مواÙقت نامه دÙاعی دوجانبه ایران وآمریکا
طى دوره نسبتاً طولانی نخست وزیرى دکتر منوچهر اقبال Ú©Ù‡ Ù…Øمدرضا پهلوی عملاً مداخله خود را درکلیه امور کشور آغاز کرده Ùˆ سیاست خارجی را برعهده گرÙت، وابستگی ایران به آمریکا به اوج خود رسید Ùˆ انعقاد قراردادهای مختلÙØŒ ایران را در خاورمیانه جزء اقمار آمریکا قرار داد.در میان قراردادها Ùˆ مواÙقت نامه‌های متعددی Ú©Ù‡ بین دو کشور امضاء Ùˆ مبادله شد، مواÙقت‌نامه دÙاعی دوجانبه ایران وآمریکا Øائز اهمیت خاصی است Ú©Ù‡ نه تنها در ایران تغییرات عمده‌ای به وجود آورد بلکه مسبب پاره‌ای تغییرات دردیگر کشورهای خاورمیان نيز شد. به دنبال کودتای 14 ژوئیه 1958 عراق، ترس شدیدی عارض رهبران کشورهای آسیایی عضو پیمان بغداد شد. این جریان باعث شد شورای وزیران پیمان، جلسه Ùوق‌العاده‌ای درلندن تشکیل داده Ùˆ به چاره‌اندیشی بپردازد. دراین جلسه نخست وزیران ایران، پاکستان ،ترکیه Ùˆ بریتانیا Ùˆ وزیرامورخارجه آمریکا شرکت داشتند Ùˆ دراین اعلامیه مشترکی Ú©Ù‡ در پایان Ú©Ù†Ùرانس منتشر ساختند وضع موجود را با توجه به اوضاع اخیر مجدداً بررسی کردند Ùˆ به این نتیجه رسیدند Ú©Ù‡ نيازى Ú©Ù‡ موجب تاسیس پیمان شده بود بیش از هر وقت دیگر است Ùˆ تصمیم گرÙتند به همکاری مشترک خود Ùˆ معاونت در برابر تجاوز مستقیم یا غیرمستقیم ادامه دهند.در تاريخ 14 اسÙندماه 1337 مواÙقتنامه همکاری بین دو کشور در آنکارا توسط سرلشکر Øسن ارÙع سÙیرکبیر ایران در ترکیه Ùˆ Ùلچروران سÙیرکبیر آمریکا به امضاء رسید. از طر٠وزارت امورخارجه Ø·ÛŒ بخشنامه‌اى به Ú©Ù„ÛŒ سری اصول قرارداد به سÙارتخانه‌های مهم ایران درکشورهای خارجى Ùرستاده Ùˆ متذکر شد هروقت خطری ازطر٠شوروی متوجه ایران شد Ùˆ اگر از طر٠دولت ایران خبری به سÙارتخانه نرسید، سÙارتخانه مجاز است آن را همان روز به دولت آمریکا مستقیماً یا به وسیلة سÙارت تسلیم کند.با انعقاد قرارداد دÙاعی دوجانبه بین ایران Ùˆ آمریکا، ارتش ایران به Ú©Ù„ÛŒ در اختیار آمریکائیان قرار گرÙت Ùˆ سیل اÙسران Ùˆ درجه‌داران آمریکا به ایران سرازیر شد Ùˆ مداخله آنان در تمام امور ارتش چشمگیر وعلنی بود. لایØØ© کاپیتولاسیوندرمیان لوایØÛŒ Ú©Ù‡ در دوره عَلَم تهیه شده بود Ùˆ ÙˆÛŒ جرات نکرد آن را به مجلس تقدیم کند ومنصور آن را ناچار تقدیم مجلس کرد، لایØÙ‡ اعطای مصونیت به مستشاران نظامی آمریکا بود Ú©Ù‡ سرانجام به تصویب مجلسین رسید Ùˆ خشم عمومی را علیه نخست وزیر Ùˆ Øزب ایران نوین به منتها درجه رسانید.لازم به ذکر است از روزی Ú©Ù‡ شاه به قدرت نشست Ùˆ برخلا٠قانون اساسی Ùˆ متمم قانون اساسی، Øکومت را در دست گرÙت، چند وزارتخانه Ùˆ سازمان دولتی را شخصاً اداره Ù…ÛŒ کرد. وزارت جنگ از وزارتخانه‌هایی بود Ú©Ù‡ راساً از شاه دستور Ù…ÛŒ گرÙت. روسای سازمان های وابسته به آن از قبیل ستاد بزرگ ارتشداران، اداره دوم، سازمان صنایع نظامی، نیروی زمینی، نیروی هوائی Ùˆ نیروی دریایی مستقیماً زیر نظر شاه انجام وظیÙÙ‡ کردند Ùˆ روساء هرکدام درهÙته چند نوبت با شاه ملاقات داشتند. سازمان اطلاعات وامنیت کشور، ژاندارمری Ú©Ù„ کشور، شهربانی Ú©Ù„ کشور نیز مستقیماً از شاه دستور می‌گرÙتند. وزارت امورخارجه نیز از وزارتخانه‌هائی بود Ú©Ù‡ تØت نظر شاه قرار داشت Ùˆ وزرای این وزارتخانه درØقیقت رئیس دÙتر شاه در سیاست خارجی بودند وهÙته‌ای شش روز دو ساعت وقت ملاقات داشتند. مسئولان بازرسی شاهنشاهی، روسای مجلسین، دÙتر ویژه، بنیاد پهلوی Ùˆ بانک عمران نیزگزارش‌های خود را به شاه Ù…ÛŒ دادند Ùˆ از او کسب تکلی٠می‌کردند. اعطای مصونیت به مستشاران نظامی آمریکا از وعده‌هائی بود Ú©Ù‡ خود شاه به آمریکا داده بود Ùˆ نخست وزیر بايد آن را پیاده مى‌کرد. اعطای مصونیت (کاپیتولاسیون) Ú©Ù‡ لایØÙ‡ «منصورکش» نام گرÙت درتاریخ سیاسی معاصر از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بنابراین لازم است به تجزیه Ùˆ تØلیل آن پرداخته Ùˆ به اختصار از سابقه آن در ایران یادکنیم.سابقه کاپیتولاسیون یاØÙ‚ قضاوت کنسولگری بیگانه در ایران، به موجب Ùصل هشتم عهدنامه تجارتی بین ایران Ùˆ روس، درقرارداد ننگین ترکمانچای در 1828 میلادی به دولت ایران تØمیل شد .Ùصل هشتم قرارداد Ù…ÛŒ گوید «چون وزیرمختار Ùˆ شارژ داÙر Ùˆ قنسول، ØÙ‚ قضاوت درباره هموطنان خود را دارند، لذا درصورتی Ú©Ù‡ بین اتباع روس قتل Ùˆ جنایتی به وقوع رسید، رسیدگی Ùˆ Ù…Øاکمه آن راجع به مشارالهیم خواهد بود. اگر شخصی از اتباع روس متهم به جنایتی شود، مورد مزاØمت وتعرض نخواهد گردید، مگر درصورتی Ú©Ù‡ شرکت او درجنایت مدلل Ùˆ ثابت شود Ùˆ دراین صورت نیز در صورتی Ú©Ù‡ تبعه به شخصه منسوب به مجرومیت شده باشد، Ù…Øاکم مملکتی نباید بدون Øضور ماموری از طر٠سÙارت یا قنسول به مسئله جنایت رسيدگی کرده Ùˆ ØÚ©Ù… بدهد Ùˆ اگر درمØÙ„ وقوع جنØه، سÙارت یا قنسولگری وجود ندارد، کارگزاران آنجا مجرم را به Ù…ØÙ„ÛŒ اعزام خواهند داشت Ú©Ù‡ در آنجا قنسول یا مامورینی ازطر٠روسیه، قرارشده باشد...»با تØمیل این ماده درقرارداد ترکمانچای پایه واساس قضاوت کنسولی در ایران گذاشته شد Ùˆ به تدریج سایر دول Ú©Ù‡ با ایران روابط سیاسی داشتند براساس ØÙ‚ دولت کامله الوداد همان امتیازات Ùˆ مصونیت‌ها را به وسیله عقد معاهدات جداگانه به دست آوردند Ùˆ در مدت یک قرن روابط ایران با دول بیگانه براساس رژیمی Ú©Ù‡ مصونیت بیگانگان راتامین می‌کرد استوار شد. متعاقب انقلاب روسیه Ùˆ سقوط رژیم سلطنتی تزارها در 1917 رئیس دولت وقت ایران، نجÙقلی خان صمصام السلطنه بختیاری با صدور تصویب‌نامه‌ای درهیئت وزیران کاپیتولاسیون را لغو کرد. اماکشورهای خارجی Ú©Ù‡ از این ØÙ‚ استÙاده می‌کردند زیر بار نرÙته آن را مورد قبول قرار ندادند Ùˆ ظاهراً به این نکته استناد کردند Ú©Ù‡ اعطای ØÙ‚ قضاوت کنسولی به موجب قرارداد به آنها داده شده Ùˆ یک طرÙÙ‡ قابل Ùسخ نیست. دولت شوروی درسال 1921 ضمن معاهده‌ای Ú©Ù‡ با ایران منعقد کرد از کاپیتولاسیون صرÙنظر کرد ولی سایر دول ظاهراً به استناد این Ú©Ù‡ تشکیلات Ùعلی قضائی ایران طوری نیست Ú©Ù‡ اتباع بیگانه را مورد Øمایت قرار دهد، از الغای آن خوددارى کردند.دراواخر سال 1305 علی اکبر داور وزیردادگستری وقت، عدلیه را منØÙ„ Ùˆ سازمان جدیدی بنیانگزاری کرد. در روز پنجم اردیبهشت 1306 هنگام اÙØªØªØ§Ø Ø¹Ø¯Ù„ÛŒÙ‡ نوین، Ùرمان لغو کاپیتولاسیون از طر٠شاه خطاب به رئیس الوزراء Ú©Ù‡ میرزا Øسن خان مستوÙÛŒ الممالک بود صادر شد Ùˆ یک سال به دول خارجی مهلت داده شد تا قرارداد جدید با دولت ایران منعقد کنند. یکسال پس از صدور Ùرمان، مهدیقلی هدایت رئیس الوزراء وقت، گزارش خاتمه کار را به مجلس شورای ملی داد Ùˆ اضاÙÙ‡ کرد «لانÙّرق بین اَØَد٠من الملل» Ùˆ همه درتØت یک قانون Ùˆ یک Ù…Øکمه رجوع خواهند کرد. مردم از لغو کاپیتولاسیون خوشØال شده، به چراغانی Ùˆ برگزاری جشن پرداختند وهمه به یکدیگر تبریک Ù…ÛŒ Ú¯Ùتند تا این Ú©Ù‡ سی Ùˆ پنج سال بعد در 1344 دولت ایران به اتباع یک دولت دیگر ØÙ‚ کاپیتولاسیون اعطاء کرد Ùˆ تاریخ معاصر ایران را با این اقدام ننگین مخدوش کرد Ú©Ù‡ اکنون به چگونگی آن Ù…ÛŒ پردازیم.در اول آذر 1342 شمسی کندی رئیس جمهور آمریکا درشهر دالاس تکزاس به قتل رسید Ùˆ لیندون جانسون معاونش زمام امور را در دست گرÙت. جانسون درسیاست خارجی آمریکا تغییراتی داد Ùˆ ازجمله با ایران راه سازش بیشتر در پیش گرÙت. کندی بنا به ملاØظاتی در Ùروش سلاØ‌هاى نظامی به ایران معتقد به میانه‌روی بود ولی رئیس جدید جمهوری آمریکا بلاÙاصله طرØÛŒ را تصویب کرد Ú©Ù‡ به موجب آن ایران می‌توانست معادل دویست میلیون دلار اسلØÙ‡ آمریکائی خریداری کند. درعوض جانسون از دولت ایران تقاضا کرد Ú©Ù‡ به نظامیان آمریکائی وخانواده‌هاشان در ایران مصونیت سیاسی اعطاء شود. این درخواست آمریکا از دو سال پیش از آن تاریخ مورد درخواست پنتاگون بود. جریان از این قرار بود Ú©Ù‡ سÙارت آمریکا در تهران در یادداشت 28 اسÙند 1340 ضمن مواÙقت با تمدید مواÙقت نامه‌های قبلی در باره ادامه خدمت مستشاران نظامی آمریکا در ایران، به موجب کنوانسیون بین المللی وین درباره مصونیـت‌های دیـپلماتیک Ú©Ù‡ در 18 آوریل 1961 در وین به امضاء رسیده بود، خواستار اعطای مصونیت (اداری Ùˆ ÙÙ†ÛŒ) به کلیه نظامیان آمریکائی Ùˆ مصونیت کامل سیاسی به بعضی از مستشاران بلند پایه آن کشور شده بود. دولت ایران پس از یک سال تامل، سرانجام دراسÙندماه 1341 پاسخ داد Ú©Ù‡ باید بین اعضای بلندپایه هیئت مستشاری Ú©Ù‡ گذرنامه سیاسی دارند Ùˆ بقیه اعضای آن تÙکیک قائل شد.به گروه اول درصورت تصویب مجلسین مصونیت سیاسی داده خواهد شد ولی در مورد گروه دوم موضوع در دست مطالعه است. سرانجام ایران Ø·ÛŒ یادداشتی به سÙارت آمریکا اعلام کرد Ú©Ù‡ با اعطای مصونیت سیاسی به اعضای بلند پایه هیات مستشاری آمریکا مواÙÙ‚ نیست اما در عوض Øاضر است به رئیس Ùˆ اعضای بلندپایه Ùˆ Øتی جزء هیئت مستشاری، مزایا Ùˆ مصونیت‌های مربوط به کارمندان اداری Ùˆ ÙÙ†ÛŒ را Ú©Ù‡ در ضمیمه کنوانسیون وین مندرج است، در صورت تصویب مجلسین اعطاء کند. یعنی در واقع به جای این Ú©Ù‡ به چند اÙسر آمریکائی مصونیت بدهد به کلیه اÙراد نظامی Ùˆ غیرنظامی Ùˆ ÙÙ†ÛŒ Ùˆ خانواده‌هاشان برای اعمالی Ú©Ù‡ در خارج از وظایÙشان مرتکب می‌شدند، مصونیت قضائی اعطاء کرد.دولت آمریکا این پیشنهاد راپذیرÙت، مشروط براین Ú©Ù‡ شامل کلیه کارمندان وزارت دÙاع آمریکا اعم از نظامی Ùˆ غیرنظامی شود Ú©Ù‡ درخدمت دولت ایران هستند. کابینه امیراسدالله علم در تاریخ 26/8/42 لایØه‌ای به Ø´Ø±Ø Ø²ÛŒØ± به مجلس سنا تقدیم کرد:به طوری Ú©Ù‡ خاطر نمایندگان Ù…Øترم مستØضر است، طبق قوانینی Ú©Ù‡ در سال 1322 گذشت به دولت اجازه داده شد هیات‌هایی از وزارت دÙاع ایالات متØده آمریکا به عنوان مستشار برای وزارت جنگ Ùˆ اداره Ú©Ù„ ژاندارمری ایران استخدام کند. چون در قوانین Ùوق الذکر Ùˆ نیز در مواÙقت‌های‌نامه‌های مربوط به این هیئت‌ها، وضع کارمندان آنها کاملاً روشن نبوده، اخیراً Ú©Ù‡ موضوع تمدید مدت خدمت آنان طبق معمول Ùˆ به موجب تصویبنامه شماره 4/2562 مورخ 13/7/1342 هیئت وزیران مواÙقت شد Ú©Ù‡ یادداشت‌هایی بین وزارت امورخارجه شاهنشاهی Ùˆ سÙارت کبرای دولت ایالات متØده آمریکا درتهران مبادله شود Ùˆ اجرای Ù…Ùاد آن موکول به زمانی شود Ú©Ù‡ ابتدا قرارداد وین درباره روابط سیاسی، منعقده در 29 Ùروردین 1340 Ùˆ متعاقب آن Ù…Ùاد یادداشت‌های مورد بØØ« از تصویب قوه مقننه بگذرد. علیهذا متن یادداشت وزارت امورخارجه Ùˆ ترجمه خارجی یادداشت سÙارت کبرای ایالات متØده آمریکا را دراین زمینه تقدیم Ùˆ تقاضا دارد بعد از تصویب قرارداد وین، ماده واØده زیر را Ù…Ø·Ø±Ø Ùˆ مورد تائید قرار دهند.ماده واØده: مجلس سنا درجلسه خود متن یادداشت شماره 8296 مورخ 26/8/1342 وزارت امورخارجه شاهنشاهی Ùˆ یادداشت شماره 299 مورخ 18 دسامبر 1963 سÙارت کبری ایالات متØÙ‡ آمریکا درتهران را تصویب Ùˆ به دولت اجازه اجرای Ù…Ùاد وتعهدات ناشی از آن را Ù…ÛŒ دهد.این نامه به امضای نخست وزیر، اسدالله علم؛ وزیرامورخارجه عباس آرام؛ Ú©Ùیل وزارت جنگ، سپهبد اسدالله صنیعی رسیده بود.یادداشت وزارت امورخارجه شاهنشاهی تعارÙات خود را به سÙارت کبری دولت ایالات متØده آمریکا اظهار Ùˆ درمورد معاÙیت Ùˆ مصونیت هیئت‌های مستشاران نظامی دولت ایالات متØده آمریکا در ایران، اØتراماً به استØضار می‌رساند Ú©Ù‡ با توجه به درخواستی Ú©Ù‡ در یادداشت شماره 432 مورخ 19 مارس 1962 به عمل آورده Ùˆ مرقوم داشته بودند Ú©Ù‡ کارمندان هیئت‌های مستشاران از امتیازات Ùˆ مصونیت‌های مربوط به کارمندان اداری واعضای ÙÙ†ÛŒ مشروØÙ‡ در قرارداد منضم به قرار نهائی Ú©Ù†Ùرانس سازمان ملل متØد منعقد در وین درخصوص روابط Ùˆ مصونیت‌های سیاسی مصوب 18 آوریل 1961 برخوردار باشند Ùˆ به بعضی ازاعضای عالیرتبه این هیئت‌ها به موجب قراردادی بین دو دولت وضع مامور سیاسی داده شود تا از مصونیت‌ها Ùˆ امتیازاتی Ú©Ù‡ قرارداد مزبور برای این طبقه درنظرگرÙته متمتع گردند. به خاطر ØÙظ Ù…ØµØ§Ù„Ø Ø§Ø¯Ø§Ø±ÛŒ Ùˆ ØÙظ اتØاد Ø´Ú©Ù„ درمورد هر کدام از مستخدمین نظامی یا کشوری وزارت دÙاع ایالات متØده Ùˆ اعضای خانواده همراه او، به شرطی Ú©Ù‡ Øضور آنان در ایران با مواÙقت دولت شاهنشاهی باشد، اصل Ùوق الذکر قابل اجرا باشد، مطالعات لازم به عمل آمد. Ùˆ در نتیجه این مطالعات به استØضار آن سÙارت کبری رسید Ú©Ù‡ قرارداد بین المللی وین پس از تصویب از طر٠قوه مقننه ایران شامل اعضای هیئت‌های مستشاران نظامی دولت ایالات متØده در ایران Ú©Ù‡ در استخدام وزارت جنگ می‌باشند نخواهد گشت Ùˆ برای این کار مجوز جداگانه لازم است Ùˆ علیهذا قرار شد هنگام تقدیم مواÙقتنامه بین‌المللی وین به مجلس، Ø´Ø±Ø Ù„Ø§Ø²Ù… نیز ضمیمه شود Ú©Ù‡ رئیس Ùˆ اعضای هیئت‌های مستشاران نظامی در ایران از مزایا ومصونیت‌ها ومعاÙیت‌هائی Ú©Ù‡ برای کارمندان اداری ÙˆÙÙ†ÛŒ موضوع بند (واو) ماده اول مواÙقت‌نامه مورد بØØ« پیش‌بینی شده، برخوردار باشند. البته شمول این مزایا Ùˆ معاÙیت‌ها بسته به تصویب مجلس خواهد بود.وزارت امورخارجه شاهنشاهی خوشوقت است Ú©Ù‡ اکنون به استØضار آن سÙارت کبری برساند Ú©Ù‡ هیئت Ù…Øترم وزیران به موجب تصویبنامه مورخ 13/7/1342 با این پیشنهاد مواÙقت نموده‌اند Ùˆ قرار است Ú©Ù‡ هنگام تقدیم مواÙقتنامه وین منعقد در 18 آوریل 1961 به مجلسین این یادداشت Ùˆ یادداشتی Ú©Ù‡ آن سÙارت کبری در پاسخ مرقوم خواهند داشت نیز برای تصویب ضمیمه شود.وزارت امورخارجه شاهنشاهی موقع را برای تجدید اØترامات مغتنم Ù…ÛŒ شمارد. ترجمه یادداشت سÙارت کبرای ایالات متØده آمریکا درتهرانسÙـارت کبـرای ایـالات متـØده آمریـکا ضمن تقدیم تعارÙات خود به وزارت امورخارجه شاهنشاهی، اØتراماً عط٠به یادداشت آن وزارت به شماره 8296 مورخ 17 نوامبر 1963( 26 آبان 1342) اظهار می‌دارد:یادداشت مزبور Øاکی است Ú©Ù‡ در تاریخ 5 اکتبر 1963 (13 مهر 1342) هیئت وزیران مواÙقت کرد به مجلس شورای ملی پیشنهاد کند Ú©Ù‡ رئیس Ùˆ اعضای هیئت‌های مستشاری نظامی ایالات متØده در ایران از امتیازات Ùˆ مصونیت‌ها Ùˆ معاÙیت‌هایی Ú©Ù‡ در قرارداد وین در خصوص مناسبات سیاسی برای اعضای اداری وین توصی٠شده در بند (Ùˆ) از ماده اول قرارداد مزبور این سÙارت کبری مقرر داشته برخوردار گردند.در یادداشت وزارت امورخارجه همچنین اظهار شده است، هنگامی Ú©Ù‡ قرارداد وین به مجلس شورای ملی Ùˆ مجلس سنا تقدیم Ù…ÛŒ شود یادداشت شماره 8296 آن وزارت همچنین یادداشت جوابیه این سÙارت کبری برای تصویب به آن قرارداد پیوست خواهدگردید. به نظر این سÙارت کبری عبارت (اعضای هیئت‌های مستشاری نظامی ایالات متØده در ایران) شامل است برکلیه کارمندان نظامی یا مستخدمین غیرنظامی وزارت دÙاع وخانواده‌هاشان Ú©Ù‡ با ایشان در یک جا به سر Ù…ÛŒ برند Ùˆ برطبق مواÙقتنامه‌ها Ùˆ ترتیبات مربوط به Ú©Ù…Ú© Ùˆ مشاور نظامی بین دو دولت، در ایران مسکن دارند. لذا نظر سÙارت کبری این است Ú©Ù‡ یادداشت شماره 8296 هنگامی Ú©Ù‡ به تصویب مجلس شورای ملی Ùˆ مجلس سنا برسد، جواب مساعد Ùˆ قابل قبولی به یادداشت این سÙارت کبری به شماره 423 مورخ 19 مارس 1952(18 اسÙند 1340) خواهد بود موقع را برای تجدید اØترامات مغتنم Ù…ÛŒ شمارد.قرارداد وین Ùˆ ماده واØده ضمیمه آن درجلسه 21 بهمن ماه 1342 به مجلس سنا تقدیم شد. پس از Ø·ÛŒ جریانات داخلی، مجلس سنا درجلسه 25 خرداد 1343 قرارداد وین را تصویب کرد، ولی ماده واØده را Ù…Ø·Ø±Ø Ù†Ú©Ø±Ø¯Ù†Ø¯. شش Ù‡Ùته گذشت. مجلس سنا تعطیلات تابستانی خود را شروع کرده بود. دولت Øسنعلی منصور درخواست کرد به منظور رسیدگی به لایØÙ‡ تسهیل وصول مالیات‌ها Ùˆ لایØÙ‡ اصلاØÛŒ بودجه Ú©Ù„ کشور جلسه Ùوق العاده تشکیل شود. جلسه مزبور از ساعت 7 ØµØ¨Ø Ø´Ù†Ø¨Ù‡ØŒ سوم مردادماه 1343 تشکیل شد Ùˆ تا نیمه شب به مذاکره درباره بودجه پرداخت ولی همین Ú©Ù‡ مذاکرات خاتمه پیدا کرد ناگهان نخست وزیر تقاضا کرد ماده واØده مربوط به تصویب دو Ùقره یادداشت بین وزارت امورخارجه Ùˆ سÙارت آمریکا درتهران Ùوراً Ù…Ø·Ø±Ø Ø´ÙˆØ¯.اØمد میرÙندرسکی معاون وزارت امورخارجه در دÙاع از این لایØÙ‡ اظهار داشت: «این مصونیت‌ها چیزی نیست Ú©Ù‡ ما تنها داده باشیم، دولت‌های دیگر هم داده‌اند. دولت ترکیه هم داده. دولت یونان هم داده. این کار لازمه همکاری است Ú©Ù‡ ما با دولت آمریکا داریم. اگر Ùرض بÙرمایید Ú©Ù‡ ما آن را به دولت دیگری هم بدهیم صØÛŒØ Ù†ÛŒØ³Øª. برای این Ú©Ù‡ ما با دولت دیگری نه قرارداد دÙاعی دوجانبه داریم ونه دولت دیگری را در دÙاع از مملکت خودمان شریک کرده‌ایم».سرانجام این لایØÙ‡ بدون این Ú©Ù‡ سناتورها اظهار نظر جدی درباره آن بکنند، درهمان جلسه در ساعت 12 شب به تصویب رسید. وقتی رئیس ختم جلسه را اعلام کرد، چندنÙری ازسناتورها از جلسه خارج شدند Ùˆ بقیه درجای خود باقی ماندند وبعد معلوم شد آن پیرمردها مدت‌ها است Ú©Ù‡ درخواب خوش Ùرو رÙته‌اند Ùˆ از این Ú©Ù‡ چنین لایØه‌ای Ù…Ø·Ø±Ø ÙˆØªØµÙˆÛŒØ¨ شده است بی خبر مانده‌اند. خدمتگزاران مجلس سنا با زØمت زیاد سناتورها را از خواب بیدار کردند، زیرا بغل آنها را گرÙتند Ùˆ به سمت اتومبیل‌هاشان راهنمایی کردند. سناتورها از هم Ù…ÛŒ پرسیدند: ما را چرا به اینجا آورده‌اند؟ درآن Ù„Øظات منصور با عباس مسعودی سخن می‌گÙت. سخن او این بود Ú©Ù‡ بهترین راه را انتخاب کردیم. هم سناتورها Øضورداشتند Ùˆ هم متوجه نشدند. لایØÙ‡ مصونیت مستشاران نظامی آمریکایی از مجلس سنا برای تصویب نهایی به مجلس شورای ملی رÙت ولی منصور برای Ø·Ø±Ø Ùˆ تصویب آن عجله‌ای به خرج نداد. مدتی درکمیسیون امورخارجه Ø·Ø±Ø Ùˆ بررسی شد Ùˆ سرانجام کمیسیون آن را تصویب کرد. در روز 21 مهرماه، مجلس شورای ملی در آخر جلسه عادی خود Ú©Ù‡ نمایندگان خسته وگرسنه بودند، منصور پشت تریبون قرار گرÙت Ùˆ تقاضا کرد مقدم برسایر Ù„ÙˆØ§ÛŒØ Ø§ÛŒÙ† لایØÙ‡ در دستور قرار بگیرد Ùˆ Ù…Ø·Ø±Ø Ø´ÙˆØ¯. دکتر Øسین خطیبی، نایب رئیس مجلس Ú©Ù‡ آن روز جلسه را اداره Ù…ÛŒ کرد امر نخست وزیر را به موقع اجرا گذارد Ùˆ مجلس به کارخود ادامه داد وتا ساعت پنج بعدازظهر، نمایندگان به بØØ« Ùˆ مذاکره پرداختند. تعداد نمایندگان مخال٠درمجلس شورای ملی زیاد بود عده زیادی از نمایندگان در رد این لایØÙ‡ سخن Ú¯Ùتند. قریب ده Ù†Ùر از نمایندگان در بطلان این لایØÙ‡ Ùˆ رد آن سخن‌ها Ú¯Ùتند ولی نتیجه‌ای نداد Ùˆ سرانجام لایØÙ‡ دولت مبنی بر اعطای مصونیت به مستشاران نظامی آمریکا Ùˆ خانواده‌هاشان در ایران به تصویب مجلس شورای ملی رسید Ùˆ پس از ØªÙˆØ´ÛŒØ Ù…Øمدرضا پهلوی جنبه قانونی یاÙت. 63 Ù†Ùر از نمایندگان رای مخال٠دادند.تصویب این لایØÙ‡ Ùˆ Ù†Øوه Ø·Ø±Ø Ùˆ تصویب آن تدریجاً دراÙکار عمومی اشاعه یاÙت Ùˆ علی‌رغم سکوت روزنامه‌ها Ú©Ù‡ چیزی دراین مورد ننوشتند، این خبر در سرتاسر ایران بازتاب وسیعی پیدا کرد. درØوزه علمیه قم بیش از هر شهری این خبر با تعجب وتاس٠و عصبانیت تلقی گردید Ùˆ خشم عمومی جامعه روØانیت را برانگیخت. از این رو در روز چهارم آبان ماه 1343 آیت الله العظمی امام خمینی (ره) نطق معرو٠و توÙان‌زائی درمخالÙت با لایØÙ‡ تصویبی ایراد کرد Ùˆ با صراØت کامل مسائل را Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯Ù†Ø¯.این نطق توÙان‌زا بسرعت در ایران انعکاس یاÙت Ùˆ نوارهائی از آن تکثیر شد، به طوری Ú©Ù‡ تمام مردم از Ù…Ùاد آن مستØضر شدند Ùˆ موضوع به صورت Øادی درمجامع مورد بØØ« قرار گرÙت. پس از ایراد چنین نطقی Ú©Ù‡ در دوران سلطنت پهلوی‌ها بی‌سابقه بود هیئت وزیران در Øضور شاه جلسه Ùوق العاده تشکیل دادند. روسای شهربانی، سازمان امنیت، رئیس اداره دوم ستاد مشترک نیز درجلسه Ùوق Øضور یاÙته به تعاطی اÙکار پرداختند Ùˆ چنین تصمیم اتخاذ شد Ú©Ù‡ آیت الله العظمی خمینی از ایران تبعید شود.شـب 13 آبـان مـاه 1343 ده‌هـا کماندو Ù…Ø³Ù„Ø ÙˆØ§Ø±Ø¯ خانه آیت الله خمینی شدند Ùˆ پس از انجام شرارت‌هایی ایشان را دستگیر Ùˆ در اتومبیلی جای داده به سرعت به تهران انتقال داده Ùˆ از Ùرودگاه مهرآباد، معظم له را به ترکیه انتقال دادند.
منبع: پورتال نور