمد. از ماجرای Øمله به زندان قصر در Û²Û² بهمن در روز پیروزی انقلاب خاطره‌ای دارید؟ نتیجه تØقیقات وزارت خارجه Øاکی از این بود Ú©Ù‡ چند روز بعد از این ماجرا روزنامه اطلاعات به نقل از خبرگزاری Ùرانسه از دالاس (تگزاس – آمریکا) اولین گزارش از این‌ رویداد را منتشر کرد. روس پرو مدیر موسسه «الکترونیک داتا سیستمز» آمریکا در یک مصاØبه اعلام کرد Ú©Ù‡ برای بسیج Ùˆ تØریک جمعیت جهت Øمله به زندان قصر(Ú©Ù‡ دو Ù†Ùر از کارمندان این موسسه در آنجا زندانی بودند) به عده‌ای Ú©Ù…Ú© مالی کرده است. این مصاØبه با Øضور دو آمریکایی آزاد شده، لیگود Ùˆ شیاپرون در دالاس انجام شده است. او در این مصاØبه تاکید کرد Ú©Ù‡ توانسته است به این وسیله روز Û±Û± Ùوریه یعنی روز سقوط دولت بختیار Ùˆ قدرت گرÙتن «آیت‌الله خمینی»، این دو Ù†Ùر را آزاد کند. پرو به دنبال سخنان خود اضاÙÙ‡ کرد: ایران برای آزادی این دو مهندس آمریکایی Ú©Ù‡ از Û²Û¸ سپتامبر در زندان قصر بازداشت بودند در خواست Û±Û² میلیون Ùˆ Û·ÛµÛ° هزار دلار وثیقه کرده بود. پرو Ú¯Ùت: ما ØªØ±Ø¬ÛŒØ Ø¯Ø§Ø¯ÛŒÙ… این وثیقه را بپردازیم. اما تلاش ما به علت مختل شدن سیستم بانکی ایران به نتیجه نرسید. ما به این نتیجه رسیدیم Ú©Ù‡ دولت آمریکا نمی‌تواند برای آزادی این دو Ù†Ùر کاری انجام دهد. از این‌رو با عده‌ای برای Øمله به زندان قصر تماس گرÙتیم. راس پرو تا پایان عملیات در ترکیه ماند. اجرای این عملیات را به یک واØد کماندویی Û±Ûµ Ù†Ùره واگذار کرده بود Ú©Ù‡ سیزده Ù†Ùرشان از کارمندان‌ ای‌دی‌اس بودند Ùˆ رهبری آن را یک سرهنگ Û¶Û° ساله Ú©Ù‡ در جنگ ویتنام عده‌ای از سربازان آمریکایی را از یک اردوگاه نزدیک هانوی آزاد کرده بود، به عهده داشت. ÙˆÛŒ سپس با همکاری برخی از ایرانیانی Ú©Ù‡ سابقه همکاری با آمریکایی‌ها را در کودتای Û²Û¸ مرداد Û±Û³Û³Û² داشتند، در‌‌ همان روزهای پرآشوب انقلاب تظاهراتی را در تهران به راه می‌اندازند Ùˆ با شعار «زندانی سیاسی آزاد باید گردد»، به زندان قصر Øمله Ùˆ آن را اشغال Ùˆ سپس همه زندانیان از جمله آن دو Ù†Ùر آمریکایی را آزاد می‌سازند. علاوه بر این دو آمریکایی، یکی از کارمندان شرکت بل هلیکوپترسازی آمریکایی در ایران، به نام اشنایدر(Mary Ellen Schneider) نیز از سال Û±Û³ÛµÛ¶ زندانی شده بود. [Û±- برای اطلاع از جزییات قرارداد ایران با این شرکت آمریکایی به Ù¾ÛŒ نوشت این مصاØبه مراجعه کنید]. آن‌گاه این مجموعه، Ø·Ø±Ø Øمله به سÙارت آمریکا را به اجرا در می‌آورند. به موجب اسناد موجود در اداره Øقوقی وزارت امور خارجه، Ú©Ù‡ در زمان دولت موقت بررسی شد، گردش کار Ùˆ پرونده این اÙراد به قرار زیر است: Û±- متعاقب بازداشت نامبردگان از طر٠دادسرای دیوان Ú©ÛŒÙر به اتهام شرکت در کلاه‌برداری Ùˆ صدور قرار وثیقه جمعاً به مبلغ Û¹Û° میلیون تومان (پرونده شعبه دادسرای دیوان Ú©ÛŒÙر) Ùˆ متعاقب مذاکرات مقامات سÙارت آمریکا با وزارت امور خارجه برای سپردن وجه‌الضمان به منظور آزادی متهمین از زندان- آقای چارلز ناس وزیرمختار سÙارت آمریکا در تاریخ Û±Û¸ بهمن Û±Û³ÛµÛ·(Û· Ùوریه Û±Û¹Û·Û¹) Ø·ÛŒ نامه‌ای به وزارت امور خارجه اطلاع داد Ú©Ù‡ شرکت الکترونیک داتا سیستم مبلغ Û±Û²Û·Û¹Û³Û·Û¸Û´ دلار به منظور تأمین وجه‌الضمان نزد دولت آمریکا به امانت سپرده است Ùˆ دولت آمریکا متعهد می‌شود اگر متهمین آزاد شوند Ùˆ اجازه خروج از ایران به آن‌ها داده شود- کوشش نماید در مواقع لزوم متهمین در دادگاه‌های صالØÙ‡ ایران Øاضر شوند Ùˆ اگر ظر٠۴۵ روز از تاریخ تقاضای کتبی مقامات ایرانی در دادگاه Øاضر نشدند دولت آمریکا تا مبلغ Û³Û° میلیون تومان در مورد آقای گیلورد Û¶Û° میلیون تومان در مورد آقای Chiapparone از Ù…ØÙ„ وجه‌الضمان مذکور به دولت ایران بپردازد مشروط بر اینکه عدم Øضور متهمین در دادگاه ناشی از Ùوت یا بیماری یا اوضاع Ùˆ اØوال خارج از اراده آن‌ها نباشد. طبق نامه وزیر مختار سÙارت آمریکا مبلغ وجه‌الضمان به مدت یک سال (ظاهراً از تاریخ آزادی متهمین) برای منظور Ùوق در اختیار دولت آمریکا خواهد بود. Û²- طبق نامه دادسرای دیوان Ú©ÛŒÙر Ùˆ گزارش خبرگزاری‌های بین‌المللی متهمین در تاریخ ÛµÛ·/Û±Û±/Û²Û³ موÙÙ‚ به Ùرار از زندان قصر شده Ùˆ چندی بعد از مرز ایران خارج می‌شوند. در تعقیب گزارشات رییس اداره چهارم سیاسی وزارت امور خارجه در تاریخ ÛµÛ·/Û±Û²/Ûµ با آقای چارلز ناس ملاقات نموده Ùˆ موضوع Ùرار متهمین Ùˆ تعهد دولت آمریکا در خصوص وجه‌الضمان را با ÙˆÛŒ در میان می‌گذارد. وزیرمختار آمریکا اظهار می‌دارد Ú©Ù‡ سÙارت در Ùرار نامبردگان دخالتی نداشته Ùˆ موضوع تعهد نیز پس از Ùرار متهمین به صورت دیگر درآمده است. Û³- طبق اظهار بازپرس، مقامات آمریکایی چند روز قبل از Ùرار متهمین به بازپرسی مراجعه کرده Ùˆ آمادگی خود را برای سپردن وجه‌الضمان اعلام داشته‌اند، Ù„Ú©Ù† به علت بسته بودن بانک‌ها در آن روز‌ها انجام این امر میسر نگردید. Û´- با توجه به مراتب Ùوق Ùˆ اینکه مقامات شرکت ای.دی.اس Ùˆ دولت آمریکا علی‌الاصول قرار صادره از دادسرای دیوان Ú©ÛŒÙر را دائر بر لزوم سپردن وجه‌الضمان پذیرÙته بودند، به نظر می‌رسد Ú©Ù‡ Ùرار متهمین از زندان نمی‌تواند سالب تعهد کتبی سÙارت آمریکا در این خصوص گردد. لذا با تسریع در رسیدگی به پرونده متهمین Ùˆ مذاکره با مقامات سÙارت آمریکا در تهران ممکن است دولت آمریکا را به مسئولیتی Ú©Ù‡ در این خصوص به عهده گرÙته متوجه ساخت Ùˆ از آن برای تخÙی٠ادعای مبالغه‌آمیز شرکت مذکور علیه دولت جمهوری اسلامی Ùˆ سازمان تأمین اجتماعی استÙاده نمود. Ûµ- از قرار اطلاع متهمین نه Ùقط در موقع انعقاد در اجرای قرارداد مرتکب کلاه‌برداری شده‌اند بلکه مبالغ هنگÙتی نیز به عناوین مختل٠رشوه داده‌اند. با توجه به اینکه این عمل طبق قانون Foreign corrupt practices act of 1977 آمریکا نیز جرم Ù…Øسوب شده Ùˆ در آمریکا قابل مجازات است، لازم است در مذاکرات به این موضوع نیز اشاره شود Ùˆ در ادعای متقابل در دادگاه آمریکایی وکلای ایران اسناد Ùˆ مدارک مربوط به اعمال خلا٠مذکور را ارائه دهند. نظر اداره Øقوقی وزارت امور خارجه (مرØوم دکتر عزالدین کاظمی) در دولت موقت این بود Ú©Ù‡ برای تبادل نظر Ùˆ استÙاده از ادله Ùˆ مدارک لازم در مذاکرات با مقامات سÙارت آمریکا در تهران Ùˆ دادگاه‌های ایران، جلسه‌ای با Øضور بازپرس شعبه Û±Û· دیوان عالی Ú©ÛŒÙر Ùˆ نمایندگان سازمان تأمین اجتماعی در وزارت امور خارجه تشکیل گردد. اما با استعÙای دولت موقت، این پرونده نظیر سایر پرونده‌های مشابه مسکوت ماندند. [Û²- گزارش رسانه‌های آمریکایی از این‌رویداد را در پی‌نوشت این مصاØبه بخوانید] چرا امام با تسخیر سÙارت در Û²Û´ بهمن ÛµÛ· مخال٠بودند اما تسخیر Û±Û³ آبان سال بعد را تایید کردند؟ بعد از انقلاب، ما کشوری بودیم Ú©Ù‡ دارای دولت بود Ùˆ تعهدات بین‌المللی داشت. دولت‌ها هم متضمن جان Ùˆ مال اتباع خارجی هستند Ùˆ دولت موظ٠به ØÙظ امنیت دیپلمات‌های خارجی مستقر در سÙارتخانه‌ها است. اینکه روز دوم بعد از انقلاب بزنیم زیر همه عر٠بین‌المللی، تصویر بدی از انقلاب ایران ارائه می‌داد. به همین دلیل هم امام خمینی(ره) با این مساله مخال٠بودند Ùˆ تاکید داشتند Ú©Ù‡ از این کار جلوگیری شود. Ùقط هم در مورد سÙارت آمریکا چنین نظری نداشتند. موارد دیگری هم در آن زمان بود اما امام تاکید داشتند Ú©Ù‡ مطابق عر٠بین‌الملل باید رÙتار شود. یادم هست زمانی Ú©Ù‡ آقای رجایی نخست‌وزیر شد، نخست‌وزیر اÙغانستان به ایشان در تلگراÙÛŒ تبریک Ú¯Ùتند. آقای رجایی هم با Ù„ØÙ† تندی پاسخی به این مضمون داد Ú©Ù‡ سعی کنید طر٠مردمتان باشید Ùˆ این قدر با شوروی ارتباط نداشته باشید Ùˆ.... ایشان در پاسخ، آموزش انقلابی به طر٠اÙغانی داده بود. امام ایشان را اØضار کردند Ùˆ Ú¯Ùتند این ØرÙ‌ها چیست Ú©Ù‡ زده‌اید؟ شما الان مقام رسمی کشور هستید Ùˆ باید در چارچوب عر٠بین‌الملل Øرکت کنید. Øساب من طلبه با شما Ùرق می‌کند! امام این مسائل را رعایت می‌کردند. پس چرا نسبت به تسخیر سÙارت آمریکا در Û±Û³ آبان ÛµÛ¸ نظر مثبتی داشته Ùˆ آن را انقلاب دوم خواندند؟ به امام اطلاع داده شد Ú©Ù‡ به نظر می‌رسد سÙارت آمریکا مقر جاسوسی است Ùˆ در تمام آشوب‌های داخل کشور، به خصوص مسائل کردستان Ùˆ نقاط مرزی، دست دارد. وقتی سÙارتخانه‌ای در امور داخلی کشوری Ú©Ù‡ در آن مهمان است، دخالت می‌کند یعنی خلا٠عر٠دیپلماتیک عمل کرده است. بنابراین با اشغال آن Ùˆ کش٠عوامل آن می‌توان وارد عمل شد Ùˆ این موضوع را اثبات کرد. البته وقتی این Øادثه اتÙاق اÙتاد، امام اصلا در جریان نبودند. Ù„Ùظ «انقلاب دوم» را هم‌‌ همان روز به کار نبردند. آقای موسوی ‌خویینی‌ها نقل کرده‌اند Ú©Ù‡ بچه‌های دانشجو می‌روند خدمت ایشان Ùˆ می‌گویند Ú©Ù‡ می‌خواهند این کار را بکنند. ایشان هم مواÙقت می‌کنند Ùˆ در مقابل درخواست دانشجویان Ú©Ù‡ از او می‌خواهند این موضوع را با امام در میان بگذارد، می‌گوید Ú©Ù‡ این کار را نمی‌کند، چون قطعا امام مخالÙت می‌کند. از این‌رو به دانشجویان می‌گوید Ú©Ù‡ شما بروید Ùˆ این کار را بکنید، اگر امام مخالÙت کرد، بیایید بیرون Ùˆ اگر هم شرایط عوض شد Ùˆ امام مواÙقت کرد که‌‌ همان جا بمانید. وقتی Ú©Ù‡ دانشجویان به سÙارت می‌روند Ùˆ به مدارکی دست می‌یابند Ú©Ù‡ نشان می‌دهد آمریکایی‌ها در امور داخلی ایران دخالت کرده Ùˆ در ناامنی‌ها دست دارند، امام با این اقدام مواÙقت کرده Ùˆ Ú¯Ùتند Ú©Ù‡ خوب جایی را گرÙتید. اسناد Ùˆ مدارک را جمع‌آوری کنید. پس از آن برخی Ú©Ù‡ مخال٠تسخیر سÙارت آمریکا بودند Ú¯Ùتند Ú©Ù‡ بخشی از کارویژه سÙارت‌ها همین اقدامات اطلاعاتی Ùˆ امنیتی است Ùˆ اگر به سÙارتخانه‌های دیگری هم مراجعه می‌شد، ممکن بود چنین مدارکی به دست بیاید. بله همین طور است. سÙارتخانه‌های ما هم در تمام دنیا این کار را می‌کنند. اما آن موقع شرایط انقلاب Ùˆ اضطراب‌های اولیه بود Ú©Ù‡ نظام هنوز تثبیت نشده بود Ùˆ همه جا پر از بØران Ùˆ التهاب Ùˆ تØریک بود. نظامی Ú©Ù‡ هنوز جا Ù†ÛŒÙتاده بود، در معرض خطر بود Ùˆ طبیعی است Ú©Ù‡ ØاÙظین آن Øساس باشند. البته علی‌رغم همه این‌ها من معتقدم Ú©Ù‡ ذهنیت سالمی برای امام ایجاد نکردند. منظورتان Ú†Ù‡ کسانی هستند؟ Ùرقی نمی‌کند. ببینید وقتی ما Û±Û´ معصوم را قبول داریم یعنی بقیه انسان‌ها جایزالخطا هستند. ممکن است شرایطی پیش بیاید Ùˆ ذهنیتی ایجاد شود Ùˆ تصمیمی اخذ شود Ú©Ù‡ در آن مقطع درست به نظر برسد. اما بعد‌ها مشخص شود Ú©Ù‡ این تصمیم از جوانب دیگر درست نبوده است. به نظرم این هم از‌‌ همان موارد است. به خصوص Ú©Ù‡ تبعات بعدی آن Ùˆ Øوادثی Ú©Ù‡ در طول این مدت اتÙاق اÙتاد Ùˆ رÙتار دانشجویان در آن زمان، نشان می‌داد Ú©Ù‡ این گونه نباید می‌شد. شما Ú©Ù‡ سخنگوی دولت موقت بودید، Ú©ÛŒ در جریان این موضوع قرار گرÙتید Ùˆ چرا دولت موقت علی‌رغم نظر مثبت امام با این تسخیر، استعÙا کرد؟ دولت هم در‌‌ همان Ù„Øظات اول در جریان این موضوع قرار گرÙت. آقای بازرگان قبل از Û±Û³ آبان ۵۸، سه بار استعÙا داده بود. چند Ù‡Ùته قبل از این ماجرا در جلسه مشترک دولت با شورای انقلاب، آقای بازرگان، شرایط کشور را ØªØ´Ø±ÛŒØ Ú©Ø±Ø¯ Ùˆ در مقدمه سخنان خود خطاب به شهید بهشتی Ú¯Ùت Ú©Ù‡ «اوضاع کشور خیلی بØرانی است Ùˆ برای ØÙ„ این مساله پیشنهادی دارم. اگر اوضاع کشور را می‌دانید Ú©Ù‡ دیگر Ø·Ø±Ø Ù…ÙˆØ¶ÙˆØ¹ نکنم Ùˆ درباره پیشنهادم Øر٠بزنم، اگر هم نمی‌دانید Ú©Ù‡ من شرایط را ØªØ´Ø±ÛŒØ Ú©Ù†Ù….» همه Ú¯Ùتند Ú©Ù‡ اوضاع کشور را می‌دانیم Ùˆ او پیشنهادش را Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯ Ú©Ù‡ دولت استعÙا دهد Ùˆ دولت شورای انقلاب تشکیل شود تا در یک کانال از سوی اÙرادی Ú©Ù‡ کاملا هماهنگ Ùˆ قابل اعتماد هستند، تصمیم‌گیری شود. قرار شد این موضوع با امام در میان گذاشته شود تا در شرایط مقتضی این تصمیم اتخاذ Ùˆ عملی شود. اما پس از آن بود Ú©Ù‡ ماجرای تسخیر سÙارت آمریکا رخ داد. البته اظهارات اÙراد مختل٠و دست‌اندرکاران ماجرای سÙارت را Ú©Ù‡ می‌شنویم، غالبا پوچ Ùˆ بی‌اساس است. مثلا آقای میردامادی یا دیگرانی چون اصغرزاده می‌گÙتند Ú©Ù‡ برای پایین کشیدن دولت موقت این کار را کردیم! یا آقای Ù…Øسن رضایی در گیلان در سخنرانی‌ای Ú¯Ùت Ú©Ù‡ مدت‌ها قبل از Û±Û³ آبان عده‌ای نزد من آمدند Ùˆ Ú¯Ùتند Ú©Ù‡ شنیده‌ایم عوامل آمریکا در Ø³Ø·ÙˆØ Ø¨Ø§Ù„Ø§ÛŒ مدیریت دولت رخنه کرده‌اند Ùˆ ما برای نجات انقلاب Ùˆ اینکه آن را از دست دولت در بیاوریم، مجبوریم دولت را به زیر بکشیم. بنابراین در نظر داریم چنین کاری را انجام دهیم! به نظر من این استدلال خیلی پوچ Ùˆ بی‌اساسی است. مگر دولت به غیر از مصوبات شورای انقلاب کار دیگری می‌کرد؟ مگر غیر از این بود Ú©Ù‡ دولت زیر نظر شورای انقلاب بود؟ دولت خودش سه بار استعÙا داده بود Ùˆ نیازی به زیر کشیدن دولت نبود. از طر٠دیگر، امام دولت را «دولت امام زمان» می‌دانست Ú©Ù‡ اطاعت از آن واجب است. پس به زیر کشیدن دولت یعنی چه؟ کسانی Ú©Ù‡ مدعی پیروی از خط امام بودند، می‌خواستند خلا٠نظر امام عمل کنند؟ نمی‌شد اطلاعاتشان را به خود امام می‌دادند Ùˆ عوامل Ù†Ùوذی را معرÙÛŒ می‌کردند؟ این عوامل کجا Ù†Ùوذ کرده بودند؟ بعد‌ها شناسایی شدند Ú©Ù‡ Ú†Ù‡ کسانی بودند؟ این‌ها نشان دهنده این است Ú©Ù‡ یک جریان عاطÙÛŒ یا شیطنت دیگری پشت سر قضیه است Ú©Ù‡ اهدا٠دیگری را تعقیب می‌کرده است. به نظرم پس از گذشت سی Ùˆ اندی سال از آن ماجرا باید به دنبال کش٠این موضوعات رÙت. اشغال سÙارت، شوکی در دولت انقلابی ایجاد کرد Ú©Ù‡ در آن صدای هر کس بلند‌تر بود Ùˆ ØرÙ‌هایش تند‌تر، قاÙله را می‌برد. در چنین شرایطی طبیعی است Ú©Ù‡ Ú¯Ùتمان شخصی همچون مهندس بازرگان از پس برخی تندروی‌ها بر نیاید Ùˆ لامØاله به Ù…Øاق برود. در تØلیل‌هایی Ú©Ù‡ بعد‌ها نوشته شد، آمده بود Ú©Ù‡ اشغال سÙارت با همین هد٠بود Ú©Ù‡ دولت موقت برود Ùˆ در تصویب قانون اساسی، دخل Ùˆ تصر٠بیشتری شود Ùˆ نیروهای انقلابی‌تری سرکار بیایند. نظرتان درباره چنین تØلیلی چیست؟ این‌ها همه Øدس Ùˆ گمان‌های بی‌اساس است Ú©Ù‡ با آن‌ها نمی‌توان کشور را اداره کرد. واقعیت این است Ú©Ù‡ انقلاب یک پروسه برای رسیدن به هد٠است. خود انقلاب Ú©Ù‡ هد٠نیست. ممکن است شما بخواهید نظامی را سرنگون کنید، چون این نظام از طریق Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ùˆ کار سیستماتیک قابل سرنگونی نبوده، با Øرکت مردمی ساقط می‌شود. Øالا می‌خواهید نظام جدیدی را مستقر کنید Ú©Ù‡ استقرار آن، امنیت، آرامش Ùˆ اعتدال می‌خواهد Ùˆ دیگر نمی‌توان ضربتی جلو رÙت. یک بیمارستان را می‌شود ضربتی خراب کرد اما ضربتی Ú©Ù‡ نمی‌توان آن را ساخت Ùˆ سرپا کرد! انقلاب ما به ثمر نشسته Ùˆ مدتی هم از آن گذشته بود. اوضاع کشور هم دارد روی روال می‌اÙتد. الان این نگاه Ú©Ù‡ دولت غیرانقلابی است، صØÛŒØ Ù†ÛŒØ³Øª. نکته جالبی را به شما بگویم. دولت آقای بازرگان Ú©Ù‡ استعÙا داد،‌‌ همان وزرا باقی ماندند Ùˆ امام هم اصرار کردند Ùˆ دستور دادند Ú©Ù‡ آقای بازرگان عضو شورای انقلاب شود Ùˆ شورای انقلاب هم ایشان را سرپرست هیات دولت کردند Ùˆ باز هم جلسات آن‌ها ادامه یاÙت! به جز یکی دو وزیر Ú©Ù‡ عوض شدند، بقیه وزرا به کارشان در دولت شورای انقلاب ادامه دادند. پس چیزی عوض نشد! پس Ú†Ù‡ چیزی انقلابی‌تر شد؟ قانون اساسی هم Ú©Ù‡ پیش‌نویسش تهیه شده Ùˆ قرار بود تصویب شود، هم روال دیگری یاÙت Ùˆ در مسیر دیگری اÙتاد. بنابراین استدلال بی‌اساسی است Ú©Ù‡ بگویند برای انقلابی‌تر شدن Ùضا، خواستند دولت را عوض کنند! مثلا در Ú†Ù‡ زمینه‌ای انقلابی‌تر عمل شد Ú©Ù‡ در دوره بازرگان نمی‌شد؟ البته این Øر٠درست است Ú©Ù‡ در Ùضای انقلابی، هر کسی بیشتر داد بزند، خواسته خود را پیش می‌برد. اما اینکه کشور را به جایی برسانیم Ú©Ù‡ هر کسی بیشتر داد بزند، رگ گردن Ú©Ù„Ùت کرده Ùˆ گردن Ú©Ù„Ùتی بیشتری بکند، ØرÙØ´ بیشتر جا بیاÙتد نشان می‌دهد Ú©Ù‡ داریم از عقلانیت دور می‌شویم. اما به تبع همین اتÙاقات بود Ú©Ù‡ طی٠جبهه ملی Ùˆ یاران بازرگان دیگر نتوانستند به عرصه سیاسی بازگردند؟ خب این به Ù†Ùع کشور بود یا به ضررش؟ قطعا به ضرر کشور بود. برخی معتقدند Ú©Ù‡ هد٠از تسخیر سÙارت، مبارزه با امپریالیست نبوده بلکه اهدا٠داخلی دیگری در میان بوده است. نظر شما چیست؟ بسیار خوب. باید ببینیم Ú©Ù‡ هدÙشان خیر Ùˆ ØµÙ„Ø§Ø Ú©Ø´ÙˆØ± بوده است یا نه؟ هدÙشان Ú†Ù‡ بود؟ استرداد شاه Ùˆ متعاقب آنکه اموال ایران بلوکه شد، این‌ها خواستار رÙع بلوکه شدن این اموال بودند. خب اگر این کار را نمی‌کردند Ú©Ù‡ اموال کشور بلوکه نمی‌شد Ú©Ù‡ بعد آن را به عنوان درخواست Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ù†Ù†Ø¯! آیا شاه را تØویل دادند؟ اموال بلوکه را چطور؟ همه را پس دادند یا هر طور دلشان خواست Øساب کردند؟ روالی هم Ú©Ù‡ منجر به قرارداد الجزایر شد، روال درستی نبود Ùˆ بیشترین اشتباهات در تنظیم آن صورت گرÙت Ùˆ بزرگترین کلاه بر سر مردم گذاشته شد. تمام کسانی Ú©Ù‡ اینجا اموالشان مصادره شده بود، تابعیتشان را تغییر داده Ùˆ به عنوان اتباع آمریکا، به دادگاه لاهه شکایت کرده Ùˆ با ØÚ©Ù… قاضی چند برابر پول آن را از Øساب تنخواهی Ú©Ù‡ توسط دولت الجزایر باز شده بود Ùˆ از Ù…ØÙ„ دارایی‌های بلوکه شده ایران پر می‌شد، دریاÙت می‌کردند. شما در Øالی به انتقاد از قرارداد الجزایر می‌پردازید Ú©Ù‡ آقای ØµØ¨Ø§Ø Ø²Ù†Ú¯Ù†Ù‡ عضو کمیسیون دÙاع مجلس اول در Ú¯Ùت Ú¯Ùˆ با خبرآنلاین به شدت مواÙÙ‚ آن بودند Ùˆ از آن دÙاع می‌کردند. نظرتان در این باره چیست؟ بله ایشان Øتی Ú¯Ùته بودند Ú©Ù‡ مجلس کار کار‌شناسی بسیاری در این زمینه کرد در Øالی Ú©Ù‡ مجلس اصلا در جریان قرار نگرÙت. برای همین هم اسمش را بیانیه گذاشتند نه قرارداد. چون بر اساس قانون اساسی هرگونه قرارداد بین دولت‌ها باید به تصویب مجلس برسد. برای اینکه این موضوع را به مجلس Ù†Ùرستند، اسمش را بیانیه گذاشتند. من اعتقاد دارم Ú©Ù‡ هم ایشان Ùˆ هم آقای شمس اردکانی منظورشان از بررسی دقیق مجلس، شرایط آزادی گروگان‌ها بوده است، نه بررسی Ù…Ùاد قرارداد یا بیانیه الجزایر. واقعا مجلس در جریان نبود؟ نه اصلا مجلس در جریان Ù…Ùاد قرارداد نبود. نهایتاً دولت ایران از دولت الجزایر درخواست وساطت کرد Ùˆ دولت الجزایر هم قبول کرد. مذاکرات در نخست‌وزیری بین مقامات ایرانی با مقامات الجزایری آغاز شد. Ù…Ø´Ø±ÙˆØ Ø§ÛŒÙ† مذاکرات ضبط شده Ùˆ موجود است. طر٠ایرانی از سÙیر الجزایر می‌پرسید ما Ú†Ù‡ بگوییم Ùˆ Ú†Ù‡ نگوییم. سÙیر الجزایر می‌گوید شما باید بگویید Ú†Ù‡ می‌خواهید. این‌ها می‌گویند Ú©Ù‡ شما برادران مسلمان ما هستید. شما می‌دانید Ú†Ù‡ می‌خواهیم، خوب خودتان بروید Ùˆ صØبت بکنید. این‌ها جالب است!! اگر بخواهیم وارد جزییات بشویم بØØ« طولانی می‌شود. به هر Øال بعد از مذاکرات Ù…Ùصل تواÙق‌هایی صورت می‌گیرد Ùˆ یادداشت‌هایی رد Ùˆ بدل می‌شود. برای مذاکره یک هیات چهار Ù†Ùری الجزایری شامل رضا مالک سÙیر الجزایر در آمریکا، عبدالکریم غرایب سÙیر الجزایر در ایران، مصطÙÛŒ یی رییس بانک مرکزی الجزایر، Ù…ØمدØسین مدیرکل اقتصادی وزارت خارجه الجزایر به ایران آمدند. از طر٠ایران آقایان بهزاد نبوی، گودرز اÙتخارجهرمی، پرویز ممقانی، مسعود بامداد نمایندگان بانک مرکزی Ùˆ نماینده وزارت امور خارجه ایران آقای اØمد عزیزی در یک جلسه شرکت می‌کنند. در جلسات بعد هیات الجزایری‌‌ همان گروه Ûµ-Û¶ Ù†Ùری هستند، اما از ایران تنها کسی Ú©Ù‡ در تمام مذاکرات همیشه به عنوان نماینده ایران Øضور داشته آقای اØمد عزیزی یا آقای بهزاد نبوی بوده است. در یک چنین امر به این مهمی Ùˆ مذاکرات ÙÙ†ÛŒ قطعا بایستی متخصصینی از بانک مرکزی Ùˆ وزارت دارایی یا جاهای دیگر می‌بودند. Øتی از نظر سیاسی هم این Øرکت بسیار نپخته‌ای بود Ú©Ù‡ کسی همه مسئولیت یک چنین کار بزرگی را به عهده بگیرد ولو برای اینکه آبروی خودش را هم ØÙظ کند باید کسان دیگری را هم در مذاکرات دعوت می‌کرد. چرا آن هیات اولیه در جلسات بعدی شرکت نکرد؟ معلوم نیست. تمام صورتجلسات به امضاء این دو Ù†Ùر است. در بعضی از صورت جلسات Ùقط یک Ù†Ùر امضاء کرده است. در ‌‌نهایت آقایان بهزاد نبوی Ùˆ اÙتخار جهرمی Ùˆ عده دیگری به الجزایر رÙتند Ùˆ این قرارداد را منعقد کردند. بیانیه الجزایر در Û²Û¹ دی امضاء می‌شود. خود آقای نبوی هم بعد‌ها Ú¯Ùت Ú©Ù‡ این کاره نبوده Ùˆ اصلا Øقوق بین‌الملل نخوانده بوده Ùˆ Øتی در یک برنامه تلویزیونی در پاسخ به منتقدین با صراØت Ú¯Ùت «این قدر چرتکه نیاندازید Ú©Ù‡ چقدر دادیم، Ú†ÛŒ دادیم Ùˆ Ú†ÛŒ گرÙتیم!» به یاد دارم Ú©Ù‡ رییس‌جمهور وقت [ابوالØسن بنی‌صدر] علیه دولت آقای رجایی به دلیل امضای این قرارداد اعلام جرم کرد Ùˆ مدعی شده بود Ú©Ù‡ Ù…ØµØ§Ù„Ø Ùˆ مناÙع کشور را به باد دادند. در مذاکراتی Ú©Ù‡ میان آقایان بهزاد نبوی Ùˆ اÙتخار جهرمی به عنوان نمایندگان دولت ایران Ùˆ هیات آمریکایی به سرپرستی وارن کریستوÙر Ùˆ با میانجی‌گری دولت الجزایر انجام شد، تواÙق‌هایی صورت گرÙت Ú©Ù‡ شامل دو مقدمه Ùˆ Û¶ قرارداد بود Ú©Ù‡ در دو متن انگلیسی Ùˆ Ùارسی تهیه شده بود. هر دو متن را نمایندگان ایران امضا کرده بودند ولی متن Ùارسی به امضای نماینده آمریکا نمی‌رسد Ú©Ù‡ البته علت آن را نمی‌دانم Ùˆ نمی‌Ùهمم چرا طر٠ایرانی متوجه این نقص نشده بود.‌‌ همان زمان Ú¯Ùته می‌شد Ú©Ù‡ این بیانیه‌ها Ùˆ قراردادهای مربوط به آن، اصولا در ردی٠بزرگترین قراردادهای بین‌المللی در زمینه ØÙ„ Ùˆ Ùصل مسائل Ùˆ اختلاÙات مالی میان دو کشور در Ú©Ù„ تاریخ دیپلماسی جهان است. ما در هیچ دورانی از تاریخ چنین قراردادهایی، Ú†Ù‡ از Ù„Øاظ Øجم پولی مورد بØØ« Ùˆ اختلا٠و نیز از نظر تعداد دعاوی Ú©Ù‡ طرÙین علیه همدیگر داشته‌اند، نداشته‌ایم Ú©Ù‡ میان دو کشور به امضا رسیده باشد. علاوه بر این، دو بیانیه الجزایر Ùˆ Û¶ قرارداد پیوست آن‌ها هم از نظر Ù…Øتوا Ùˆ لغاتی Ú©Ù‡ در این قرارداد به کار رÙته، در تاریخ اختلاÙات قضایی دنیا بی‌سابقه است. همان زمان یکی از روزنامه‌ها مدعی شده بود در اختلاÙات میان کشورهای مختل٠جهان بر سر مسائل ÙÛŒ مابین Ùˆ دعاوی Ú©Ù‡ داشته‌اند، قراردادهایی امضاء شده است، اما نه در این Øد Ùˆ گستردگی. به عنوان نمونه، بعد از شکست مکزیک از آمریکایی‌ها در جنگ میان دو کشور، قراردادی بین آن دو امضاء شد. از نظر Øجم اختلاÙات Ùˆ تواÙق‌ها به پای این قراردادهای الجزیره نمی‌رسد. علاوه بر این واژه‌هایی Ùˆ اصطلاØاتی Ú©Ù‡ در این قرارداد علیه ایران به کار رÙته، به هیچ وجه قابل مقایسه با قراردادهایی Ú©Ù‡ آمریکا با مکزیک داشت، آن هم بعد از یک جنگ طولانی، Ú©Ù‡ با شکست مکزیک تمام شد، قابل مقایسه نیست. شما اعتقاد دارید Ú©Ù‡ آمریکایی‌ها از اینکه سÙارتشان در تهران اشغال شده Ùˆ تعدادی از کادر دیپلماسی‌شان به گروگان گرÙته شده، استقبال کردند؟ بینید قضیه دو وجه دارد؛ یکی دولت آقای کار‌تر است Ùˆ خطر شکست ÙˆÛŒ در انتخابات پیش رو Ùˆ دیگری مناÙع جناØÛŒ از سرمایه‌داران آمریکایی به سرپرستی راکÙلر Ùˆ چیس منهتن بانک Ùˆ اÙرادی نظیر نیکسون Ú©Ù‡ از دوستان قدیمی شاه بودند. گروه اول بدون تردید از امر گروگان‌گیری متضرر شده Ùˆ در نتیجه نمی‌توانستند مواÙÙ‚ آن باشند. اما گروه دوم،‌‌ همان کسانی هستند Ú©Ù‡ کار‌تر را تØت Ùشار قرار داده بودند Ú©Ù‡ به شاه ویزای سÙر به آمریکا را اعطاء کند. این‌ها دقیقا می‌دانستند Ú©Ù‡ ایرانی‌ها از سÙر شاه به آمریکا آن هم بعد از پیروزی انقلاب؛ خاطره خوشی ندارند. داستان Ùرار شاه در Ù¾ÛŒ کودتای Û²Û¸ مرداد Ú©Ù‡ مستقیم از شمال با هواپیمای اختصاصی به همراهی ملکه ثریا به عراق Ùˆ سپس به رم رÙت Ùˆ چند روز بعد با موÙقیت کودتای انگلیسی- آمریکایی Ùˆ عوامل مستقیم سیا علیه دولت ملی دکتر مصدق به تهران بازگشت، هنوز در خاطره‌ها Ùعال است. مردم ایران دولت آمریکا را شریک در تمامی مصائبی می‌دانند Ú©Ù‡ در Ù¾ÛŒ این کودتا بر سرشان آمد. از کجا با چنین اطمینانی می‌گویید Ú©Ù‡ آمریکایی‌ها خطر راه دادن شاه را به آمریکا Ùˆ عواقب اØتمالی آن را می‌دانستند؟ عواقب اØتمالی نخیر، عواقب قطعی آن را می‌دانستند. اولا زمانی Ú©Ù‡ اعلام شد یا Øتی قبل از آن وقتی اØتمال داده شد Ú©Ù‡ ممکن است شاه به آمریکا سÙر کند؛ چند یادداشت رسمی از ناØیه وزارت خارجه ایران برای آمریکایی‌ها Ùرستاده شد Ùˆ زمانی Ú©Ù‡ اعلام شد دولت پرزیدنت کار‌تر با سÙر استعلاجی شاه به آمریکا مواÙقت کرده است، دولت ایران رسما به دولت آمریکا هشدار داد Ùˆ عکس‌العمل خشمگینانه مردم ایران را در Ù¾ÛŒ این سÙر پیش‌بینی کرده بود. علاوه بر این رسما درخواست کرد ترتیبی دهند تا پزشکان مورد وثوق ایران معاینات طبی از شاه به عمل آورند. با مخالÙت مقامات آمریکایی، مجددا Ùˆ از طریق دیپلماسی رسمی از آنان خواسته شد مدارک پزشکی شاه را برای اطمینان بخشی ایرانیان به دولت ایران نشان دهند. هیچ کدام را آن‌ها نپذیرÙتند. از طر٠دیگر سولیوان سÙیر آمریکا در تهران نیز همین خطر را بسیار جدی ارزیابی کرده Ùˆ آن را به اطلاع مقامات وزارت خارجه Ùˆ شورای امنیت ملی آمریکا رسانده بود. خود من نیز در مقام معاون نخست‌وزیر، بروس لینگن کاردار سÙارت آمریکا در تهران را از خطر اØتمالی Ùˆ شورش غیرقابل کنترل مردم انقلابی ایران Ùˆ نیز دسیسه‌های قطعی گروه‌های Ú†Ù¾ معاند Ùˆ تØریکات موثر آنان بر Øذر داشتم. اÙزون بر همه این‌ها کتاب‌های زیادی در این مدت Ùˆ در این مورد نوشته شده Ú©Ù‡ همگی به این امر اذعان دارند Ú©Ù‡ دولت آمریکا اØتمال چنین خطری را جدی قلمداد کرده بود. Øال قاعدتا می‌پرسید چرا علیرغم این هشدار‌ها Ùˆ آگاهی‌ها، باز هم به این امر تن در می‌دهند؟ پاسخ این سوال را باید در خصلت «وطن‌نا‌شناسی» سرمایه‌داری جستجو کنید. برای سرمایه‌دارانی نظیر صاØبان چیس منهتن بانک Ùˆ برادران سولیوان Ùˆ مورگان‌ها، Ùقط Ùˆ Ùقط ØÙظ سود Ùˆ سرمایه اهمیت دارد Ùˆ بس. کسانی Ú©Ù‡ چهار میلیارد دلار وام به شاه داده‌اند Ùˆ بازپرداخت آن را در Ù¾ÛŒ پیروزی انقلاب با مشکلاتی مواجه می‌بینند Ùˆ Øتی برخی آن را غیرممکن دانسته بودند، مناÙعشان ربطی با Ù…ØµØ§Ù„Ø Ø¢Ù‚Ø§ÛŒ کار‌تر ندارد Ú©Ù‡ در عین Øال رقیب انتخاباتی آن‌ها نیز هست Ùˆ شکست او ضامن پیروزی آن‌ها در انتخابات پیش رو می‌باشد. ببخشید؛ یعنی اعتقاد دارید این جریان Ùˆ این اÙراد را باید عامل اشغال سÙارت آمریکا در تهران دانست؟ هم نه Ùˆ هم آری. نه؛ بدین معنا Ú©Ù‡ من دانشجویان را مرتبط با این جریان نمی‌دانم Ùˆ اعتقاد ندارم Ú©Ù‡ این‌ها برای تامین مناÙع آن سرمایه‌داران چند ملیتی اقدام به چنین امری کرده‌اند. Ùˆ آری از این جهت Ú©Ù‡ گاه شما برای انجام امری اÙرادی را مامور می‌کنید Ùˆ Ùرماندهی آن را تا Øصول به نتیجه در دست دارید. گاهی هم شرایطی را Ùراهم می‌کنید Ùˆ یک سلسله عملیاتی را ساماندهی می‌کنید Ú©Ù‡ عکس‌العمل طبیعی آن، انجام‌‌ همان کاری است Ú©Ù‡ مناÙع شما را به دنبال دارد. در روابط بین‌المللی Ùˆ یا در Ùعالیت‌های سازمان‌هایی نظیر سیا یک اصل یا شیوه‌ای وجود دارد Ú©Ù‡ به آن می‌گویند تØریک کردن، Provocation یا شانتاژ. یعنی نهادی یا دولتی می‌خواهد کاری انجام بدهد Ùˆ به دشمن یا ØریÙØ´ Øمله کند، اما به طور عادی نمی‌تواند Ùˆ دنبال بهانه می‌گردد. می‌آید طر٠مربوطه را تØریک می‌کند تا او دست به کاری بزند Ú©Ù‡ بهانه‌ای باشد برای آغاز تهاجم. در مسائل سیاسی، به خصوص در Ø³Ø·Ø Ø¨ÛŒÙ†â€ŒØ§Ù„Ù…Ù„Ù„ÛŒ از این شیوه، در اشکال گوناگون، Ùراوان استÙاده می‌شود. باید این را در زبان سیاست بین‌المللی Ùهمید. اگر Ù†Ùهمیم سرمان کلاه می‌رود. کاری را انجام می‌دهیم Ú©Ù‡ ظاهرش ضد آمریکا است اما عمیقاً به Ù†Ùع آمریکاست. از پیغمبر خدا نقل شده است Ú©Ù‡ اگر می‌خواهید از شر قومی در امان باشید زبان آن‌ها را یاد بگیرید. در اینجا زبان به معنای ذهنیت Ùˆ تÙکراتشان Ùˆ شیوه‌های زندگی‌شان است. اگر این را در نیابید گول می‌خورید. در زبان روابط بین‌المللی این شیوه تØریک بسیار رایج است. مثالی می‌زنم. شما می‌بینید Ú©Ù‡ یک ژنرال آمریکایی در خاطرات خودش در روزنامه واشنگتن پست می‌نویسد Ú©Ù‡ تاکتیک‌ها Ùˆ شیوه‌هایی Ú©Ù‡ ایرانی‌ها در جنگ با عراق به کار بردند در تاریخ بی‌سابقه است، بی‌نظیر است، اگر ایرانی‌ها یک Øمله دیگر به صدام بکنند، صدام ساقط شده، تمام مناÙع ما در خاورمیانه بر هم خواهد خورد. اگر این ژنرال آمریکایی واقعا این جور Ùکر می‌کند، چرا نمی‌رود در ستاد ارتششان یا در شورای امنیت ملی خودشان آن را بØØ« کند؟ چرا می‌آید در روزنامه Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒâ€ŒÚ©Ù†Ø¯ØŸ او آن را در روزنامه بØØ« می‌کند تا در ایران منعکس شود Ùˆ تصمیم‌گیرندگان جنگ در ایران بگویند خوب ببینید آمریکا هم متزلزل شده است، ارزش Ùˆ اثر تاکتیک‌های جنگی ما را دریاÙته است. اگر ما یک Øمله دیگر بکنیم، صدام کارش تمام است. پس باید جنگ را ادامه بدهیم. چرا در مورد جنگ‌های دیگر آمریکایی‌ها این گونه سخاوتمندانه به تجلیل نیروهای متخاصم نمی‌پرداختند؟ این یکی از‌‌ همان انواع شانتاژ Ùˆ تØریک است. مثال دیگر می‌زنم. در زمان مرØوم رجایی در مجلس می‌گÙتند Ú©Ù‡ ریگان Ú¯Ùته ما باید در ایران یک دولت میانه‌رو روی کار بیاوریم. بعد شروع می‌کردند به دولت موقتی‌ها ÙØØ´ دادن، Ú©Ù‡ شما مورد توجه آمریکا هستید. اما Ùراموش می‌کردند Ú©Ù‡ اگر قرار باشد در ایران یک دولت میانه بر سر کار بیاید، از طریق مجلس باید بیاید. یعنی آمریکا چشم امیدش به مجلس است. ما Ú©Ù‡ در مجلس اکثریتی نداریم. مخاطب این سخن اکثریت نمایندگان اÙراطی Ùˆ تند مجلس هستند. آمریکا با بیان این سخن می‌خواهد عناصر مشخصی را تØریک کند Ú©Ù‡ در خط اÙراطی خود بمانند، زیرا این به Ù†Ùع آن‌هاست. در مورد اشغال سÙارت آمریکا در تهران هم همین طور است. یک گروه Ùشاری در آمریکا می‌خواسته این کار صورت بگیرد. کتاب‌های متعددی هم در آمریکا در این باره منتشر شده است Ú©Ù‡ Øاوی مدارک زیادی می‌باشند. البته بدون اینکه لازم باشد تمام این نوشته‌ها را تایید نماییم، معتقدیم خواندن Ùˆ مطالعه آن‌ها در روشن شدن ذهن Ùˆ درک مسائل خیلی Ù…Ùید Ùˆ موثرند. این اسناد نشان می‌دهد Ú©Ù‡ گروه راکÙلر، کیسینجر Ùˆ نیکسون، کار‌تر را برای دادن ویزا به شاه ایران تØت Ùشار قرار دادند. اما چرا؟ در زمان شاه گروهی از بانک‌ها در آمریکا، به Ù…Øوریت بانک چیس منهتان، Û´ میلیارد دلار وام به ایران داده بود. با پیروزی انقلاب وصول این وام در معرض خطر بوده قرار گرÙت. راکÙلر رییس Ùˆ صاØب بانک چیس منهتان یک سندیکای بانکی، با شرکت چند بانک دیگر درست کرده بود Ú©Ù‡ مشترکاً وامی را به مبلغ Û´ بیلیون دلار به ایران پرداختند. البته در زمانی Ú©Ù‡ این وام را دادند Ùکر نمی‌کردند در ایران انقلاب می‌شود Ùˆ ممکن است این Û´ میلیارد از بین برود، بلکه Ùکر می‌کردند یک سÙره مرتضی علی پهن است. آن‌ها هم از آن بهره‌مند شوند Ùˆ برای اینکه با هم دعواشان نشود Ùˆ با هم رقابت نکنند، سندیکایی درست کردند از همه بانک‌ها Ú©Ù‡ نسبت به میزان سرمایه Ùˆ قدرت Ùˆ امکاناتشان از این سÙره گسترده بهره‌ای بگیرند. بعد از مدتی در ایران انقلاب شد. شوخی نیست Ú©Ù‡ Û´ میلیارد یک دÙعه از بین برود. Ú©Ù„ اعتبار خانواده راکÙلر به عنوان یکی از Ûµ گروه بزرگ سرمایه‌دار بانکی آمریکا در معرض خطر بود. برادران سولیوان Ùˆ مورگان‌ها از جمله همین Ûµ گروه هستند، باید کاری بکنند Ú©Ù‡ این پول زنده شود. Ú†Ù‡ خطری این پول را تهدید می‌کرد Ùˆ چرا؟ چرا Ùکر می‌کردند Ú©Ù‡ ممکن است از بین برود؟ دولت جدید ایران می‌توانست از بازپرداخت این وام سر باز زند، Øتی اگر این وام به دولت ایران داده شده بود Ùˆ دولت زمان شاه مسئولیت پرداخت آن را پذیرÙته بود. دولت ایران می‌توانست به استناد قاعده Ùرس‌ماژور از باز پرداخت آن سر باز زند. [Û³- قاعده Ùرس‌ماژور را در Ù¾ÛŒ نوشت مصاØبه بخوانید.] سرمایه‌داری بی‌اعتنا به Ù…ØµØ§Ù„Ø ÙˆØ·Ù†ÛŒ در آمریکا می‌دید ملت ایران علیه شاه انقلاب کرد Ùˆ آن نظام را سرنگون کرده است. تعهدات شاه برای دولت جدید الزام‌آور نیست. بنابراین سندیکای بانک‌های آمریکا دستشان به هیچ کجا بند نبود Ùˆ نمی‌توانستند این Û´ میلیارد را پس بگیرند. در سایر کشورهایی هم Ú©Ù‡ انقلاب صورت گرÙته است سرمایه‌گذاران خارجی با مشکل عدم بازیاÙت سرمایه‌های خود روبرو بوده‌اند. سرمایه‌گذاران آمریکا در چین، Û´Û° سال بعد از انقلاب چین، زمانی Ú©Ù‡ نیکسون به چین رÙت Ùˆ روابط عادی برقرار شد، توانستند از هر یک دلاری Ú©Ù‡ در چین داشتند تنها Û²Û° یا Û²Ûµ سنت پس بگیرند. در کوبا هنوز هم نتوانسته‌اند دیناری باز پس بگیرند. بانک‌های آمریکایی می‌دانستند Ú©Ù‡ به هر دادگاهی بروند نمی‌توانند ایران را به پرداخت آن وام Ù…Øکوم Ùˆ مجبور کنند، چون از طریق روال عادی Ùˆ دادگاه‌ها نمی‌توانستند باید از طریق دیگری عمل کنند. یکی از آن کار‌ها همین بود Ú©Ù‡ شد. تمام تØلیل‌های Øتی سÙارت آمریکا در ایران Øاکی از این بوده Ú©Ù‡ اگر شاه را به آمریکا ببرند، به سÙارت Øمله می‌شود. بانکداران می‌گÙتند Ú†Ù‡ بهتر. این Ùرصت خوبی برای آن‌ها خواهد بود. بعضی‌ها ممکن است بگویند Ú©Ù‡ با این کار اØساسات Ùˆ پرستیژ آمریکا در دنیا به خطر می‌اÙتد. اما همه می‌دانیم Ú©Ù‡ سرمایه‌دارانی در چنین قد Ùˆ قواره نه دین دارند Ùˆ نه وطن. شما می‌دانید Ú©Ù‡ کمپانی‌های چند ملیتی برای اینکه به دولت‌هایشان مالیات ندهند، در جاهای دیگر، در پاناما یا در لیشتن‌شتاین Ùˆ یا در لوکزامبورگ Ùˆ سوئیس ثبت شده‌اند. برای آن‌ها مسئله مهم Ùˆ عمده گردش سرمایه Ùˆ پولشان Ùˆ سودشان است Ùˆ برای زنده کردن سرمایه‌های خود دست به هر کاری می‌زنند. این را هم متذکر شوم Ú©Ù‡ این موضوع ادعای تنها من نیست. مدارک Ùˆ مستندات زیادی Ùˆ کتاب‌های متعددی در این مدت در این باره نوشته Ùˆ منتشر شده‌اند Ú©Ù‡ همه ابعاد مختل٠این امر را نشان می‌دهند. آنچه اینجا می‌توانم با تاکید بیان کنم این است Ú©Ù‡ اگر دانشجویان ما Øداکثر بعد از اشغال سÙارت، به گروگان گیری متوسل نمی‌شدند Ùˆ Ùقط به دنبال سرنخ دخالت‌های آمریکا در امور داخلی ایران می‌رÙتند، شاید مسئله به اینجا کشیده نمی‌شد Ùˆ اموال ایران بلوکه نمی‌گشت. البته دانشجویان پیرو خط امام استرداد شاه را نیز از جمله مطالبات خود قرار داده بودند. بله؛ ولی Ú©Ù…ÛŒ شناخت تاریخ Ùˆ Ú©Ù…ÛŒ هوشیاری سیاسی لازم بود تا بدانیم Ú©Ù‡ آمریکا هرگز شاه را به ایران مسترد نمی‌کرد. آن‌ها باید ملاØظه دیگر دوستانشان را در منطقه، نظیر شاه Ùˆ شاهزادگان سعودی Ùˆ دیگر سران دست‌نشانده خود در منطقه Ùˆ در دیگر نقاط جهان را می‌کردند. وانگهی خود دانشجویان در Ú¯Ùتار‌هایشان سقوط یا به زیر کشیدن دولت را اهم اهدا٠خود دانسته Ùˆ استرداد شاه را تازه پس از اشغال سÙارت Ùˆ آن هم شرط آزاد کردن گروگان‌ها ذکر کرده بودند. این مطلب را هم اضاÙÙ‡ کنم Ú©Ù‡ در خلال سÙر آقای دکتر یزدی وزیر خارجه ایران به سازمان ملل متØد برای شرکت در سی Ùˆ چهارمین اجلاس مجمع عمومی، وزیر امور خارجه آمریکا، سایروس ونس، در راس هیاتی به دیدن آن‌ها آمد. در Ø·ÛŒ مذاکرات، ونس تاکید کرد Ú©Ù‡ دولت آمریکا انقلاب Ùˆ دولت جدید را به رسمیت شناخته است. هیات ایرانی در همین مذاکرات از آن‌ها می‌خواهد کسانی را Ú©Ù‡ در ایران مرتکب جنایت شده Ùˆ تØت تعقیب هستند Ùˆ به آمریکا Ùرار کرده‌اند را دولت آمریکا به ایران تØویل دهد. بعضی‌ها را هم Ú©Ù‡ در آتش زدن سینما رکس آبادان نقش داشتند نام می‌برند. مدارک این شخص در اداره Ù…Øرمانه گذرنامه وجود داشت Ùˆ معلوم بود در Ú†Ù‡ تاریخی Ùˆ با Ú†Ù‡ نام Ùˆ گذرنامه‌ای از ایران Ù…Øرمانه خارج شده Ùˆ در کجای کالیÙرنیا زندگی می‌کند. البته لازم به یادآوری است Ú©Ù‡ تا آن زمان قراردادی بین ایران Ùˆ آمریکا برای استرداد مجرمین وجود نداشت. نمایندگان آمریکا در این دیدار اصل مطلب را رد نکردند ولی Ú¯Ùتند این امر تابع مقررات ویژه‌ای است Ùˆ باید با مقامات قضایی خودشان مذاکره کنند. دولت موقت پیرو مذاکرات نیویورک از طریق وزارت خارجه Ùˆ Ø·ÛŒ یادداشت‌های رسمی از نمایندگان دولت آمریکا خواست شاه Ùˆ اموال خاندان سلطنتی را به ایران برگردانند. این اقدامات در جریان بود Ú©Ù‡ ماجرای اشغال سÙارت Ùˆ مسئله گروگان‌گیری پیش آمد Ùˆ قضیه Ø´Ú©Ù„ Ùˆ Øالتی دیگر به خود گرÙت. آقای دکتر! در برخی گزارشات آمده بود Ú©Ù‡ اشغال سÙارت آمریکا Ùˆ به ویژه امر گروگان‌گیری، تاثیرات مخربی در جامعه آمریکا بر جای گذارده Ùˆ اÙکار عمومی‌شان را Øتی علیه روشنÙکران خودشان گردانده است. نظرتان در این باره چیست؟ می‌دانید Ú©Ù‡ جنگ ویتنام Ùˆ نقش آمریکا در این جنگ، موجب تغییراتی در زمینه‌های اجتماعی در بین روشنÙکران آمریکا Ùˆ پیدایش جنبش ضد جنگ Ùˆ اعتراض شدید مردم به دخالت آمریکا در ویتنام Ùˆ در سایر کشور‌ها شد. در تاریخ آمریکا شاید سابقه نداشت Ú©Ù‡ مردم، در یک راهپیمایی Ùˆ گردهمایی بزرگ ÛµÛ°Û° هزار Ù†Ùری در شهر واشنگتن جمع بشوند Ùˆ علیه جنگ ویتنام تظاهرات کنند. سابقه نداشت Ú©Ù‡ دانشجویان آمریکایی آنقدر در این مبارزه سیاسی درگیر شوند Ú©Ù‡ دولت، یعنی پلیس دولت مجبور شود وارد دانشگاه کنت بشود Ùˆ دانشجویان کنت را به گلوله ببندد Ùˆ شش، Ù‡Ùت Ù†Ùر را بکشد. سابقه نداشت Ú©Ù‡ جوانان آمریکایی به عنوان اعتراض به جنگ ویتنام، کارت آماده به خدمت سربازی خود را به طور علنی Ùˆ گروهی در مجامع عمومی آتش بزنند. مجموعه این‌ها یک آگاهی جدید سیاسی را در مردم آمریکا به وجود آورد، Ú©Ù‡ از نظر تغییرات در مناسبات قدرت Øائز اهمیت بسیار بود. این یعنی جامعه آمریکایی تجربه جدیدی از دخالت آمریکا در کشورهای دیگر پیدا می‌کند، یعنی جنبش علیه سیاست‌ها Ùˆ عملکرد‌های دولت آمریکا وارد سرزمین خود آمریکا شده است. اگر مردم آمریکا از آنچه دولتشان در دنیا انجام می‌دهد، آگاهی پیدا بکنند علیه کارهای خلا٠دولتشان می‌ایستند. یکی از پیامدهای جنگ ویتنام Ùˆ شکست Ù…ÙتضØانه آمریکا در این جنگ بروز پدیده اجتماعی – روانی معرو٠به سندرم ویتنام است. مردم آمریکا به داشتن غرور شناخته شده‌اند. شکست آمریکا در این جنگ به غرور جمعی مردم آمریکا آسیب وارد آورد. جنبش ضد جنگ Ùˆ سندروم ویتنام، در صورت ادامه می‌توانست زمینه‌ساز تغییرات بسیار گسترده‌ای در سیاست خارجی دولت آمریکا بشود. در دهه اول Ùˆ دوم قرن بیستم سیاست خارجی آمریکا بر پایه انزواطلبی یا Isolationism بود، سیاستی Ú©Ù‡ می‌گÙت به ما Ú†Ù‡ مربوط است Ú©Ù‡ در دنیا Ú†Ù‡ می‌گذرد. جنگ جهانی دوم پایان عصر این سیاست بود. جنگ ویتنام Ùˆ پیامدهای آن موجب Ùشار‌ها Ùˆ بØث‌های جدیدی شد مبنی بر اینکه سیاست خارجی آمریکا باید برگردد به‌‌ همان Øالت عدم دخالت در امور داخلی کشور‌ها یعنی‌‌ همان اصل انزواطلبی. اگر مردم ویتنام می‌خواهند یک دولت کمونیستی داشته باشند به ما Ú†Ù‡ مربوط است؟ مردم ایران می‌خواهند یک Øکومت اسلامی داشته باشند Ùˆ دست دزد را از چهار انگشت یا از آرنج بزنند، به ما Ú†Ù‡ مربوط است. ما چرا دخالت می‌کنیم؟ ما نباید دخالت کنیم. Ø·Ø±Ø Ø§ÛŒÙ† بØث‌ها Ùˆ نظر‌ها Ùˆ اعمال Ùشار بر دولت آمریکا Ùˆ Ù…Øدود کردن دخالت‌هایش در کشورهای دیگر برای کشورهای دنیای سوم Ú©Ù‡ از دخالت‌های دولت آمریکا رنج می‌بردند یک Øرکت Ù…Ùید Ùˆ امیدوارکننده‌ای بود. گروگان‌گیری Ùˆ ادامه آن تا Û´Û´Û´ روز این وضعیت را به Ú©Ù„ÛŒ بر هم زد. آن دستاورد‌ها را از بین برد Ùˆ موجب روی کار آمدن دست راستی‌ترین دولت‌ها در آمریکا شد؛ امری Ú©Ù‡ آثار شوم آن را در همین خاورمیانه Ùˆ شمال Ø¢Ùریقا Ùˆ در مبارزه با اÙراط گرایی Ùˆ تروریسم مشاهده می‌کنیم. روندی Ú©Ù‡ تبعات آن را در ایجاد اجماع جهانی علیه Øقوق اولیه کشورمان مشاهده می‌کنیم Ùˆ آثار ویرانگر آن را بر اقتصاد ایران شاهد هستیم. اخیرا آقایان شمس اردکانی از مذاکرات دیپلماتیک شما با آمریکا از طریق آلمان‌ها خبر داده بودند. [اینجا] آقای زنگنه هم معتقد بودند Ú©Ù‡ مذاکرات شما مهم‌تر از مذاکرات آقای شمس با شخصی به نام آندریانگ بود. در این باره Ú©Ù…ÛŒ ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ù…ÛŒâ€ŒØ¯Ù‡ÛŒØ¯ØŸ بله. البته ماجرای مذاکرات من با مذاکرات آقای شمس متÙاوت بود. ایشان مذاکراتشان با آمریکا برای برقراری روابط مجدد بود Ú©Ù‡ Ú¯Ùته بود بهزاد نبوی شبانه رای آقای رجایی را علیرغم نظر مواÙÙ‚ آقای بهشتی زد، اما من برای ØÙ„ مساله گروگان‌ها از کانال آلمان با آمریکا وارد مذاکره شدم. شما مستØضر هستید Ú©Ù‡ امام مساله ØÙ„ مشکل گروگان‌ها را به مجلس واگذار کردند. پس از ماجرای گروگان‌گیری، مدتی طول کشید Ú©Ù‡ مجلس تشکیل شود Ùˆ بیشتر هم درگیر مسائل داخلی بود. من دیدم Ú©Ù‡ زمان در Øال گذر است Ùˆ کشور همچنان درگیر بØران است Ùˆ موضوع گروگان‌ها Ùراموش شده است. اواخر تابستان بود Ùˆ به ذهنم رسید Ú©Ù‡ باید کاری کرد. رÙتم به دیدن اØمدآقا Ùˆ Ú¯Ùتم Ú©Ù‡ شما گویا مشکل گروگان‌ها را Ùراموش کرده‌اید Ùˆ اگرچه امام موضوع را به مجلس واگذار کرده‌اند اما مجلس درگیر کارهای خودش است. اØمد آقا Ú¯Ùت‌ Ú©Ù‡ واقعیت این است Ú©Ù‡ ما بریده‌ایم. تو می‌گویی Ú©Ù‡ چکار کنیم؟ به او Ú¯Ùتم Ú©Ù‡ باید ببینیم Øداکثر Ùˆ Øداقل خواسته‌هایمان چیست؟ می‌توانیم بر اساس آن با آمریکایی‌ها مذاکره کنیم. اگر هم مجلس روزی بخواهد در این مورد ورود پیدا کند، باید شروطی بگذارد. پس Ú†Ù‡ بهتر Ú©Ù‡ قبل از آن درباره این شروط بررسی‌هایی صورت گیرد Ùˆ اØیانا با آمریکا مذاکراتی شود Ú©Ù‡ ببینیم این شروط را می‌پذیرد یا نه؟ وقتی شروط آزادی گروگا‌ن‌ها به تواÙÙ‚ دو طر٠منجر شد، می‌توان آن را در اختیار مجلس گذاشت تا آن را مطالعه Ùˆ بررسی کند Ùˆ بر اساس Ù…ØµØ§Ù„Ø Ú©Ø´ÙˆØ± به تصویب رساند. ایشان پذیرÙت Ùˆ همان جا از او خواستم تا این موضوع را به اطلاع امام برسانیم. به همراه ایشان به دیدار امام رÙتیم Ùˆ من همین مساله را Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯Ù… Ùˆ پرسیدم Øد‌اقل خواسته ما در قبال آزادی گروگان‌ها Ú†Ù‡ باید باشد. بعد از Ú¯Ùتگوهایی چند امام چهار شرط را بدین ترتیب تعیین کردند:Û±- باز پس دادن اموال شاه Ùˆ خانواده‌اش۲- لغو تمام ادعاهای آمریکا علیه ایران۳- تضمین آمریکا به عدم مداخله سیاسی Ùˆ نظامی در ایران۴- آزاد کردن تمامی اموال Ùˆ سرمایه‌های توقی٠‌شده ایران پس از آن به دیدار ‌آقای هاشمی رییس مجلس رÙتم Ùˆ موضوع را با ایشان نیز در میان گذاردم Ùˆ نظر ایشان را نیز جویا شدم. همچنین دیداری با آقای بنی‌صدر رییس‌جمهور داشتم Ùˆ برنامه‌ام را به اطلاع ایشان نیز رساندم Ùˆ یادآور شدم Ú©Ù‡ موضوع باید تا Øصول به نتیجه مخÙÛŒ بماند چون هم در ایران Ùˆ هم در آمریکا گروه‌هایی هستند Ú©Ù‡ مایل به ØÙ„ مسئله نمی‌باشند Ùˆ بدون تردید با انواع Øیل به کارشکنی روی خواهند آورد. البته آقای بنی‌صدر دو سال پیش Ú©Ù‡ من این مطلب را در Ú¯Ùتگویی با روزنامه شرق Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯Ù‡ بودم منکر این خبردهی شده Ùˆ اظهار داشته بود Ú©Ù‡ دیدار من با ایشان به نتیجه Ú¯Ùت‌و‌گو‌هایم با مقامات آمریکایی مربوط می‌شده Ùˆ ربطی به برنامه‌ای Ú©Ù‡ در پیش داشته‌ام Ùˆ قبل از دیدار با آن‌ها نبوده است. در ایران Ú†Ù‡ جریاناتی بودند Ú©Ù‡ مخال٠ØÙ„ این مساله بودند؟ پاسخ این سوال را می‌توانید در اظهارات آقای دکتر شمس Ùˆ نیز آقای ØµØ¨Ø§Ø Ø²Ù†Ú¯Ù†Ù‡ Ùˆ نیز در Ù…Ø´Ø±ÙˆØ Ù…Ø°Ø§Ú©Ø±Ø§Øª مجلس بیابید. مخالÙین ایرانی این ماجرا کسانی نبودند جز اÙراطی‌های راست Ùˆ Ú†Ù¾. آن‌ها Ú©Ù‡ می‌خواستند ریگان سر کار بیاید. از جمله توده‌ای‌هایی Ú©Ù‡ خواستار ادامه التهاب با آمریکا بودند. کسانی Ú©Ù‡ هنوز نمی‌دانستند عراق مترصد Øمله به ایران است. جریاناتی Ú©Ù‡ نمی‌گذاشتند جلسات مجلس به Øد نصاب برسد تا شرایط آزاد شدن گروگان‌ها به تصویب برسد. تا جایی Ú©Ù‡ صدای آقای منتظری از بیرون مجلس درآمد Ùˆ آقای خلخالی هم تصادÙا در مجلس سرو صدا کرد Ú©Ù‡ چرا خرابکاری می‌کنید Ùˆ نمی‌گذارید Ú©Ù‡ کار پیش برود. همچنین علیرغم نظر مواÙÙ‚ آقای هاشمی رییس مجلس، اÙرادی از جریاناتی Ú©Ù‡ یک سر آن می‌توانست به Øزب جمهوری اسلامی بخورد Ùˆ سر دیگرش به سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی پیوند می‌خورد Ùˆ نیز اÙرادی Ú©Ù‡ در داخل Ùˆ خارج مجلس تØت تاثیر تبلیغات Ùˆ تØریکات توده‌ای‌ها قرار گرÙته بودند Ùˆ همچنین جریانات پرشور Ùˆ اØساساتی اÙراطی Ùˆ اÙرادی Ú©Ù‡ به تبلیغات Ùˆ اظهارات دار Ùˆ دسته مسعود رجوی اعتقاد داشتند. خلاصه مجموعه Ùˆ ملغمه‌ای از عواملی Ú©Ù‡ هرگونه خردورزی Ùˆ آرامش Ùˆ اعتدالی را در جامعه نمی‌پذیرÙتند، مخال٠ØÙ„ این مساله بودند. برخی هم بر اساس درک سیاسی‌شان معتقد بودند Ú©Ù‡ بهتر است ریگان بیاید سرکار Ùˆ اعلام شود Ú©Ù‡ ما بودیم Ú©Ù‡ کار‌تر را به ذلت Ùˆ سقوط کشاندیم. برای همین هم شعار «بعد از شاه، کار‌تر باید برود» را سر می‌دادند. برگردیم سر موضوع مذاکراتتان از کانال آلمان‌ها. چرا از کانال کشور آلمان وارد مذاکره شدید؟ آنجا دوستانی داشتید؟ بله من Û²Û° سال در آلمان زندگی کرده بودم. من آقای «گنشر» وزیر خارجه آلمان را از قبل از انقلاب می‌شناختم Ùˆ با او دوست بودم. اغلب مقامات آلمانی را هم از طریق امام صدر می‌شناختم. چون من در اغلب دیدار‌هایشان با مقامات اروپایی یا به عنوان همراه Ùˆ یا به عنوان مترجم در کنارشان بودم Ùˆ این ارتباطات را هم به دلیل Ùعالیت‌های سیاسی‌ام ØÙظ می‌کردم. علاوه بر این بعضی از هم دوره‌های دانشگاهی‌ام به مقامات بالای Øکومتی رسیده بودند. پس از Ú¯Ùت‌و‌گو با امام Ùˆ آقایان هاشمی Ùˆ بنی‌صدر Ú†Ù‡ کردید؟ من با سÙیر آلمان در تهران تماس گرÙتم Ùˆ از او خواستم با آقای گنشر، وزیر امور خارجه آلمان تماس بگیرد Ùˆ از طر٠من از ایشان بخواهد Ú©Ù‡ پیغام مرا به کاخ‌سÙید رسانده Ùˆ بگوید Ú©Ù‡ من آماده‌ام تا با مواÙقت Ùˆ Øمایت مقامات تصمیم گیر در ایران در جلسه‌ای با نمایندگان پرزیدنت کار‌تر، شرایط ایران را برای آزادی گروگان‌ها Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ù†Ù…. چند ساعت بعد دکتر ریتسل، سÙیر آلمان در تهران به من خبر داد Ú©Ù‡ پرزیدنت کار‌تر از این پیشنهاد خیلی استقبال کرده اما یک نگرانی‌ هم دارد. نگرانی او از این بود Ú©Ù‡ در این مدت، اÙراد زیادی مراجعه کرده Ùˆ ادعا کرده بودند Ú©Ù‡ مساله گروگان‌ها را ØÙ„ می‌کنند. آمریکا‌یی‌ها هم با آن‌ها وارد مذاکره شده بود اما سر بزنگاه معلوم می‌شده Ú©Ù‡ پشتشان خالی است Ùˆ بدون اطلاع مقامات تصمیم‌گیر اصلی وارد میدان شده بودند. او به من Ú¯Ùت آمریکایی‌ها Ú¯Ùته‌اند از کجا اطمینان Øاصل کنیم Ú©Ù‡ شما پشتتان به عالی‌ترین مقامات تصمیم‌گیر در ایران گرم است؟ ØرÙشان معقول بود. برای همین نزد امام رÙتم Ùˆ Ú¯Ùتم Ú©Ù‡ پس از Ú¯Ùت‌وگو با شما با آلمان‌ها تماس گرÙتم Ùˆ آقای کار‌تر پرسیده است Ú©Ù‡ از کجا بداند Ú©Ù‡ من با اطلاع Ùˆ Øمایت شما برای مذاکره می‌روم Ùˆ شما به نتایج مذاکرات صØÙ‡ می‌گذارید؟ ایشان پرسیدند Ú©Ù‡ چگونه می‌خواهی اطمینان بدهی؟ من Ú¯Ùتم: شما چند روز دیگر یک دیدار عمومی دارید، اگر در آن دیدار، این چهار شرط خود برای آزادی گروگان‌ها را عنوان کرده Ùˆ بگویید Ú©Ù‡ اگر آمریکا این شروط را بپذیرد، مجلس مقدمات آزادی گروگان‌ها را Ùراهم می‌کند. من به آن‌ها خبر می‌دهم Ú©Ù‡ در سخنرانی چند روز بعد امام، شرایط آزادی گروگان‌ها اعلام خواهد شد. وقتی آن‌ها در بیانات شما این شروط را شنیدند؛ این را بهترین نشانه بر اصالت ماموریت خواهند دانست. امام این مسئله را تایید کردند. روز قبل از دیدار عمومی امام هم بار دیگر این موضوع را به ایشان یادآوری کردم. اتÙاقا «همیلتون جردن» سخنگوی کاخ‌سÙید در خاطراتش در این باره نوشته است Ú©Ù‡ «این پیام ما را خیلی دلگرم کرد Ùˆ کار‌تر از این کار خیلی خوشØال بود. تا اینکه روز موعود Ùرا رسید Ùˆ من به اتÙاق پرزیدنت کار‌تر Ùˆ با Øضور مترجمین در اتاقی پای سخنرانی آقای خمینی نشستیم تا درجا سخنان ÙˆÛŒ را بشنویم Ùˆ برایمان ترجمه شود. امام سخنانش را با مسائل معنوی Ùˆ اخلاق آغاز کرد Ú©Ù‡ هیچ ربطی به موضوع گروگان‌ها نداشت. اØساس کردیم Ú©Ù‡ دوباره سرکارمان گذاشته‌اند Ùˆ داشتیم اÙسرده می‌شدیم Ú©Ù‡ یکباره شنیدیم Ú©Ù‡ امام اظهار داشت «و اما درباره مساله گروگان‌ها...» همگی نگاهی به یکدیگر دوختیم. خیلی خوشØال شدیم Ùˆ سپس شنیدیم Ú©Ù‡ امام شروط چهارگانه ایران را Ú¯Ùت Ùˆ اÙزود Ú©Ù‡ اگر آمریکا این شروط را بپذیرد، مجلس مقدمات آزادی گروگان‌ها را Ùراهم می‌کند. کار‌تر با شنیدن این جملات رو به وارن کریستوÙر کرده Ùˆ می‌گوید Ú©Ù‡ «تو خودت برو Ùˆ با نماینده ایران وارد Ú¯Ùتگو Ùˆ تعامل شو. پیداست Ú©Ù‡ جای درستی آمده‌ایم.» گزارش جردن Ùˆ نیز Ø´Ø±Ø Ø®Ø§Ø·Ø±Ø§Øª کریستوÙر در مورد این دیدار Ùˆ مذاکره هم جالب است. او نوشته است: «وقتی به «بن» رسیدم Ùکر می‌کردم با یک Ùرد ریشو Ùˆ اورکت پوشیده Ùˆ یا یک Ùرد روØانی روبرو می‌شوم اما با Ùردی مواجه شدم شبیه جنتلمن‌های Ùرانسوی با کت Ùˆ شلوار ابریشمی Ùˆ کراوات Ú©Ù‡ با زبان انگلیسی با من خوش Ùˆ بش کرد. من بر روی یک Ùرش ایرانی ایستاده بودم Ùˆ با مردی مودب Ùˆ خندان روبرو شده بودم.» جلسه آن روز ما چند ساعتی طول کشید Ùˆ ادامه جلسه به ØµØ¨Ø Ø±ÙˆØ² بعد Ùˆ توام با صبØانه موکول گردید Ú©Ù‡ اتÙاقا با یک کت اسپرت رÙته بودم Ú©Ù‡ آقای کریستوÙر به همین پوشش من اشاره کرده است. ما در دور اول درباره آن چهار شرط به علاوه دو موضوع دیگر Ú©Ù‡ من به آن‌ها اÙزوده بودم Ù…Ùصل Ú¯Ùتگو کردیم. در کلیت موضوع Ùˆ نیز موادی Ú©Ù‡ اضاÙÙ‡ کرده بودم –ازجمله تامین نیازهای تسلیØاتی‌ای Ú©Ù‡ ایران پول آن را در زمان شاه داده بود - به تواÙÙ‚ رسیدیم. این جلسه Û³-Û´ ساعت طول کشید Ùˆ قرار شد جلسه بعدی Ú©Ù‡ به جزییات خواهیم پرداخت؛ همان طور Ú©Ù‡ Ú¯Ùتم ØµØ¨Ø Ø±ÙˆØ² بعد Ùˆ با صر٠صبØانه باشد. هنگام خداØاÙظی من به کریستوÙر Ú¯Ùتم Ú©Ù‡ می‌خواهم یک موضوع خصوصی مربوط به خودم را با شما در میان بگذارم. او هم با انبساط خاطر استقبال کرد Ùˆ Ú¯Ùت Øتما Øتما. شاید با خود Ùکر می‌کرد Ú©Ù‡ من از او ویزا یا کارت سبز یا مشابه آن می‌خواهم! اما من به او Ú¯Ùتم Ú©Ù‡ «می‌خواهم بدانم Ú©Ù‡ سازمان‌های اطلاعاتی شما درباره دایی من «امام صدر» Ú†Ù‡ اطلاعاتی دارند؟» Ú©Ù…ÛŒ Ù…Ú©Ø« کرد Ùˆ Ú¯Ùت: «می‌ترسم اطلاعات ما بیش از اطلاعات شما نباشد». من از او خواستم تا این موضوع را از سازمان‌های اطلاعاتیشان بپرسد Ùˆ به من خبر دهد. ایشان هم پذیرÙت. ØµØ¨Ø Ø±ÙˆØ² بعد آقای گنشر وزیر خارجه آلمان به هتل Ù…ØÙ„ اقامت من آمد Ùˆ به اتÙاق به قصر وزارت خارجه برای ادامه Ú¯Ùت‌وگو رÙتیم. سر میز صبØانه آقای کریستوÙر کنار من نشست Ùˆ بدون مقدمه به من Ú¯Ùت Ú©Ù‡ ما درباره امام صدر Ùˆ آنچه بر سرش آمده خبر موثقی نداریم اما با پازل‌چینی‌هایی Ú©Ù‡ می‌کنیم به نتیجه خوبی نمی‌رسیم Ùˆ سپس به ØªØ´Ø±ÛŒØ Ù…ÙˆØ¶ÙˆØ¹ پرداخت Ú©Ù‡ من Ø´Ø±Ø Ø¢Ù† را در Ú¯Ùتگوهای دیگر با رسانه‌ها آورده‌ام. Ú¯Ùت‌وگوهای Ù…Ùصل این جلسه هم ÛµÙ€Û´ ساعتی به طول انجامید Ùˆ در نتیجه آن، چهار شرط ما با ملØقات آن پذیرÙته شد. قرار شد آقای کریستوÙر نتیجه مذاکرات را به پرزیدنت کار‌تر ارائه دهد Ùˆ ایشان مواÙقت خود را با آن‌ها کتبا نوشته Ùˆ امضا کند Ùˆ به من بدهد تا من با بازگشت به تهران به مقامات مربوطه برسانم. دو روز بعد در دوسلدور٠در هتل Ù…ØÙ„ اقامت من از طریق وزارت خارجه آلمان آقای شلاگ اینوایت پاکتی به من داد Ú©Ù‡ Øاوی نامه Û²Ûµ صÙØه‌ای پرزیدنت کار‌تر بود Ú©Ù‡ ایشان در آن به پذیرÙتن شرایط ما پرداخته Ùˆ ضمنا ضرب‌الاجل زمانی را تعیین کرده بود Ú©Ù‡ تا ماه اکتبر Ú©Ù‡ آغاز برنامه‌های انتخاباتی آمریکاست این مساله تمام شود. طبیعی هم بود Ú©Ù‡ چنین درخواستی بشود. ما هم می‌خواستیم این اتÙاق هرچه سریع‌تر رخ دهد تا امتیازاتی را Ú©Ù‡ می‌خواستیم، بگیریم. کار‌تر هم Ú©Ù‡ می‌خواست دوباره انتخاب شود، Øاضر بود امتیازات مورد درخواست ما را بدهد. Ùردای‌‌ همان روز Øدود ساعات نزدیک ظهر من عازم پرواز به تهران با هواپیمای اختصاصی Ùالکن بودم. یکی از معاونین وزارت خارجه آلمان هم مرا تا Ùرودگاه همراهی می‌کرد. اما خلبان من با کادر پروازی‌اش Ú©Ù‡ رÙته بود تا هواپیما را آماده پرواز کند، کارش طول کشید. نیم ساعت، سه ربع، یک ساعت... از همراهم پرسیدم Ú©Ù‡ چرا ماجرا این قدر طول می‌کشد؟ او رÙت Ùˆ پرس‌و‌جویی کرد Ùˆ Ú¯Ùت Ú©Ù‡ برج پرواز مشغول هماهنگی برای انجام این پرواز است. باز هم یک ساعت طول کشید. من شخصا با خلبان با بی‌سیم Ùرودگاه صØبت کردم Ú©Ù‡ علت این تاخیر چیست Ùˆ او هم پاسخ داد Ú©Ù‡ از همه Ù„Øاظ آماده پرواز است ولی برج مراقبت هنوز به او اجازه پرواز نمی‌دهد. من عصبانی شدم Ùˆ Ú¯Ùتم: Ú†Ù‡ مساله‌ای پیش آمده Ú©Ù‡ مرا دو ساعت معطل کرده‌اید؟ معاون وزیر خارجه هم رÙت Ùˆ آمد Ùˆ Ú¯Ùت: «من نمی‌خواستم ناراØتتان بکنم. می‌خواستم از خبری Ú©Ù‡ شنیده بودم مطمئن شوم، متاسÙانه Ùرودگاه مهرآباد بمباران شده Ùˆ شما نمی‌توانید وارد آسمان ایران شوید.» جنگ آغاز شده بود Ùˆ ما نمی‌توانستیم پرواز کنیم. برای همین به هتل برگشتیم. Û·Ù€Û¶ روزی طول کشید تا اینکه مرØوم شهید سرتیپ Ùکوری وزیر دÙاع Ùˆ Ùرمانده نیروی هوایی به من تلÙÙ† کرد Ùˆ Ú¯Ùت Ú©Ù‡ Ù„Øظه ورودم به آسمان ایران را اطلاع دهم تا او با جت‌های جنگی هواپیمای مرا اسکورت کند Ùˆ به Ùرودگاه مهرآباد بیایم. همین کار هم انجام شد. من به Ù…Øض ورود به ایران، لباس‌هایم را عوض کردم Ùˆ به دیدن امام رÙتم Ùˆ گزارش کارم را دادم نامه کار‌تر را هم نشان دادم Ú©Ù‡ قرار شد آن را به آقای هاشمی در مجلس برسانم. من این پاکت را به آقای هاشمی رساندم Ùˆ اگرچه انتظار می‌رÙت Ú©Ù‡ مجلس به سرعت به آن رسیدگی کند اما مدام امروز Ùˆ Ùردا می‌شد Ùˆ دستور کار مجلس به Ù…Øض ورود به موضوع گروگان‌ها با عدم نصاب لازم روبرو می‌شد! نمی‌شد امام خودشان مستقیما به مجلس امر می‌کردند Ú©Ù‡ این مساله را پیگیری کنند؟ آخر هم این کار را کردند. کمیسیونی Ú©Ù‡ در مجلس به این کار رسیدگی می‌کرد زیر نظر آقای موسوی خویینی‌ها بود. مگر رییس کمیسیون سیاست خارجی آقای خاتمی نبودند؟ نه، اغلب اعضای کمیسیون سیاست خارجی مجلس Øاضر نشدند بررسی این موضوع را گردن بگیرند؛ لذا یک کمیسیون ویژه تشکیل شد Ú©Ù‡ به این موضوع سÙارت Ùˆ شرایط پیشنهادی امام برای آزادی گروگان‌ها رسیدگی کند Ú©Ù‡ بعد صدای آقای منتظری Ùˆ خلخالی Ùˆ Øتی خود امام درآمد Ùˆ مجلس نهایتا تصویب کرد. من منتظر بودم Ú©Ù‡ به من بگویند بروم Ùˆ مقدمات اجرای کار را Ùراهم کنم. اØمد آقا مرا خواست Ùˆ من رÙتم آنجا Ùˆ Ú¯Ùت Ú©Ù‡ آقای رجایی تصمیم گرÙته Ú©Ù‡ از طریق الجزایر این مشکل را ØÙ„ کند. من Ú¯Ùتم چرا الجزایر؟ کاری نیست Ú©Ù‡ بخواهد الجزایر انجام بدهد. تواÙÙ‚ Øاصل شده Ùˆ شرط‌ها هم مشخص است Ùˆ Ùقط کارهای ÙÙ†ÛŒ مانده Ú©Ù‡ باید انجام بشود. ما Ú©Ù‡ چلاق نیستیم Ùˆ قرار نیست Ú©Ù‡ معامله‌ای یا مذاکره‌ای خاص صورت بگیرد. این کار‌ها همه انجام شده است. انجام کارهای ÙÙ†ÛŒ بعدی Ùˆ Ùراهم کردن مقدمات بعدی Ú©Ù‡ کار پیچیده‌ای نیست. اØمد آقا Ú¯Ùت Ú©Ù‡ بیا تو هم با این هیات برو. Ú¯Ùتم Ú©Ù‡ من با این هیات نخواهم رÙت Ùˆ به شما هم می‌گویم Ú©Ù‡ این موضوع Ø´Ú©Ù„ گرÙته برای اینکه این مذاکرات به ثمر نرسد Ùˆ به ثمر هم نخواهد رسید. Ú¯Ùت تو از کجا این را می‌گویی؟ Ú¯Ùتم ببینید به ثمر می‌رسد یا نه. من هم برای ØÙظ آبروی خودم به طرÙ‌های مورد مذاکره‌ام اطلاع می‌دهم Ú©Ù‡ از این تاریخ دیگر مسئولیتی در این مورد ندارم. این ØÙ‚ قانونی دولت آقای رجایی است Ùˆ تصمیم گرÙته است Ú©Ù‡ از این طریق این کار را Ùیصله دهد. آقای شمس اردکانی در مصاØبه‌ای Ú©Ù‡ با خبرآنلاین داشتند Ú¯Ùتند Ú©Ù‡ این تلاش‌ها صورت گرÙت تا اینکه به قضیه طبس رسیدیم Ùˆ متوق٠شد Ùˆ بعد دوباره مذاکرات از جانب شما Ùˆ از جانب ایشان ادامه پیدا کرد. نه؛ این‌ها همه مدت‌ها بعد از ماجرای طبس است. شما Ú¯Ùتید Ú©Ù‡ آن‌ها از شما یک نشانه‌ای خواستند برای اینکه یقین کنند Ú©Ù‡ شما از جانب تصمیم‌گیران نظام جمهوری اسلامی Øمایت می‌شوید. آقای شمس اردکانی هم می‌گوید Ú©Ù‡ ما هم از آقای کار‌تر نشانه‌ای خواستیم برای اینکه ثابت شود دولت آمریکا در این تواÙÙ‚ مصر هستند Ú©Ù‡ آن‌ها بØØ« متجاوز بودن دولت عراق در جنگ تØمیلی را Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯Ù†Ø¯. این‌ موضوعات اصلا ربطی به هم ندارد. این ‌آقایان دو موضوع برقراری رابطه با آمریکا Ùˆ موضوع شرایط آزادی گروگان‌ها را با هم قاطی کرده‌اند. آقای شمس بØØ« تجدید روابط با آمریکا را می‌گوید Ú©Ù‡ قرار بود آقای رجایی به آمریکا برود Ùˆ متن آن را هم در تهران آماده کرده بودند Ùˆ طبق اظهارات آقای شمس شب قبل از دیدار با نماینده آمریکا آقایان بهزاد نبوی Ùˆ اÙتخارجهرمی رای ایشان را زده بودند. این‌ها این دو مسئله را با هم قاطی کرده‌اند. این مساله‌ای Ú©Ù‡ من می‌گویم مربوط به آزادی گروگان‌هاست Ùˆ آن مساله مورد نظر آن‌ها، موضوع تجدید روابط با آمریکاست. وقتی مجلس چهار شرطی را Ú©Ù‡ پرزیدنت کار‌تر قبول کرده بود تصویب کرد، ما همچنان در چهارچوب زمانی‌ای Ú©Ù‡ کار‌تر تعیین کرده بود قرار داشتیم. یعنی اگر‌‌ همان روز Ú©Ù‡ مجلس تصویب کرد به من اطلاع می‌دادند Ú©Ù‡ برو Ùˆ کار را تمام کن، سه چهار روز بعد کار تمام می‌شد. وقتی تصمیم دیگری گرÙته شد Ú©Ù‡ من نمی‌دانم Ú†Ù‡ جریانی به آقای رجایی Ú¯Ùتند Ú©Ù‡ از یک کانال دیگر باید این اتÙاق بیاÙتد؟ خب این از ØÙ‚ Ùˆ Øقوق رییس دولت است Ùˆ او تصمیم خود را گرÙته Ùˆ البته به من هم دیگر ربطی ندارد. منتها من Ú¯Ùتم Ú©Ù‡ در این کار یک انØرا٠و شیطنت می‌بینم Ùˆ می‌دانم Ú©Ù‡ به ثمر نخواهد رسید. این انØرا٠و شیطنت از طر٠چه کسی بود؟ نمی‌دانم. به هر Øال همان طور Ú©Ù‡ Ú¯Ùتم بعد از یک سلسله جلسات در تهران، قرار شد Ú©Ù‡ آقای نبوی به الجزایر برود Ùˆ تØت اشرا٠ایشان مسایل انجام بشود. آقای اÙتخارجهرمی هم همراه ایشان رÙتند Ùˆ اتÙاقا‌‌ همان آقای کریستوÙر آمدند Ùˆ با ایشان صØبت کردند. در مورد آن بند‌های بیانیه یا قرار داد هم خیلی می‌شود بØØ« کرد. این ایده‌ای Ú©Ù‡ مذاکرات را به عقب بیاندازیم تا دولت آمریکا عوض شود را Ú†Ù‡ کسانی Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯Ù†Ø¯ØŸ برخی کسانی Ú©Ù‡ در روزنامه‌های خودشان از این امر Øمایت می‌کردند، اعضای Øزب توده بودند. گروه‌های چپ، مجاهدین خلق Ùˆ مارکسیست‌ها بودند. Øتی در طول Û´Û´Û´ روز ماجرای گروگان‌گیری Ùراز Ùˆ نشیب‌های زیادی پیش می‌آمد. مثلا وقتی پیش آمد Ú©Ù‡ با مواÙقت امام Ùˆ تصویب شورای انقلاب قرار شد Ú©Ù‡ گروگان‌ها تØویل شورای انقلاب شود. امام هم مواÙقت کردند Ùˆ شورای انقلاب هم تصویب کرد. آقای قطب‌زاده (وزیر وقت امور خارجه) رÙت Ú©Ù‡ گروگان‌ها را تØویل بگیرد اما آن‌ها Ú¯Ùتند Ú©Ù‡ ما همین طوری Ú©Ù‡ تØویل نمی‌دهیم، باید از قبل به ما اطلاع بدهید Ú©Ù‡ ما مقدمات را آماده کنیم، پزشکی قانونی باید هر کدام از گروگان‌ها را معاینه Ùˆ گواهی کند Ú©Ù‡ ما داریم سالم تØویل شما می‌دهیم. آن‌ها در Øقیقت می‌خواستند مردم را جلوی سÙارت جمع کنند تا مانع انجام این کار بشوند. عملا هم نگذاشتند Ú©Ù‡ این کار صورت بگیرد. بعدا خبردار شدیم Ú©Ù‡ مسعود رجوی به دوستان در سÙارت پیغام داده Ú©Ù‡ قرار است دسایسی صورت بگیرد Ùˆ گروگان‌ها را از Ú†Ù†Ú¯ شما دربیاورند. من این Øر٠را از قول آقای Ù…Øسن میردامادی نقل می‌کنم. دانشجویان مستقر در سÙارت گویی در آن دوره یک تاÙته جدا باÙته بودند Ùˆ کاری به شورای انقلاب Ùˆ دولت نداشتند Ùˆ خودشان برای خودشان تصمیم می‌گرÙتند. Øتی خلا٠نظر امام عمل می‌کردند Ùˆ البته گاهی هم گزارشات Ù…Øرمانه به امام می‌دادند Ú©Ù‡ ما در دولت از آن خبردار نمی‌شدیم. مطلب دیگر هم این بود Ú©Ù‡ سÙارت را اشغال Ùˆ کارمندان را گروگان گرÙتند، اما چرا آن‌ها را Û´Û´Û´ روز Ù†Ú¯Ù‡ داشتند؟ دانشجویان در خاطرات خود Ú¯Ùته‌اند ما می‌خواستیم یک قدرت‌نمایی کنیم Ùˆ Ùکر می‌کردیم سÙارت Ùˆ گروگان‌ها را بیشتر از دو یا سه روز Ù†Ú¯Ù‡ نمی‌داریم Ùˆ ر‌هایشان می‌کنیم. اما وقتی استقبال شد ما نگه‌شان داشتیم. من در این Ù„Øظه Ùˆ در این Ú¯Ùتگو نمی‌توانم Øوادثی را Ú©Ù‡ در Ø·ÛŒ این Û´Û´Û´ روز در این رابطه اتÙاق اÙتاده یک به یک Ùˆ قدم به قدم بررسی کنم. اما وقتی Øادثه اتÙاق اÙتاد Ùˆ نگهداری گروگان‌ها به طول انجامید، تØلیل ما این شد Ú©Ù‡ یک خط دیگری در این امر ذی‌نÙع بوده Ùˆ نقش داشته است. البته کتاب‌هایی Ú©Ù‡ بعد‌ها نوشته Ùˆ منتشر شد تا Øدودی زوایای دیگر این ماجرا را روشن کردند. البته این را هم تاکید کنم Ú©Ù‡ نمی‌خواهم هر آنچه را Ú©Ù‡ منتشر شده Ùˆ توسط مقامات مختل٠آمریکایی Ùˆ غیرآمریکایی نگاشته شده، ÙˆØÛŒ منزل بدانم. ولی در خیلی از موارد روشنگر برخی زاویه‌های این داستان می‌باشد. آقای دکتر؛ Ú¯Ùته می‌شود Ú©Ù‡ دولت موقتی‌ها به جای Ù…Øاکمه گروگان‌ها می‌گÙتند باید سیاست خارجی آمریکا را به Ù…Øاکمه کشید. ببینید؛ مسئله Ù…Øاکمه گروگان‌ها به دلیل اتهام آن‌ها به دخالت در امور داخلی ایران خارج از عر٠دیپلماتیک بود. اما ما اعتقاد داشتیم Ú©Ù‡ منطبق با معیارهای پذیرÙته شده بین‌المللی می‌توانیم سیاست‌های اعمال شده توسط دولتمردان آمریکا علیه مناÙع ملیمان را به ویژه بعد از کودتای Û²Û¸ مرداد، به Ù…Øاکمه بکشانیم. به همین منظور طرØÛŒ را وزارت خارجه تهیه کرده Ùˆ به امام تØویل دادند Ú©Ù‡ من به بخش‌هایی از ان اشاره می‌کنم: آن‌ها شاه را به آمریکا بردند در Øالی Ú©Ù‡ می‌دانستند اگر شاه را ببرند در ایران واکنش Ú†Ù‡ خواهد بود. خوب ایران واکنش نشان داد. Øالا آمریکا باید عکس‌العمل نشان بدهد. خوب با شاه چکار کند؟ این یک بازی مثل شطرنج است. او یک Øرکت کرد، ما هم یک Øرکت کردیم. خیلی خوب، Øالا او چکار می‌کند؟ یا باید شاه را در آمریکا بکشد Ùˆ بگوید Ú©Ù‡ مریض بود Ùˆ زیر عمل جراØÛŒ مرد. یا باید از آمریکا ببرد. خوب کجا ببرد؟ یا باید به ایران تØویل دهد، Ú©Ù‡ نمی‌تواند؛ در چارچوب روابط بین‌الملل کنونی جهان اصلا امکان نداشت آمریکا چنین کاری را بکند Ùˆ غیرممکن بود. ولی باید یک Øرکتی انجام می‌داد. اینجا بود Ú©Ù‡ ما باید سیاست خارجی آمریکا را به بهانه این گروگان‌ها به Ù…Øاکمه بکشیم نه این گروگان‌ها را. باید می‌اندیشیدیم ما از آمریکا Ú†Ù‡ چیزهایی را باید بخواهیم یا بطلبیم؟ آمریکا مسئول کودتای Û²Û¸ مرداد Û±Û³Û³Û² است. این را هم ما ادعا نمی‌کنیم. در اسناد Ùˆ مدارک معتبر ثبت شده است. رییس‌جمهور آمریکا رÙته به کنگره Ùˆ گزارش داده Ùˆ Ú¯Ùته ما در ایران این کار را کردیم. وزیر امور خارجه‌شان گزارش داده Ùˆ در خاطراتش هم نوشته است Ú©Ù‡ علیه دکتر مصدق در ایران کودتا کردند. جان Ùوستر دالاس رییس CIA وقت در خاطراتش این را نوشته است. در آرشیو وزارت امور خارجه آمریکا، سنای آمریکا Ùˆ مجلس نمایندگان آمریکا این اسناد موجود است. تمام این اسناد Øکایت از این می‌کند Ú©Ù‡ دولت آمریکا در Û²Û¸ مرداد Û±Û³Û³Û² در ایران دخالت کرده Ùˆ شاه را Ú©Ù‡ به دلیل ترس از ملت ایران Ùرار کرده بود، دوباره به ایران برگرداندند Ùˆ یک Øکومت سرکوب را بر ما تØمیل کردند. از مرداد سال Û±Û³Û³Û² تا بهمن سال Û±Û³ÛµÛ· هر جنایتی، هر آدم کشی، هر قتل Ùˆ غارتی Ú©Ù‡ در ایران صورت گرÙته است آمریکایی‌ها مستقیم یا غیرمستقیم مسئول هستند. در گزارشات رسمی هست Ú©Ù‡ مامورین CIA Ùˆ موساد ساواک را Ùˆ آکادمی بین‌المللی پلیس در واشنگتن پلیس ما را آموزش داده‌اند. همزمان با این پیشنهاد ما همسر یک گروگان آمریکایی رÙته به دادگاه آمریکا شکایت کرده Ú©Ù‡ بچه من به دلیل اینکه پدرش را در ایران گروگان گرÙته‌اند ترسیده Ùˆ ناراØت است Ùˆ Øالت ÙˆØشت به او دست داده است. از این بابت ایران باید Û±Û° میلیون دلار بابت این ترس Ùˆ نگرانی بچه من به ما خسارت بدهد. باز هم می‌گویم ببینید ما بر اساس معیار‌های خودمان چیزی نمی‌خواهیم. معیار‌های خود آن‌ها کاÙÛŒ است. ما علیه دولت آمریکا، Ú©Ù‡ به دلیل کودتا Ùˆ روی کار آوردن شاه Ùˆ تعلیماتی Ú©Ù‡ به مسئولان پلیس سیاسی ایران داده است دادخواهی می‌کنیم. در یک جدل اØسن می‌گویم با همین معیار‌ها برای Û²Ûµ سال از سال Û³Û² تا ÛµÛ· ده‌ها هزاران خانواده ایرانی زندانی داشته است. پدر، پسر، دختر، زن Ùˆ مرد به زندان اÙتادند، شکنجه شدند؛ هزاران کودک به دلیل دوری از مادر یا پدر ناراØتی پیدا کرد. اگر بچه یک گروگان آمریکایی برای خاطر Û² ماه دوری از پدرش Û±Û° میلیون دلار خسارت روانی دیده است، خوب Øالا باید دید خسارت چند سال ناراØتی روانی Ùˆ غیرروانی یک ایرانی در ظر٠۲۵ سال استبداد سلطنتی چقدر می‌شود؟ وزارت خارجه ما در آن پیشنهاد تمام جزییات را آورده بود. مثلا Ú¯Ùته شده بود Ùرض کنید در یک تصاد٠رانندگی در آمریکا Ùردی یک دستش از بین می‌رود؛ راننده مقصر در این تصاد٠رانندگی، مثلا Ùرض در یک شب‌نشینی Ùˆ مهمانی بوده Ùˆ سری به خمره زده Ùˆ کله‌اش Ú©Ù…ÛŒ گرم شده، هنگام رانندگی چراغ قرمز را ندیده Ùˆ خیال کرده سبز است، آمده زده ماشین شما را له کرده Ùˆ دست شما را هم شکسته است. دادگاه بابت این دست شکسته شما چقدر غرامت تعین می‌کند؟ شرکت‌های بیمه در آمریکا برای این نوع خسارت‌ها جدول دارند، یک دست، یک چشم Ùˆ... تمام این ضایعات Ùˆ جراØت‌ها هر کدام چقدر قیمت دارد. بسیار خوب ما همین را ملاک قرار می‌دهیم. این‌هایی Ú©Ù‡ در زندان‌های ایران دستشان را، چشمشان را از دست داده‌اند Ùˆ Ùلج شده‌اند، هر کدام چقدر غرامت یا به تعبیر ما دیه دارد؟‌‌ همان Øساب کتاب‌های آن‌ها را هم قبول داریم. به خانم خانه‌دار آمریکایی Ú©Ù‡ شوهرش را اینجا گروگان گرÙته‌اند Ùˆ ناراØت هست می‌گوییم ببین خانم دولت شما Ø·ÛŒ Û²Ûµ سال این کار‌ها را در کشور ما کرده است. ما Øاضریم Û±Û° میلیون دلار ادعای شما را بدهیم به شرطی Ú©Ù‡ تو هم از دولت آمریکا پرداخت خسارت به زن Ùˆ بچه‌های ایرانی را مطالبه بکنی. این یعنی صØبت کردن به زبان دنیا. نکته دوم اینکه آمریکایی‌ها Øتی Ø·ÛŒ Ù…Ùاد قراردادهایی Ú©Ù‡ در زمان شاه هم امضاء کرده‌اند، عمل نکردند. یک نمونه آن را ذکر می‌کنم. یک شرکت آمریکایی با شرکت مخابرات ایران یک قراردادی بسته بود به مبلغ Û¶Û°Û° میلیون دلار، Ú©Ù‡ مثلا Û¹Û°Û°Û° شماره تلÙÙ† نصب کند. تا زمان انقلاب Û´Û°Û° میلیون دلار گرÙته بود اما Ùقط Û³Û°Û°Û° شماره تلÙÙ† نصب کرده بود. Øالا او از خدا می‌خواهد ما بگوییم قرارداد ملغاء، همین کاری Ú©Ù‡ بعدا بعضی از آقایان کردند. قرارداد ملغاء Ùˆ جریمه لغو قرارداد را هم از ما می‌خواهد. Ú¯Ùتگوی ما با این شرکت این بود Ú©Ù‡ به اندازه Û´Û°Û° میلیون دلار گرÙته‌ای، کالا تØویل ما بده. از طر٠دیگر کالاهایی Ú©Ù‡ Ùرستاده‌اید Ùˆ در انبارهای مخابرات ایران موجود است Ùˆ بازرسی شده است کالا‌هایی است Ú©Ù‡ شرکت Ùلان در شیکاگو روی آن‌ها مارک زده است Ú©Ù‡ قدیمی Ùˆ از رده خارج شده هستند. این‌ها را Ùرستاده‌اند ایران. کالاهای دیگری هم ما داشتیم Ú©Ù‡ پولش را داده‌ایم ولی نمی‌دهند. یک نمونه آن Û´Û°Û° میلیون لوازم یدکی نظامی Ú©Ù‡ پول آن در زمان شاه داده شده است. آن‌ها را برای ارسال به ایران بسته‌بندی کردند. در ایران انقلاب Ú©Ù‡ شد نگهش داشته‌اند Ùˆ نمی‌Ùرستند. دولت آمریکا باید آن‌ها را به ایران تØویل بدهد. خوب این‌ها مطالبات Øقوق Øقه ماست Ú©Ù‡ می‌توانیم در یک دادگاه Ù…Ø·Ø±Ø Ø³Ø§Ø²ÛŒÙ…. زمان جنگ ویتنام برتراند راسل دادگاهی را علیه جانسون، رییس‌جمهور وقت آمریکا، تشکیل داد. دادگاه بین‌المللی علیه دولت آمریکا Ùˆ جانسون همه ویتنامی‌هایی را Ú©Ù‡ شکنجه شده بودند، دستشان یا سرشان شکسته بود آوردند دادگاه Ùˆ گواهی دادند، چگونه آن‌ها را شکنجه داده بودند. یکی از چیزهایی Ú©Ù‡ جامعه آمریکا را منقلب کرد Ùˆ آن تظاهرات عظیم را علیه هیات Øاکمه به راه انداخت مشاهده Ùیلم همین وقایع بود. در یکی از این صØنه‌ها Ù‚Ùسی را نشان دادند، Ú©Ù‡ به آن Ù‚Ùس پلنگ می‌گÙتند. در ویتنام برای نگهداری Øیوانات Ù‚Ùس‌هایی درست کرده بودند. اما در این Ù‚Ùس‌ها Ú©Ù‡ جای یک Øیوان بود، زندانی را داخل آن می‌انداختند Ùˆ زندانی مجبور بود در داخل آن Ù‚Ùس آن چنان چمباتمه بزند Ú©Ù‡ جا بگیرد. در همان Ù‚Ùس به او غذا می‌دادند Ùˆ در‌‌ همان جا هم قضای Øاجت می‌کرد. انتشار این مدارک یک دÙعه وجدان انسانی خیلی از مردم آمریکا را بیدار Ùˆ منقلب کرد Ùˆ علیه دولت خودشان دست به تظاهرات Ùˆ شورش زدند. خیلی خوب، راکÙلر Ùˆ دارو دسته‌اش به هر نیتی Ú©Ù‡ بوده شاه را بردند Ùˆ می‌دانستند Ú©Ù‡ اگر ببرند ما هم عکس‌العملی نشان می‌دهیم، گروگان‌گیری شد، آن‌ها هم Ú¯Ùتند بسیار خوب، Ú†Ù‡ بهتر از این. Øالا ما می‌آییم یک Øرکت دیگر می‌کنیم سیاست خارجی آمریکا را به Ù…Øاکمه می‌کشیم Ùˆ این‌ها را Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒâ€ŒÚ©Ù†ÛŒÙ… Ùˆ می‌گوییم این‌ها مطالبات Ùˆ دعاوی Øقوقی است Ú©Ù‡ باید به ما بپردازند. این می‌شد یک کار بسیار عظیم بین‌المللی مثل دادگاه راسل. بعد از آنکه ما این پیشنهاد را Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯ÛŒÙ… Ùˆ امام هم آن را تایید کردند، در اردیبهشت یا اوایل خرداد سال ÛµÛ¹ Ú©Ù†Ùرانس بررسی جنایات شاه در ایران برگزار شد. در آنجا هم پیشنهاد کردیم از درون این Ú©Ù†Ùرانس یک هیات منصÙÙ‡ بین‌المللی، از میان همین‌هایی Ú©Ù‡ شما قبولشان دارید Ùˆ دعوتشان کرده‌اید انتخاب بشود Ùˆ ما تمام اسناد Ùˆ مدارکمان را به این هیات ارائه دهیم. آمریکا هم بیاید Ùˆ از خود دÙاع کند. ما می‌توانستیم این کار را بکنیم ما می‌توانستیم آن جنبش Ùˆ جریانی Ú©Ù‡ از جنگ ویتنام شروع شده بود با چنین Ù…Øاکمه‌ای در Ø³Ø·Ø Ø¨ÛŒÙ†â€ŒØ§Ù„Ù…Ù„Ù„ÛŒ تشدید کنیم. اگر می‌کردیم قطعا موجب Ùشار بر دولت آمریکا می‌شد. اما روند جریانات به سوی دیگر کشیده شد Ú©Ù‡ جای بØØ« آن اینجا Ùˆ در این مقام نیست. چرا نظر امام بعد از مواردی از این دست از جمله مذاکرات شما با آمریکایی‌ها یا همین موضوع لزوم Ù…Øاکمه آمریکا تغییر می‌کرد؟ این تغییر موضع در نتیجه Ú¯Ùت‌و‌گو با برخی از چهره‌های سیاسی روز بود؟ نه من این را قبول ندارم. اما در برخی کتب خاطرات همچون کتاب خاطرات آیت‌الله منتظری Ú©Ù‡ عباس سلیمی‌نمین هم نقدی بر آن نوشته Ùˆ آن را در قالب کتاب مجزایی منتشر کرده است، از امام به عنوان چهره‌ای یاد می‌شود Ú©Ù‡ اÙرادی همچون آقای هاشمی Ùˆ یا سید اØمد آقا Ù†Ùوذ زیادی در نظرات ایشان داشتند Ùˆ در مقاطعی موÙÙ‚ به تغییر نظر ایشان شده‌اند. این یک خصلت طبیعی انسانی است اما این جور نبود Ú©Ù‡ امام خدای نکرده مذبذب باشد. ولی خوب این اتÙاق می‌اÙتاد Ú©Ù‡ یک موقع یک تصمیمی گرÙته می‌شد Ùˆ بعد مطالب جدیدی به ایشان Ú¯Ùته می‌شد Ùˆ بر اساس آن مطلب جدید نظر ایشان عوض می‌شد. Øالا اینکه این مطالب چقدر درست بود یا نه بØØ« دیگری است اما همین را هم در همین Øد بگویم Ú©Ù‡ آن ذهنیتی را Ú©Ù‡ برای ایشان می‌ساختند کارساز بود. ضمن اینکه امام برای نظرات آقای هاشمی Ùˆ نیز سید اØمد آقا ارزش زیادی قائل بودند. شما پس از این وقایع دیگر این موضوع را پیگیری نکردید؟ نه Ùˆ عملا هم می‌بینید Ú©Ù‡ به جایی نرسید. یعنی مثلا بر سر اموال بزرگترین Øاتم‌بخشی‌ها را کردند. هر قراردادی Ú©Ù‡ بین دو دولت برقرار می‌شود به دو زبان تنظیم می‌شود. در قرارداد‌های ایران یک نسخه به زبان Ùارسی Ùˆ یک نسخه به زبان انگلیسی است Ùˆ طرÙین باید هر دو متن را امضا کنند. این در Øالی است Ú©Ù‡ طر٠آمریکایی متن Ùارسی را امضا نکرد Ùˆ این‌ها هم توجه نشدند Ú©Ù‡ آن‌ها امضا نکرده‌اند! مگر هیچ Øقوقدانی در گروه مذاکره کننده نبود؟ چرا. آقای اÙتخارجهرمی Øضور داشت. اما شاید به Ú¯Ùته آقای دکتر شمس اردکانی، نظر باطنی‌اش تØت تاثیر نظر آقای نبوی قرار می‌گرÙت Ùˆ یا Ù…ØاÙظه‌کاری می‌کرد Ùˆ یا جوی در کشور ایجاد شده بود Ùˆ او نمی‌خواست در برابر آن جو قرار بگیرد. چرا Ú©Ù‡ از روز بعد از گروگان‌گیری تمام Ùضای کشور ملتهب شده بود Ùˆ همه دسته‌جات Ùˆ گروه‌های سیاسی از این اقدام Øمایت کردند Ùˆ Ùقط این دولت موقتی‌ها (پنجاه شصت تا آدم) بودند Ú©Ù‡ تسلیم این شانتاژ نشدند. من روز پنجم یا ششم بود Ú©Ù‡ به آقای موسوی خویینی‌ها Ú¯Ùتم Ú©Ù‡ من به بقیه کارهایی Ú©Ù‡ انجام شده کاری ندارم ولی این عمل متهورانه دانشجویان کجایش متهورانه است؟ Ú¯Ùت پیداست Ú©Ù‡ تو هم مخالÙÛŒ. Ú¯Ùتم Ú©Ù‡ یک عده دانشجو تØت Øمایت نیروهای پلیس Ùˆ نیروهای Ù…Ø³Ù„Ø Ú©Ø´ÙˆØ± وارد یک ساختمانی می‌شوند، تهور این موضوع کجاست؟ شما Ùکر می‌کنید Ú©Ù‡ گروگان گرÙته‌اید؟ در واقع شما ملت ایران را گروگان آمریکا کرده‌اید. الآن این آن‌ها هستند Ú©Ù‡ دارند تصمیم می‌گیرند. Ú¯Ùت پس شما مخالÙÛŒ. Ú¯Ùتم جوجه را آخر پاییز می‌شمرند. معدود بودند کسانی Ú©Ù‡ تسلیم آن جو متلاطم Ùˆ ملتهب نشدند. روزنامه‌های آن دوران را ببینید؛ بیانیه‌های تمامی گروه‌های سیاسی را بخوانید. کسی را یارای ان قلت گویی Ùˆ مخالÙ‌خوانی به تصمیمات دانشجویان نبود. هر روز میتینگ‌ها Ùˆ اجتماعات سیاسی Ùˆ سخنرانی‌های اÙراد مختل٠بود Ú©Ù‡ در مقابل سÙارت برگزار می‌شد. جلوی سÙارت یک بساطی راه اÙتاده بود؛ از بساط آش‌رشته Ùˆ باقلا پخته Ùˆ سیب‌زمینی تنوری گرÙته تا نماز جماعت Ùˆ سخنرانی Ùˆ قرائت بیانیه‌ها Ùˆ اطلاعیه‌های دانشجویان Ùˆ تصمیمات Øکومتی Ùˆ... Ùˆ اخبار جدید Ùˆ نتایج اÙشاگری‌ها Ùˆ دستیابی به مدارک جدید در سÙارت Ùˆ غیره Ùˆ غیره Ùˆ... موضع بنی‌صدر به عنوان رییس‌جمهور Ú†Ù‡ بود؟ آقای بنی‌صدر یک مدت کوتاهی وزیر امور خارجه شد. او یک بیانیه‌ای هم خطاب به آمریکایی‌ها داد Ùˆ می‌خواست توجیه کند Ú©Ù‡ چرا همچین اتÙاقی در ایران اتÙاق اÙتاده است. در بیانیه‌اش آورده بود Ú©Ù‡ اگر سÙارتخانه‌ای در کشور شما Ùعالیت بکند Ùˆ بعدا بÙهمید Ú©Ù‡ آن سÙارتخانه به جای دیپلماسی در کشور شما علیه مناÙع شما کار می‌کرده برخورد شما با آن اÙراد شاغل در آن سÙارتخانه چگونه می‌بود؟ Ùˆ در آخر بیانیه‌اش هم آورده بود Ú©Ù‡ من به شما اطمینان می‌دهم Ú©Ù‡ وضعیت این گروگان‌ها خوب است Ùˆ با آن‌ها خوش رÙتاری می‌شود Ùˆ نگران نباشید. در آن دوره هر کسی یک جمله علیه دولت موقت می‌گÙت، برایش امتیاز بود. البته بعد‌ها بنی‌صدر مدعی شد Ú©Ù‡ او با اشغال سÙارت مواÙÙ‚ بود اما با گروگان‌گیری مخال٠بوده است. اما از همین بیانیه‌اش در روزنامه انقلاب اسلامی Ùˆ دیگر نوشته‌هایش در آن زمان چنین مطلبی استنباط نمی‌شد. شما در مدتی Ú©Ù‡ گروگان‌ها اسیر بودند به سÙارت می‌رÙتید؟ نه. اصلا نرÙتم. شما الآن Ú¯Ùتید Ú©Ù‡ قراردادی Ú©Ù‡ شما در آلمان با آمریکایی‌ها تهیه کردید نظر ایران را تامین می‌کرد. سوالی Ú©Ù‡ Ù…Ø·Ø±Ø Ø§Ø³Øª این است Ú©Ù‡ خروجی بیانیه الجزایر تا Ú†Ù‡ Øد خواسته‌های ایران را تامین می‌کرد Ùˆ Ú†Ù‡ قدر Ù…Ùاد این بیانیه با Ù…Ùاد قراردادی Ú©Ù‡ شما تنظیم کرده بودید Ùˆ پرزیدنت کار‌تر هم امضا کرده بود همخوانی داشت؟ من Ùقط این قدر بگویم Ú©Ù‡ هرچه را Ú©Ù‡ ما خواسته بودیم آقای کار‌تر امضا کرده بود. آزاد کردن دارایی‌های ایران، شرط Ùˆ شروط نداشت. هیچ گونه ادعایی از هیچ تبعه آمریکایی پذیرÙته نمی‌شود، این را کار‌تر امضا کرده بود. Øالا این‌ها آمدند Ùˆ امضا کردند Ú©Ù‡ یک دادگاهی در لاهه باشد Ùˆ یک Øساب تنخواهی نزد بانک مرکزی الجزایر باز شود Ùˆ ÛµÛ°Û° میلیون دلار هم در آن Øساب واریز شود Ú©Ù‡ پاسخ ادعاهای آمریکایی‌ها باشد. از آن طر٠مدام اتباع آمریکایی بروند دادخواست بدهند به دادگاه Ùˆ قضاتی هم Ú©Ù‡ آنجا هستند معلوم است Ú©Ù‡ کدام طرÙÛŒ هستند. چرا این را امضا کردند؟ مگر قرار نبود دخالتی نباشد، مگر قرار نبود آمریکایی‌ها ادعایی نداشته باشند؟ این پول بعد‌ها Ú©Ù‡ گروگان‌گیری کردند بلوکه کردند. این معلول آن است. آن چیزی Ú©Ù‡ ما خواسته بودیم، آن چهار شرط را، آقای کار‌تر پذیرÙته بود Ùˆ امضا کرده بود. شما Ú¯Ùتید مجلس هم تصویب کرده بود چرا امام با درخواست شهید رجایی مواÙقت کردند؟ چرا مواÙقت نکنند؟ امام این مسایل را از خودشان دور کرده بودند. ولی واگذار کرده بودند به مجلسی Ú©Ù‡ تصویب کرده بود؟ ایشان از کجا باید می‌دانستند Ú©Ù‡ رÙتار نمایندگان دولت ایران چگونه Ùˆ تبعاتش Ú†Ù‡ خواهد بود؟ یعنی به خاطر اینکه تبعات این موضوع را نمی‌دانستند واگذار کردند؟ نه، این امام نبود Ú©Ù‡ موضوع مصوبه مجلس را به آقای رجایی Ùˆ به دولت الجزایر واگذار کرد. ایشان مسئله بØØ« بر سر شرایط آزادی گروگان‌ها را به مجلس منتخب نمایندگان ملت واگذار کردند. به این ترتیب ایشان تصمیمات مربوط به Ú©Ù„ مسئله را به مجلس سپرده‌اند. مجلس هم تصویب کرده Ùˆ اجرای آن را به عهده دولت گذارد. دولت هم تصمیم گرÙته Ú©Ù‡ یک هیاتی را به ریاست آقای نبوی مسئول اجرای مصوبه کند Ùˆ از دولت الجزایر هم خواست Ú©Ù‡ به عنوان ØاÙظ مناÙع ایران در آمریکا، در این مورد برای مناÙع ایران میانجیگری کند. امام هم نه در جریان جزییات بود Ùˆ نه می‌توانست باشد Ùˆ Øتی نباید از ایشان توقع داشت Ú©Ù‡ پیش‌بینی کنند Ú©Ù‡ دو ماه بعد خروجی مذاکرات آقای نبوی Ú†Ù‡ می‌شود. در آن Ùضا هم کاملا یک اعتماد Ùˆ Øسن‌نیتی نسبت به دولت انقلابی رجایی Ùˆ یک سوءنیتی نسبت به دولت موقت Øاکم بود. هرچه اعتراض Ùˆ انتقاد هم می‌شد تنها از ناØیه دولت موقت بود. اینکه Ùرمودید مجلس را از Øد نصاب می‌انداختند کار Ú†Ù‡ جریانی بود؟ چپ‌ها بودند. اÙراطیون مذهبی بودند، توده‌ای‌ها بودند، Ú†Ù¾ ایدئولوژیک بود. تندرو‌های مسلمان خودمان مثل مجاهدین انقلاب اسلامی بودند. چهره‌های شاخص آن‌ها Ú†Ù‡ کسانی بودند؟ آقای نبوی بود، آقای عباس عبدی بود، آقای میردامادی بود، آقای اصغرزاده بود. الآن من همه را در یاد ندارم ولی پیدا کردن نام این اÙراد کار سختی نیست. این‌ها Ú©Ù‡ نام بردید همه Ú©Ù‡ نماینده نبودند؟ این‌ها اÙرادی برجسته از جریان Øاکم بودند. روزنامه داشتند Ùˆ نماینده‌هایشان نیز در مجلس بودند. آقای دکتر شما از یک دوره‌ای صØنه سیاسی کشور را ترک کردید. چرا؟ من هیچ‌گاه صØنه سیاسی را ترک نکرده‌ام. بله از کار اجرایی کنار رÙتم ولی‌‌ همان زمان هم با شورای عالی دÙاع همکاری داشتم. اما در دولت نبودم چرا Ú©Ù‡ مسیر اجرایی را منطبق بر سلیقه Ùˆ عقیده خود نمی‌دیدم. یعنی اگر اعضای دولت موقت دوباره به صØنه باز می‌گشتند، شما هم بر می‌گشتید؟ اعضای دولت موقت به تنهایی کاÙÛŒ نیست. مشی اجرایی مهم است Ùˆ اینکه Ú†Ù‡ سیاستی اتخاذ می‌شود. Øضور امثال شما Ú©Ù‡ در بیت امام هم تاثیرگذار بودید می‌توانست این مشی اعتدالی را جایگزین کند. ما تا آنجایی Ú©Ù‡ می‌توانستیم تلاش کردیم اما در مجلس اول نزدیک به Û·Û° درصد نمایندگان، عضو Øزب جمهوری اسلامی بودند. Øزب جمهوری اسلامی هم درست نقطه مقابل دولت موقت بود. از آن طر٠هم بنی‌صدر رییس جمهور شده بود Ùˆ او هم تا Øدودی مقابل دولت آقای بازرگان بود. Øزب جمهوری اسلامی البته در آغاز ادعای زیادی نداشت اما وقتی در مجلس اکثریت را به دست آوردند، Ú¯Ùتند چرا از قدرت خودمان استÙاده نکنیم؟ چرا در انتخاب وزرا Ùˆ نخست‌وزیر نقش نداشته باشیم؟ در انتخاب رییس‌جمهور نمی‌توانیم نقش داشته باشیم اما در انتخاب نخست‌وزیر Ú©Ù‡ می‌توانیم نقش داشته باشیم. از آن طر٠تمام نهادهای انقلاب دست این‌ها بود. جهاد سازندگی، سپاه Ùˆ دادگاه‌های انقلاب بنیاد مستضعÙان Ùˆ شورای تبلیغات Ùˆ... همه این‌ها دست آن‌ها بود. من اعتقاد دارم Ú©Ù‡ امام به همین دلیل Ùرمان انØلال Øزب جمهوری اسلامی را دادند. یک روزی چشم باز کردند Ùˆ دیدند Ú©Ù‡ Ú©Ù„ امور کشور دست Øزب جمهوری اسلامی است. یادم است امام به پاریس Ú©Ù‡ آمدند (شاید خلال ماه اول بود) Ú¯Ùتند مثل اینکه اصل تÙکیک قوا در این‌ جا هم زیاد رعایت نمی‌شود. Ú¯Ùتم چطور؟ Ú¯Ùتند شما می‌گویید Ú©Ù‡ صدراعظم را در آلمان مجلس Ùدرال تعیین می‌کند. Ú¯Ùتم بله. Ú¯Ùتند خوب این Øزبی Ú©Ù‡ در مجلس اکثریت دارد صدراعظم را تعیین می‌کند Ùˆ او هم وزرایش را از Øزب خودش بر می‌گزیند Ùˆ این یعنی Ú©Ù‡ دو قوه در دست یک Øزب است. این کجایش تÙکیک قواست؟ یعنی امام یک همچین نگاه ظریÙÛŒ نسبت به نظام دموکراسی غربی داشتند. آن وقت می‌بینند Ú©Ù‡ در نظام جمهوری اسلامی قوه قضاییه در دست آقای بهشتی است، آقای موسوی اردبیلی دادستان انقلاب‌اند، در تمام داد‌گاه‌های انقلاب، آقایان هستند. اکثریت قریب به اتÙاق دولت دست Øزب جمهوری اسلامی است، نخست‌وزیر دست این Øزب است، جهاد سازندگی Ùˆ تمام نهاد‌های انقلابی همه دست یک Øزب است. اما برخی معتقد بودند Ú©Ù‡ Øزب جمهوری اسلامی را چهار پنج Ù†Ùر اداره می‌کردند. این ادعا از نظر شما چقدر صØÛŒØ Ø§Ø³ØªØŸ این Øر٠در عمل درست نبود. Øزب یک کمیته مرکزی داشت. بعد هم Øزب Ú©Ù‡ Ùراگیر شد از دست آن‌ها در رÙت. بعد از انتخابات ریاست جمهوری Ú©Ù‡ Øزب جمهوری اسلامی شکست خورد، آقای مظÙر یک Ú¯Ùت‌و‌گویی با آقای بهشتی دارد Ú©Ù‡ آقای بهشتی می‌گوید علت مشکلات اساسی ما این بود Ú©Ù‡ ما راه ورود به Øزب را برای اÙراد Ùˆ برای عضوگیری باز گذاشتیم Ùˆ صلاØیت اÙرادی را Ú©Ù‡ می‌آیند در Øزب را جدی نگرÙتیم. نتیجه این شد Ú©Ù‡ از این Ù„Øاظ خیلی ضربه خوردیم. به عقیده من یکی از چیزهایی Ú©Ù‡ نظام مدیریتی کشور را تØت تاثیر قرار داد Ùˆ توانستند عوامل بیگانه مستقیم یا غیر مستقیم در آن Ù†Ùوذ کنند، سلول‌های Øزب جمهوری اسلامی بود. به عنوان مثال Øزب توده را در نظر بگیرید، سران این Øزب به سران نظام Ú©Ù‡ غالبا مدیران برجسته Øزب جمهوری اسلامی بودند پیغام دادند Ú©Ù‡ درست است Ú©Ù‡ ما از مبنا با شما اختلا٠عقیده داریم اما این انقلاب اسلامی را بزرگترین انقلاب ضد امپریالیستی می‌دانیم Ùˆ خودمان را موظ٠می‌دانیم Ú©Ù‡ از این انقلاب Øمایت کنیم Ùˆ هر جا ببینیم Ú©Ù‡ این انقلاب در معرض خطر است از آن دÙاع خواهیم کرد Ùˆ اگر اطلاعاتی به دست بیاوریم Ú©Ù‡ کسانی می‌خواهند به این انقلاب ضربه بزنند به شما اطلاع خواهیم داد Ùˆ به این Ù†ØÙˆ جلب اعتماد کردند. اما سازمان زیرزمینی Øزب توده Ú©Ù‡ سازمانی با تشکیلات قوی سازمانی Ùˆ وابسته به Øزب بود خرابکاری را شروع کردند. در سراسر کشور شایعه‌پراکنی می‌کردند Ú©Ù‡ مثلا Ùلان زن Ùلان Ùرماندار بی‌Øجاب است، یا Ùلان استاندار عکس با شاه دارد Ùˆ به این وسیله سعی کردند یک تصور غلطی در ذهن رهبران روØانی انقلاب از روشنÙکران مذهبی Ùˆ غیرروØانی به وجود بیاورند تا با طرد آن‌ها خودشان جای این‌ها را بگیرند. Ùˆ ببینید Ú©Ù‡ چقدر هم موÙÙ‚ بودند Ú©Ù‡ Ùرمانده نیروی دریایی کشور (سرهنگ ناخدا اÙضلی) عضو کا.Ú¯.ب است. در شورای عالی دÙاع، در صدا Ùˆ سیما، در مجلس شورای اسلامی، در دادگاه‌های انقلاب، در Øزب جمهوری اسلامی همه جا اÙراد وابسته به این Øزب Øضور ریاکارانه Ùˆ خرابکارانه دارند، Øتی در ارتش Ùˆ در ستاد Ùرماندهی آن. این‌ها همه غیر از جاسوسان نظامی Ùˆ عوامل اطلاعاتی آمریکا در جنگ Ùˆ درگیری با عوامل عراق بود Ùˆ یا چشم‌های ناپاک آواکس عربستان در کش٠اطلاعات Ùˆ برنامه‌های نظامی ایران Ùˆ خنثی کردن آن. مرØوم Ùکوری روزی به من می‌گÙت ما برای اینکه بتوانیم یک گردان را برای ماموریتی اعزام کنیم Ú©Ù‡ برود Ùˆ عملیات ایذایی انجام بدهد باید یک لشکر را به Øرکت دربیاوریم Ú©Ù‡ چشم‌ها Ùˆ ذهن‌های بیگانه Ùˆ نامØرم به آن سمت معطو٠بشود Ùˆ ما بتوانیم این عملیات را انجام بدهیم. آقای ری‌شهری در جلد سوم خاطراتش نکات جالبی دارد. می‌گوید Ú©Ù‡ Øزب توده در بعضی جا‌ها عناصر Ù†Ùوذی می‌Ùرستادند Ùˆ بعضی جا‌ها هم ستاد داشتند. در صدا Ùˆ سیما، در Øزب جمهوری اسلامی، در مجلس، در دادگاه‌های انقلاب، چند جا را ذکر می‌کند Ú©Ù‡ این‌ها در آنجا ستاد جاسوسی داشتند. وقتی برای ریاست جمهوری نامزد شدید آیا امام نظر مساعدی نسبت به بنی‌صدر داشتند؟ امام نظر مواÙÙ‚ نداشتند. خود امام صراØتا می‌گویند Ú©Ù‡ به او رای ندادند. ما نظر امام را Ú©Ù… Ùˆ بیش می‌دانستیم. آقای بنی‌صدر یک برنامه تبلیغاتی مهمی دو Ù‡Ùته قبل از رای‌گیری انجام داد. دو Ù‡Ùته قبل از انتخابات یک عکس با برادر امام آقای پسندیده چاپ کرد Ùˆ زیر آن یک جمله‌ای گذاشت Ú©Ù‡ همه Ùکر کردند این جمله از امام است. جهاد سازندگی Ùˆ سپاه هم پوستر‌ها Ùˆ بیانیه‌های او را در سراسر کشور منتشر کرد. یکی از عوامل مهم توزیع گسترده پوسترهای انتخاباتی آقای بنی‌صدر جهاد سازندگی بود. آقای طباطبایی می‌خواهم بØØ« دیگری را از شما بپرسم Ùˆ آن مسئله امام موسی صدر است. شما مصاØبه‌ها Ùˆ Ú¯Ùت‌و‌گوهای زیادی در این باره انجام داده‌اید Ùˆ شاید به نظر برسد Ú©Ù‡ مطلب ناگÙته‌ای در این ارتباط باقی نمانده باشد. اما بیشتر مسایل به این موضوع برمی‌گردد Ùˆ به دولت قذاÙÛŒ Ùˆ کمتر به این مسئله از منظر داخلی توجه شده است. یک سوالی Ú©Ù‡ وجود دارد مربوط به بیت آقای منتظری است. مشکل چهره‌ای مانند Ù…Øمد منتظری با امام موسی صدر Ú†Ù‡ بود؟ Ù…Øمد منتظری دوست معمر قذاÙÛŒ بود Ùˆ یک عده از دوستان اصÙهانی او Ùˆ نیز کسانی مانند آقای غرضی Ùˆ سید مهدی هاشمی Ú©Ù‡ با بیت آقای منتظری مربوط Ùˆ مرتبط بودند از قبل از انقلاب از دوستان قذاÙÛŒ بودند. متهم کردن قذاÙÛŒ Ùˆ جلوگیری از نزدیک شدن او به ایران را ناشی از Ùعالیت‌های طرÙداران آقای صدر می‌دانستند. وقتی آقای قذاÙÛŒ می‌خواست به ایران بیاید آقای جلود اول آمد Ùˆ ما راهش ندادیم Ùˆ هواپیمای او را برگرداندیم. من آن موقع وزارت کشور بودم. به من خبر دادند Ú©Ù‡ یک هواپیما با Û±ÛµÛ° دیپلمات عرب هستند Ú©Ù‡ می‌خواهند وارد آسمان ایران شوند. من Ú¯Ùتم Ú©Ù‡ مشخصاتشان را بپرسید Ú©Ù‡ Ú©ÛŒ هستند Ùˆ از کجا آمده‌اند. Ù†Ú¯Ùتند. آقای نخست‌وزیر رÙته بود زنجان. نخست‌وزیر Ú©Ù‡ بود؟ آقای بازرگان. آقای دکتر یزدی هم در سÙر بود. بنابراین طبق قاعده در صورتی Ú©Ù‡ این‌ها نبودند موضوع منتقل می‌شد به وزارت کشور. بعد از ظهر بود Ùˆ وزیر هم نبود Ùˆ من در دÙترم بودم. با دÙتر من در معاونت سیاسی تماس گرÙتند. Ú¯Ùتم Ú©Ù‡ به آسمان ایران راهشان ندهید Ùˆ به نیرو هوایی هم اطلاع دادم Ú©Ù‡ نگذارند این‌ها وارد ایران بشوند. من Ú¯Ùتم Ú©Ù‡ این دیوانه‌بازی تنها می‌تواند توسط قذاÙÛŒ صورت بگیرد Ùˆ آن‌ها به اتکا Ù…Øمد منتظری می‌خواستند این کار را انجام بدهند. من‌‌ همان موقع به دÙتر امام زنگ زدم Ùˆ به اØمد آقا Ú¯Ùتم Ú©Ù‡ همچین کاری شده است Ùˆ من همچنین دستوری داده‌ام، ممکن است یک چنین شیطنتی پشت این ماجرا باشد Ùˆ شما در جریان باشید. دÙعه بعد این‌ها رÙتند Ùˆ Ùرودگاه را اشغال کردند Ùˆ آقای جلود را آوردند ولی امام Øاضر نشد او را بپذیرد. جلود Û´Û° روز در خانه آقای منتظری بست نشست Ú©Ù‡ امام بپذیرند Ú©Ù‡ قذاÙÛŒ بیاید Ùˆ امام Ú¯Ùتند اول باید تکلی٠آقای صدر مشخص بشود. آن‌ها این موضوع را از چشم ما‌ها می‌دیدند Ùˆ ÙØش‌ها زیادی به ما در روزنامه‌هایشان می‌دادند. اگر بیانیه‌های سید مهدی هاشمی Ùˆ Ù…Øمد منتظری را در روزنامه‌هایشان بخوانید یک کینه عجیبی به من داشتند Ùˆ اصرار هم داشتند. کمترین ÙØششان به من عامل امپریالیسم بود. همچنین Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯Ù†Ø¯ اصلا دولت موقت به دستور آمریکایی‌ها موضوع آقای صدر را به لیبی مربوط کرده است. در Øالی Ú©Ù‡ امام صدر را اسراییل ربوده است ولی به درخواست اسراییلی‌ها Ùˆ Ùشار آمریکایی‌ها دولت موقت مسئله لیبی را Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯Ù‡â€ŒØ§Ù†Ø¯ Ú©Ù‡ این دولت انقلابی را متهم Ùˆ لکه‌دار کنند Ùˆ نگذارند پیوند دو دولت انقلابی به Ù†Ùع دولت انقلابی ایران تمام بشود. یعنی ما به درخواست آمریکایی‌ها Ùˆ اسراییلی‌ها مسئله لیبی را Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯Ù‡â€ŒØ§ÛŒÙ…. البته برخی هم مسئله کمک‌های تسلیØاتی لیبی به ایران را عامل این موضوع Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒâ€ŒÚ©Ù†Ù†Ø¯. دقت کنید آقای صدر شش ماه قبل از پیروزی انقلاب ربوده شد. جنگی در کار نبود Ú©Ù‡ مسئله Ú©Ù…Ú© تسلیØاتی لیبی Ù…Ø·Ø±Ø Ø´ÙˆØ¯. این ØرÙ‌های بی‌اساس مربوط به بعد از این ماجراهاست. آن موقع هنوز انقلاب پیروز نشده بود، جنگی شروع نشده بود. بعدا Ú©Ù‡ جنگ شروع شد Ùˆ ماجرای نپذیرÙتن قذاÙÛŒ توسط امام پیش آمد، کار به این ØرÙ‌ها کشیده شد. آقای منتظری می‌گÙت Ú©Ù‡ روابط را کدر Ùˆ خدشه‌دار نکنیم. بنابراین این ØرÙ‌ها Ùˆ اØادیث به جیره‌خواران آقای قذاÙÛŒ در بیت آقای منتظری مربوط می‌شد. البته من به شخص آقای منتظری در این تهاجمات به من Ùˆ امثال من کاری ندارم؛ گرچه ایشان هم با صراØت می‌گÙتند Ú©Ù‡ این درست نیست Ú©Ù‡ ما در این شرایط رابطه‌مان را با قذاÙÛŒ تیره کنیم Ùˆ خود را از کمک‌های نظامی او Ù…Øروم سازیم Ùˆ در دنیا تنها بمانیم. چند وقت پیش ما Ú¯Ùت‌و‌گویی با جلال‌الدین Ùارسی داشتیم. آقای Ùارسی در آن Ú¯Ùت‌و‌گو به شدت شخصیت امام موسی صدر را نقد کردند. میان این دو Ù†Ùر Ú†Ù‡ اتÙاقی اÙتاده بوده؟ جلال Ùارسی Ùکر می‌کرد Ú©Ù‡ مغز متÙکر قرن بیستم است. از ایران هم Ùرار کرده بود Ùˆ به لبنان آمده بود. در لبنان یک شخصیت بزرگی مانند امام موسی صدر بود Ùˆ او با خودش Ùکر کرد Ú©Ù‡ بهتر است از راه تخریب او خودش را بزرگ کند Ùˆ شروع کرد علیه ایشان صØبت کردن Ùˆ دروغ Ú¯Ùتن Ùˆ ادعاهای Ø®Ù„Ø§Ù Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯Ù† Ùˆ تØریک تعدادی انگشت‌شمار از جوانان بی‌خبر Ùˆ Ú©Ù… تجربه ایرانی علیه امام صدر. به طور Ú©Ù„ÛŒ باید Ú¯Ùت Ú©Ù‡ آقای Ùارسی بد راهی را برای Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯Ù† خود انتخاب کرد. راه بی‌نتیجه بد اخلاقی Ùˆ سوءظن Ùˆ تخریب علیه شخصیتی همچون امام صدر را Ú©Ù‡ مسیØیان به اندازه شیعیان به او دل باخته بودند Ùˆ او را وجدان لبنان نامیده بودند؛ کسی Ú©Ù‡ Øوزه تاثیر سیاسی Ùˆ عاطÙÛŒ او از مرزهای لبنان به خارج کشیده شده Ùˆ موÙÙ‚ می‌شده کسی مانند جمال عبدالناصر را با یاسر عرÙات آشتی دهد. آقای Ùارسی به یاسر عرÙات نزدیک شده بود Ùˆ به عبث می‌خواست رابطه امام صدر Ùˆ یاسر عرÙات را هم به هم بزند، خوب موÙÙ‚ هم نمی‌شد. هر کسی هم Ú©Ù‡ پیش او می‌رÙت او شروع می‌کرد به بدگویی از آقای صدر. این بدگویی‌ها را نسبت به نزدیکان امام موسی صدر هم تعمیم می‌داد. به عنوان مثال چمران یکی از این چهره‌ها بود. موسسه‌ای امام صدر در جنوب لبنان تاسیس کرده بود Ú©Ù‡ رییس موقت آنجا شخصی بنام ØµØ§Ù„Ø Øسینی از دوستان آقای Ùارسی بود. وقتی چمران به دعوت امام صدر به لبنان آمد، Ùارسی Ùهمید Ú©Ù‡ ØµØ§Ù„Ø Øسینی باید برود؛ بنابراین علیه چمران هم وارد کار شد. با سازمان الÙØªØ Ù‡Ù… سعی می‌کرد روابط آن‌ها با شیعیان Ùˆ سازمان امل را مخدوش کند. این نوع شیطنت‌ها بیشتر معلول مشکلات شخصی خود او بود در Øالی Ú©Ù‡ امل Ùˆ ÙØªØ Ù…Ø³Ø§Ù„Ù‡â€ŒØ§ÛŒ با هم نداشتند. آن‌ها مدعی بودند Ú©Ù‡ ما در خندق واØد علیه دشمن واØد در Øال جنگ هستیم. چقدر امکان دارد Ú©Ù‡ عواملی از داخل ایران باعث شده باشند Ú©Ù‡ این اتÙاق برای امام صدر بیاÙتد؟ یعنی در زمان شاه؟ مثلا عوامل ساواک باعث ربوده شدن امام موسی صدر شده باشند؟ نه منظور من عدم پیگیری این مساله بعد از انقلاب است؟ مسلم است Ú©Ù‡ یک اراده‌ای در ایران بود. همین جریانات Ùˆ دوستان آقای قذاÙÛŒ Ù†Ùوذ داشتند. قذاÙÛŒ هم پول خرج می‌کرد. چقدر امکان دارد چهره‌هایی مثل همین آقای Ùارسی Ú©Ù‡ قبل از انقلاب در لبنان Ùˆ Ùلسطین در رÙت آمد بودند Ùˆ با قذاÙÛŒ هم رابطه دوستی داشتند در عدم پیگیری وضعیت امام موسی صدر دخیل بوده باشند؟ من نمی‌خواهم آن‌ها را تا این Øد Ùˆ اندازه به خباثت متهم کنم Ùˆ بگویم Ú©Ù‡ آن‌ها در ربودن آقای صدر Ùˆ تشویق قذاÙÛŒ به این کار نقش داشته‌اند. اما تا این Øد را می‌توانم قبول کنم Ú©Ù‡ آن‌ها از ربوده شدن امام صدر بدشان نیامد. اما بیش از این نمی‌توانم ادعا کنم. هیچ وقت در این سال‌ها از پیگیری وضعیت امام صدر نا‌امید نشدید؟ ببینید دوتا مسئله است. یکی زنده بودن امام صدر است Ùˆ یکی هم روشن شدن این مسئله Ú©Ù‡ Ú†Ù‡ بر سر او آمده است. به Ùرض Ú©Ù‡ آقای صدر در قید Øیات نباشند آیا نباید تکلی٠این موضوع روشن بشود Ú©Ù‡ توسط Ú†Ù‡ کسی Ùˆ کجا Ùˆ چگونه این اتÙاق اÙتاده Ùˆ یا خدای ناکرده جسد ایشان کجاست؟ هنوز امیدی به زنده بودن ایشان دارید؟ عمده تلاش‌ها برای روشن شدن این موضوع است اما Ùرزندان ایشان صد در صد اعتقاد دارند Ú©Ù‡ ایشان در قید Øیات‌اند. اظهاراتی هم Ú©Ù‡ می‌شود این امکان را Ù†ÙÛŒ نمی‌کند. اظهاراتی Ú©Ù‡ دال بر شهادت ایشان است خیلی متناقض Ùˆ غالبا دست دوم است، در Øالی Ú©Ù‡ اظهارات دال بر Øیات ایشان است خیلی واضØ‌تر است Ùˆ نقل آن هم نقل دست اول است. نقل‌های مربوط به شهادت دست دوم Ùˆ دست سوم است. به اضاÙÙ‡ این اصل Ùقهی Ú©Ù‡ اگر شخصی تا یک تاریخی بوده است Ùˆ بعد از آن نمی‌دانید Ú©Ù‡ Ú†Ù‡ بر سرش آمده است Ùˆ با عمر طبیعی هم می‌تواند هنوز در قید Øیات باشد نمی‌توانید امر به شهادت یا ÙˆÙات بدهید. *** Ù¾ÛŒ نوشت: (Û±) داستان از اینجا شروع می‌شد Ú©Ù‡ یک شرکت بزرگ آمریکایی به نام الکترونیک داتا سیستم(Electronic Data System: EDS) قراردادی را با وزارت بهداری ایران Ùˆ سازمان تأمین اجتماعی برای تأسیس Ùˆ بهره‌برداری یک سیستم ملی تهیه اطلاعات Ùˆ آمار Ùˆ ارقام بیمه درمانی Ùˆ رÙاه اجتماعی برای وزارت منعقد می‌سازد. این خدمات مشتمل بر Ûµ بخش بوده است: سیستم‌های اداری Ùˆ ثبت تأمین اجتماعی، سیستم‌های اداری Ùˆ مدیریت مالی صندوق تأمین اجتماعی، سیستم‌های سازمان بیمه درمانی، سیستم‌های بانک رÙاه کارگران Ùˆ بالاخره سیستم‌های Ú©Ù„ÛŒ اداری. بعد از امضای قرارداد اولیه، خدمات کامپیوتری سازمان برنامه Ùˆ بودجه Ùˆ دÙتر مخصوص ÙØ±Ø Ù†ÛŒØ² به آن اضاÙÙ‡ شد. این شرکت متعلق به یکی از سرمایه‌داران بزرگ تگزاس به نام راس پرو Ross Perot بود. راس پرو‌‌ همان کسی است Ú©Ù‡ در انتخابات سال Û²Û°Û°Û° ریاست جمهوری آمریکا، به صورت منÙرد نامزد شده بود. ÙˆÛŒ یکی از بزرگ‌ترین Ùروشندگان کامپیوترهای IBM در Û±Û¹Û¶Û² بود. او سپس ‌ای.دی.اس را تأسیس کرد Ú©Ù‡ ارزش Û·Û¸% سهام این شرکت بالغ بر Ûµ/Û± میلیارد دلار، به خود او تعلق داشت. در Û±Û¹Û¸Û´ راس پرو شرکت خود را به جنرال موتورز Ùروخت. اما Ùعالیت این شرکت در ایران از مدار بازرگانی عادی خارج می‌شود Ùˆ کارمندان آن دست به Ùعالیت‌هایی می‌زنند Ú©Ù‡ در ‌‌نهایت برای دو Ù†Ùر از کارمندان این شرکت به نام‌های ویلیام گیلورد Ùˆ پل شیاپرون، پرونده جزایی تشکیل Ùˆ بازداشت می‌شوند. (Û²) در گزارش مجله «آتلانتا جورنال» – مورخه Û±Û³ÛµÛ·/Û±Û²/Û± - چنین آمده است: «در Û²Û² بهمن ماه Û±Û³ÛµÛ· یک یورش رهبری شده توسط سرهنگ اسبق سیا Ùˆ نیروهای ویژه «آرتور سیمونز» ملقب به «بول» (نره گاو Ùˆ از قهرمانان معرو٠کلاه سبز‌ها) Ùˆ Û±Û´ آمریکایی دیگر، Ú©Ù‡ سوابق وسیعی در جاسوسی داشتند، بر علیه زندان قصر تهران جهت آزاد ساختن دو آمریکایی به نام‌های ویلیام گیلورد Ùˆ پل چیاپرونی، انجام گرÙت». در این Øمله همچنین یک آمریکایی دیگر به نام ماری آلن اشنایدر Û´Û² ساله، ساکن باتیسدا، مریلند آزاد شد. (واشنگتن پست Û±Û³ÛµÛ·/Û±Û±/Û²Û·) اشنایدر در سال ۱۳۵۶، به عنوان کارمند شرکت هلیکوپترسازی آمریکایی به ایران آمد Ùˆ در ایامی Ú©Ù‡ در زندان بود، برخلا٠رسم معمول به مقامات سÙارت آمریکا سÙارش نمود تا از مطلع ساختن اقوام Ùˆ یا دوستانش درباره زندانی شدنش پرهیز نمایند. شخصی Ú©Ù‡ مخارج یورش به زندان Ùˆ اجیر کردن آمریکایی‌ها را پرداخت نمود، یک میلیونر آمریکایی دست راستی به نام راس پرو بود Ú©Ù‡ سابقه دخالت در عملیات سیا را داشت. در مجله کانتر اسپای(Counter Spy)ØŒ روزنامه نیویورک تایمز Û±Û³ÛµÛ·/Û±Û±/Û²Û¶ Ùˆ واشنگتن پست نیز چنین آمده است: Øمله به زندان قصر برای آزادی Chiapperoni Ùˆ Gaylord Ùˆ شخصی به نام Mary Ellan Schneider هم آمریکا Ùˆ هم کانادایی‌ها بوده است. مجله کانتر اسپای(ضد جاسوسی) در گزارش خود می‌نویسد: «بدون موضع گیری درباره گناهکار بودن یا بی‌گناه بودن Ùارغ‌التØصیلان ایرانی دوره‌های کارگری Ùˆ پلیسی وابسته به سیا، به علت Ù…Øاکمه‌های مخÙÛŒ Ùˆ اعدام‌های Ùوری Ú©Ù‡ در Øال Øاضر در ایران جریان دارد اسامی ایرانیان شرکت کننده در این عملیات را چاپ نمی‌کند. این دو روزنامه بعد از این گزارش خبری، پرسش‌های بی‌پاسخ زیر را Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯Ù†Ø¯:Û±- دستور سولیوان به مارین‌ها (تÙنگداران دریایی مستقر در سÙارت)ØŒ Ú©Ù‡ با مهاجمین به سÙارت آمریکا درگیر نشوند!Û²- Øضور خانم ماری آلن اشنایدر، Ú©Ù‡ کارمند دولت آمریکا نبود، اما موقتاً در سÙارت ساکن بود.Û³- Øضور عکاس Thomas Karges. UPI Ú©Ù‡ Øمله‌کنندگان را همراهی می‌کرد.Û´- ادامه ارتباط تلÙÙ†ÛŒ- رادیویی میان سÙارت Ùˆ پنتاگون، اگرچه مهاجمین تمام سیم‌ها را قطع کرده بودند. این ارتباط توسط دو Ù†Ùر ایرانی نا‌شناس Ùˆ شخصی به نام Charles WattersØŒ ÛµÛ´ ساله، توسط رادیو هام Ham یک شرکت مهندسی در اورلاندو/Ùلوریدا برقرار شده بود. خواهر این شخص Ùˆ شوهرش بنا به دلایل نامعلومی، در تهران ساکن باقی مانده بودند. رادیو هام یک شبکه گسترده ارتباطات تلÙÙ†ÛŒ در دنیا بود. این شخص در ارتباط با ایران از رادیو هام یک عرب اردنی به نام Naiel Malhas Ùˆ شخص دیگری Û³Ûµ ساله به نام Lee Winde از مریلند Ùˆ متخصص ارتباطات سیا به نام ریچارد پرایس(Richard Price) از پوتوماک، مریلند Ùˆ دستگاه‌های شنود شوروی Ú©Ù‡ مکالمات رادیو هام را ردیابی می‌کردند، اعلام کردند Ú©Ù‡ Øمله Ùˆ اشغال سÙارت در Û±Û´ Ùوریه Û·Û¹ کار سیا Ùˆ ساواک بوده است برای دادن بهانه به آمریکا Ùˆ Øمله مسلØانه به ایران. راس پرو Ú©Ù‡ ارتباط‌های نزدیکی با مقامات امنیتی Ùˆ خود از Ø¬Ù†Ø§Ø Ù…ØاÙظه‌کاران Ùˆ اصولگرایان بسیار متعصب آمریکا بود، این عملیات را بدون هماهنگی قبلی با این مقامات انجام نداده بود. بنا بر گزارش روزنامه‌ها، راس پرو قبل از انجام یورش، مطلب را به اطلاع کاخ‌سÙید، وزارت امور خارجه Ùˆ کشور، پنتاگون Ùˆ سیا، توسط دوستش دریاسالار بازنشسته توماس مورد Ú©Ù‡ دوست شخصی استانز Ùیلد ترنر، رییس سیا بود، رسانید. Ú¯ÛŒ لورد Ùˆ چیاپرون، هر دو کارمند شرکت EDS متعلق به راس پرو بودند. شرکتی Ú©Ù‡ قرارداد Û´Û° میلیون دلاری کامپیوتری با شاه Ùˆ ساواک جهت جمع‌آوری، بایگانی Ùˆ به جریان انداختن پرونده‌های دانشجویان ایرانی سرگرم تØصیل در خارج از کشور، به ویژه در آمریکا منعقد کرده بود. شاید به این علت بود Ú©Ù‡ چنین یورش غیرقانونی جهت آزاد ساختن این دو Ùرد انجام پذیرÙت». راس پرو به ایران سÙر کرد Ùˆ بر انجام این عملیات نظارت داشت. روز بعد از این عملیات، هاوارد پیکر، رهبر اقلیت در سنای آمریکا، به بهانه Ùˆ به تلاÙÛŒ Øمله به سÙارت آمریکا، درخواست اجرای عملیات به سبک انتبه Ùˆ Ù…Øاصره اقتصادی ایران را کرد. واشنگتن پست(Û±Û³ÛµÛ·/Û±Û±/Û²Û·) در ادامه نوشت: این Øمله Ùˆ اشغال سÙارت کار خود سیا Ùˆ عوامل ساواک بود تا بهانه‌ای برای دخالت آشکار نظامی آمریکا در ایران را Ùراهم آورده باشند. یک نویسنده آمریکایی، این داستان را به صورت کتابی، با عنوان: «بر بال‌های عقاب» منتشر کرده است. رادیو Ùˆ تلویزیون معرو٠آمریکایی به نام NBCØŒ بر اساس کتاب یاد شده در بالا Ùˆ با همکاری راس پرو Ùیلمی از این ماجرا ساخت. در این کتاب نویسنده مدعی شده است Ú©Ù‡ دو Ù†Ùر کارمندان ‌ای.دی.اس بعد از انقلاب بازداشت شدند، Ú©Ù‡ این نادرست است. یک استاد آمریکایی به نام جیمز بیل نیز در کتاب خود به این ماجرا پرداخته است. Ú©Ù† Ùلت، نویسنده بر بال‌های عقاب آورده است Ú©Ù‡: «در دسامبر Û±Û³Û·Û¸ دو Ù†Ùر از مدیران ای.دی.اس. در تهران به اتهام رشوه بازداشت شدند. وثیقه‌ای به مبلغ Û·Ûµ/Û±Û² میلیون دلار برای آزادی آن‌ها تعیین شد. در Øالی Ú©Ù‡ وکلای شرکت سعی می‌کردند، این دو Ù†Ùر را با وثیقه آزاد کنند، پرو تصمیم گرÙت به هر قیمت آن‌ها را آزاد کند، بنابراین گروهی را به رهبری یک اÙسر بازنشسته ارتش استخدام کرد Ùˆ به زندان قصر Øمله Ùˆ آن‌ها را آزاد کردند. آن‌ها بعد از آزادی از طریق کردستان به ترکیه Ùرار کردند. (Û³) در عر٠روابط بین‌المللی اعم از تجاری یا غیر تجاری، یک قاعده‌ای وجود دارد به اسم قانون Ùرس‌ماژور. این قانون می‌گوید اگر تاجری با یک شرکتی قرارداد خرید مثلاً Ûµ تن گندم را ببندد Ùˆ Ùروشنده تعهد Ùˆ امضاء کند Ú©Ù‡ کالای خریداری شده را مثلا در تاریخ اول آذر در بندر خرمشهر تØویل بدهد. Ùروشنده روی روال عادی Ùاصله مبدا Ùˆ مقصد را Øساب می‌کند Ùˆ کالا را در زمانی بار کشتی می‌کند Ùˆ می‌Ùرستد Ú©Ù‡ در تاریخی Ú©Ù‡ تعهد کرده به مقصد برسد. اما دریا طوÙانی می‌شود Ùˆ کشتی غرق می‌شود، زلزله می‌آید، آتش‌سوزی می‌شود؛ به طور ناگهانی بین دو کشور جنگ می‌شود Ùˆ می‌زنند این کشتی را غرق می‌کنند؛ کارگران کارخانه اعتصاب می‌کنند Ùˆ تولید متوق٠می‌شود Ùˆ در نتیجه Ùروشنده نمی‌تواند به تعهد خود در زمان معین عمل کند، آیا او باز هم مسئول است Ùˆ باید خسارت بدهد؟ می‌گویند نه، این Ùرس‌ماژور Ùˆ غیرقابل پیش‌بینی بوده است. Ùروشنده در Øدود امکانات انسانی برای انجام تعهد خود عمل کرده است اما او دیگر نمی‌توانسته زلزله یا طوÙان یا جنگ را پیش‌بینی کند Ùˆ یا کنترل کند. بنابراین خریدار به هر دادگاهی Ú©Ù‡ برود نمی‌تواند از بابت نقض تعهد از Ùروشنده غرامت بگیرد. این را می‌گویند قاعده Ùرس‌ماژور. در Û²-Û³ دهه گذشته یکی از موارد Ùرس‌ماژور Ú©Ù‡ در روابط بین‌المللی مورد قبول واقع شد مسئله انقلاب است. ملت ایران علیه شاه انقلاب کرد Ùˆ آن نظام را سرنگون کرد. تعهدات شاه برای دولت جدید الزام‌آور نیست.
منبع: خبرآنلاین