آيا بوش مي تواند با نقش ايران در عراق، Ùلسطين Ùˆ لبنان مقابله كند
آمريكا امروزه در جهان عرب تنها با ترديد‌هاي اردوگاه دشمن خويش مواجه نيست بلكه در اردوگاه مقابل نيز ترديد‌هايي در زمينه عقب‌نشيني آمريكا از وعده‌‌ها‌ي خود به نام واقع‌گرايي وجود دارد Ùˆ بيم آن می‌رود كه وعده‌‌ها‌ي شيرين آمريكا، آنان را كه به اين وعده‌‌ها‌ اعتماد كرده بودند به نابودي بكشاند. بنابراين بوش بايد پس از ديدارهاي خود در امان (پايتخت اردن) مكانيسم‌‌هايي را براي اجراي تعهداتي كه در مورد Ùلسطين، لبنان Ùˆ عراق داده تهيه Ùˆ ارایه كند. يكي از تعهدات بوش اين بود كه اجازه نمی‌دهد ايران مسير پرونده‌‌هاي 3 گانه مذبور را تعيين كند Ùˆ تسليم ديكته‌‌ها‌ي اين كشور Ùˆ تندرو‌هاي موجود در مناطق مذكور نخواهد شد.ملك عبدالله دوم پادشاه اردن پيش از سÙر بوش به كشورش Ùˆ ديدار وي با نوري مالكي، نخست وزير عراق، تلاش زيادي را براي ايجاد هماهنگي دقيق ميان دولت‌‌هاي عربي Ùعال منطقه Ùˆ طرÙ‌هاي ذي‌ربط با پرونده‌‌ها‌ي 3 گانه مزبور انجام داد. ملك عبدالله خطرات جنگ داخلي در Ùلسطين، لبنان Ùˆ عراق را براي بوش برجسته ساخت Ùˆ همين امر به ميزان زيادي به توسعه Ùˆ عمق انديشه‌‌ها‌ي دولت آمريكا درباره مقتضيات ØÙ„ مسایل منطقه كمك كرد.زماني كه پادشاه اردن براي ارایه نظريات خويش به بوش انتخاب كرد، اهميت زيادي داشت. وي ديدگاه‌ها Ùˆ تئوري‌‌هاي خود را همزمان با تبليغات رسانه‌‌ها‌ در مورد تصميم كميته بيكرـ ‌هميلتون ارایه كرد. رسانه‌‌ها‌ اعلام می‌‌‌كردند كه كميته مذكور تصميم گرÙته از دولت آمريكا بخواهد در مورد عراق از ايران Ùˆ سوريه كمك بخواهد. پيامی‌كه پادشاه اردن براي رئيس جمهور آمريكا ارسال كرد، اين بود: اشتباه‌ها‌يي كه اكنون در عراق، لبنان Ùˆ Ùلسطين صورت می‌گيرد، منطقه Ùˆ مناÙع آمريكا را ويران Ùˆ از بين خواهد برد. اگر دولت آمريكا در برابر ديكته‌هاي اÙراطي كه از طر٠تهران وارد منطقه عربي می‌شود تسليم شود Ù…ØاÙÙ„ ميانه‌رو (دولتي يا مردمي) منطقه به كلي Ùرو خواهند پاشيد Ùˆ اثري از آنها باقي نخواهد ماند. اگر اكنون امور Ùلسطين، لبنان Ùˆ عراق تØت كنترل Ùˆ سيطره قرار نگيرند منطقه به ميزان زيادي توازن (قواي) خود را از دست خواهد داد. مساله Ùلسطين كليد برخورد Ùˆ تعامل با ديگر مسایل منطقه Ùˆ نيز كليد نجات Ùلسطين از نزاع‌هايي است كه تندرو‌ها به زيان مردم Ùلسطين ايجاد كرده‌اند. هم اكنون لبنان عرصه‌اي بسيار مهم براي آزمايش عزم جامعه بين‌المللي Ùˆ درستي سياست‌هاي آن است. ايران Ùˆ سوريه در اين عرصه پيام‌هايي را ارسال می‌كنند كه باعث انÙجار اوضاع در اين كشور می‌شود Ùˆ اين در Øالي است كه آنها در عراق پيام دوستي را سر می‌دهند.روشن است كه رئيس جمهور آمريكا براي عقب‌نشيني از عراق شتاب نخواهد كرد Ùˆ تاكنون تصميم نگرÙته كه از Øمايت مالكي صر٠نظر كند. بوش همچنين آمادگي اين را ندارد كه از ايران Ùˆ سوريه كمك بخواهد؛ ولو اين‌كه جيمز بيكر Ùˆ گروه همراه وي كه گزينه‌‌ها‌ي استراتژيك آمريكا در عراق Ùˆ منطقه را بررسي كرده‌اند چنين پيشنهادي را به وي بنمايند.كنÙرانس مطبوعاتي مشترك بوش Ùˆ مالكي كه در پايان ديدار آن دو در امان صورت گرÙت، تعهد رئيس جمهور آمريكا به Øمايت از نخست‌وزير عراق Ùˆ كمك به وي براي موÙقيت در انجام مسئووليت را تثبيت كرد. بوش او را «رهبري قدرتمند» خواند Ùˆ از «شجاعت او» تقدير كرد. بوش Ú¯Ùت: «او (مالكي) به من Ú¯Ùت، دستان مرا باز بگذاريد چون می‌خواهم راه‌Øل‌‌هايي را براي مشكل عراق بيابم Ùˆ من به خاطر اين سخن از او قدرداني می‌كنم.» ما او را براي انجام اين كار تقويت خواهيم كرد. بوش Ú¯Ùت: «موÙقيت دولت مالكي براي آمريكا Ùˆ نيز براي توق٠تندروي در عراق مساله‌اي اساسي Ùˆ تعيين كننده است.» بوش خاطر نشان كرد كه مالكي براي ريشه‌كن كردن خشونت Ùˆ تسلط بر عراق نيازمند «ابزارهايي» است Ùˆ او (مالكي) معتقد است كه ما در Ùراهم كردن اين ابزار‌ها كند عمل كرده‌ايم، لذا بايد اشتبا‌هات Ùˆ كندي‌‌هاي گذشته را Ø§ØµÙ„Ø§Ø ÙƒÙ†ÙŠÙ….بوش در سخنان خود علاوه برآنكه به وجود برخي اشتباهات اعترا٠می‌كند، تصوري كه در آستانه سÙرش به امان در مورد توانايي مالكي براي Øكومت Ùˆ تسلط بر اوضاع شكل گرÙته بود را تصØÙŠØ ÙƒØ±Ø¯. پيش از سÙر وي يادداشتي از كاخ سÙيد منتشر شده بود كه در آن از بي اعتمادي به توانايي مالكي براي انجام مسووليت‌هاي خود Ùˆ كنترل اوضاع سخن Ú¯Ùته بود. بنابراين بوش هنگامی‌كه Ú¯Ùت: «اين دولت را ياري خواهيم كرد» Ùˆ زماني كه تاكيد كرد هد٠«وØدت» عراق است Ùˆ تقسيم اين كشور Ù…Ø·Ø±Ø Ù†ÙŠØ³ØªØŒ در اظهاراتش جدي بود. تلاش پادشاه اردن، پيش از نشست‌‌هاي بوش در امان، براي رايزني با همه طرÙ‌‌هاي عراقي نقش زيادي را در زدودن اين تصور كه تلاش‌‌هاي عربي كه در مورد عراق صورت می‌گيرد در راستاي «يك پيمان سني منطقه‌اي» است، ايÙا كرد. اما طرØ‌‌هاي عربي ذي‌ربط براي توق٠Ùتنه Ùˆ خونريزي Ùرقه‌اي در عراق بايد تلاش‌‌هاي مضاعÙÙŠ را انجام دهند تا شيعيان عراق Ùˆ شيعيان داخل كشور‌هاي خود را مطمئن سازند كه واقعاً قصد دارند در روابط [خود] با شيعه تغييري بنيادين ايجاد كنند. Ú†Ù‡ بسا زمان آن Ùرا رسيده است كه دولت‌هاي عربي Ùˆ مسلماني كه به عراق Ùˆ سرنوشت آن اهتمام می‌ورزند استراتژي كامل دو مرØله‌اي را براي كمك به عراق تهيه كنند: مرØله نخست به منظور از بين بردن خونريزي‌‌هاي موجود (علي‌رغم وجود نيرو‌هاي آمريكايي در آنجا) Ùˆ مرØله دوم براي كمك به ØÙظ امنيت عراق، پس از خروج نيرو‌هاي آمريكايي از آن.آنچه عراق اكنون به آن نياز دارد تØريك عليه دولت اين كشور Ùˆ نيروهاي آمريكايي نيست. اكثر عرب‌‌ها خروج نيرو‌هاي آمريكايي از عراق را باعث ويراني Ùˆ هرج Ùˆ مرج Ùˆ تقسيم‌بندي‌‌هاي منطقه‌اي بيشتر می‌دانند. بنابراين، منÙعت عرب‌‌ها در اين است كه براي مقابله با سيطره ايران بر عراق Ùˆ بازگرداندن آن به جهان عرب Ùˆ براي جلب اعتماد مردم عراق به ملت‌‌ها Ùˆ دولت‌‌هاي عربي، در اين كشور سرمايه‌گذاري كنند. آنچه عراقي‌‌ها بدان نياز دارند زدودن سموم ناكامي، بيزاري، اÙراط Ùˆ اجبار است تا بتوانند از يك زندگي طبيعي برخوردار شوند . كمكي كه عرب‌ها می‌توانند به عراقي‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها كنند Øمايت مالي از آنها براي بازسازي باÙت اجتماعي خويش Ùˆ تامين مالي ادارات Ùˆ بخش‌‌‌‌‌‌‌‌هاي آموزشي عراق Ùˆ نيز ايجاد يك قدرت امنيتي خودكÙا در اين كشور است. در اين صورت است كه عراق در نهایت به يك دولت تبديل می‌شود نه مجموعه‌اي از شبه نظاميان.يكي از مهم‌ترين سرمايه گذاري‌‌‌هاي عرب‌‌ها در عراق براي مقابله با Ù†Ùوذ ايران Ùˆ آرمان‌‌هاي اين كشور براي سيطره بر جهان عرب، Øمايت از ساختار‌هاي دولت در عراق، لبنان Ùˆ Ùلسطين است. در واقع اين واكنشي است كه بايد در مقابل جانبداري Ùˆ Øمايت ايران از شبه نظاميان در مناطق مذكور انجام شود. اين امر نيازمند سرمايه‌گذاري‌‌هاي عظيم عربي Ùˆ بين‌‌المللي است كه امكان غلبه دولت بر توانمندي‌‌‌هاي شبه نظاميان را Ùراهم سازد.غالب مناقشه‌‌ها‌يي كه در آمريكا دربارة گزينه‌‌ها‌ي ممكن درباره عراق صورت می‌گيرد سطØÙŠ بوده Ùˆ بازتاب نارسيسم (خود شيÙتگي) آمريكا Ùˆ توجهاتي است كه به باتلاق عراق منجر می‌شود. در اين ميان از اين پرسش مهم نبايد غÙلت كرد كه اگر دولت آمريكا از توصيه‌‌ها‌يي كه در مورد مشاركت ايران Ùˆ سوريه در زمينه عراق می‌شود، پيروي كند Ùˆ رهبري ايران بر كل منطقه عربي را بپذيرد، Ú†Ù‡ رخ خواهد داد.تاكنون، نشانه‌‌ها‌يي از آمادگي جرج بوش براي سرÙرود آوردن در برابر ايران ديده نشده است. ممكن است يكي از عواملي كه او را در مقابله با Øمله رسانه‌اي در مورد اين گزينه صورت می‌گيرد، كمك كرده است، پيام [آقای] اØمدي‌نژاد به ملت آمريكا باشد. [آقای] اØمدي‌نژاد در پيام مذكور ملت آمريكا را عليه دولت بوش تØريك Ùˆ اين دولت را Ùاقد مشروعيت Ùˆ غير اخلاقي توصي٠كرد. Ú†Ù‡ بسا اين پيام در توصيه‌‌ها‌ي كميته بيكر- ‌هميلتون هم مؤثر باشد زيرا دستگاه Øاكمه آمريكا تØقير رياست جمهوري اين كشور، تØريك ملت آمريكا Ùˆ دخالت در امور داخلي خود را به طور قاطع رد می‌كند. بنابراين در صورتي كه كميته مذكور پيشنهادي را دربارة مشاركت ايران در زمينه عراق ارایه كند آن را با شروطي روشن Ùˆ در چارچوبي مشخص Ùˆ بدون پاداش‌هاي هسته‌اي يا منطقه‌اي ارایه خواهد كرد. رئيس جمهور آمريكا در سÙر به امان درباره نقش ايران در پرونده‌‌ها‌ي عراق، Ùلسطين Ùˆ لبنان سخن Ú¯Ùت. وي در اين زمينه خاطر نشان كرد كه ايراني ‌ها Ùˆ تندرو‌هاي ديگر می‌خواهند به تجربه دموكراسي عراق آسيب بزنند Ùˆ مانع تشكيل دولت Ùلسطين شوند.رئيس جمهور ايران در پيامش به ملت آمريكا نشان داد كه با تشكيل دولت Ùلسطين در كنار دولت اسرائيل مخال٠است. او آنچه كه تشكيلات خودگردان Ùلسطين Ùˆ ملت Ùلسطين امضا كرده‌اند يعني گزينه وجود دو دولت اسرائيلي Ùˆ Ùلسطيني را رد كرد. در ميان گروه‌هاي مردمی ‌دنياي عرب كساني هستند كه با [آقای] اØمدي‌نژاد مواÙقند Ùˆ او را رهبر آزاديبخش Ùلسطين Ùˆ نابودكنندة صهيونيسم Ùˆ صهيونيست‌ها می‌دانند. اين اÙراد بايد تاريخ روابط ايران Ùˆ اسرائيل Ùˆ قرارداد‌هايي كه در پشت پرده ميان آنها امضا می‌شود را مورد مطالعه قرار دهند . آنها بايد به اين مساله دقت كنند كه چگونه [آقای] اØمدي‌نژاد از رنج‌‌هاي ملت Ùلسطين براي دستيابي به آرمان‌هاي ايران يعني سيطره بر منطقه استÙاده می‌كند. تا زماني كه گزينه ملت Ùلسطين تشكيل دو دولت اسرائيلي Ùˆ Ùلسطيني باشد، Øاكمان ايران صرÙاً به معامله Ùˆ مزايده دربارة مساله Ùلسطين Ùˆ سوء‌استÙاده از اين مساله اقدام می‌كنند.اگر آنها می‌خواهند Ùلسطين را آزاد كنند بيايند Ùˆ اعلام جنگ كنند Ùˆ با هم‌پيمانان خود (سوريه) جبهه‌اي را باز كنند تا ملت‌هاي عربي Ùˆ ايراني هم به اين جبهه سرازير شوند.همزمان با اين وضعيت، رئيس جمهور آمريكا همچنان به اين باور ساده خود ادامه می‌دهد كه چون اولين رئيس جمهور آمريكا است كه از ايده تشكيل دولت Ùلسطين سخن Ú¯Ùته، ديگر جانبداري كوركورانه او از اسرائيل Ùˆ نقش دولت شكست خورده اش در زمينه اوضاع Ùلسطين توجهي نمی‌شود. بوش بايد با توجه به اوضاع Øاكم بر منطقه يكسري تدابير Ùعال Ùˆ كارآمد را اتخاذ كند. منطقه، ديگر توانايي تØمل خطا‌هاي جديد آمريكا Ùˆ وعده‌‌ها‌يي كه در مواقع لازم (از نگاه آمريكا) به Ùراموشي سپرده می‌شوند Ùˆ نيز تداوم وضعيت كنوني مساله Ùلسطين Ùˆ اسرائيل را ندارند. آنچه اكنون به طور جدي از بوش خواسته می‌شود اين است كه به تصØÙŠØ Ø§Ø´ØªØ¨Ø§Ù‡â€ŒÙ‡Ø§ÙŠ خود در عراق اكتÙا نكند بلكه اشتباه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها‌‌‌‌ي خود در زمينه Ùلسطين را نيز Ø§ØµÙ„Ø§Ø ÙƒÙ†Ø¯. او همچنين بايد از ارتكاب اشتباه‌هاي مجدد در لبنان اجتناب می‌ورزد.همانگونه كه Ù…Øمود عباس، رئيس تشكيلات خودگردان Ùلسطين نيازمند Øمايت واقعي، رÙع Ù…Øاصره ملت Ùلسطين Ùˆ از سرگيري مذاكرات جدي است، ايهوداولمرت، نخست وزير اسرائيل، هم نيازمند نجات از باتلاقي است كه به خاطر سياست‌هاي خود Ùˆ دولتش در آن گیر کرده است. اين بدان معناست كه زمان آن Ùرا رسيده، دولت جرج بوش مكانيسم‌هايي را براي اجراي Ø·Ø±Ø Ù†Ù‚Ø´Ù‡ راه Ùˆ ايجاد اصلاØاتي بنيادين در آن ارایه كند. اين اصلاØات بايد به‌گونه‌اي باشد كه از برخي شروط كه به عهده ابومازن Ùˆ Øماس گذاشته شده، چشم پوشي شود. شروط مورد نظر عبارتند از: برچيدن گروه‌هاي Ùلسطيني Ùˆ خلع Ø³Ù„Ø§Ø Ø¢Ù†Ù‡Ø§ توسط ابومازن Ùˆ شناسايي اسرائيل توسط Øماس، به عنوان نقطه آغاز [مذاكرات]. همانگونه كه می‌دانيم اسرائيل نيز مانند Øماس تواÙقنامه‌‌ها‌ي سابق را اجرا نكرده است، بنابراين مساله به رسميت شناختن تواÙقنامه‌‌ها‌ي سابق نيز نبايد به عنوان مانعي براي اجراي Ø·Ø±Ø Ù†Ù‚Ø´Ù‡ راه برجسته شود. اگر اسرائيل Ùرصتي براي ØÙ„ مسالمت‌آميز مساله Ùلسطين در اختيار داشته باشد بايد بداند كه بهتر است Øماس نيز در تواÙقي كه براي ØµÙ„Ø ØµÙˆØ±Øª می‌گيرد، شريك تشكيلات خودگردان باشد. بنابراين دولت آمريكا بايد از جلب رضايت اسرائيل Ùˆ سر تعظیم Ùرود آوردن در برابر آن خودداري كند. اكنون زمان مناسبي است كه آمريكا نه Ùقط به خاطر دستيابي به راه‌Øلي عادلانه Ùˆ بلكه براي مصلØت خود، اجراي Ø·Ø±Ø Ù…Ø°ÙƒÙˆØ± را مورد توجه جدي قرار دهد. جرج بوش در امان راجع به لبنان نيز خاطر نشان كرد كه معامله لبنان امكان‌پذير نيست Ùˆ او اجازه نمی‌دهد زمينه سيطره مجدد سوريه بر لبنان Ùراهم شود. او Ú¯Ùت چنين چيزي را نه در برابر كمك سوريه در امر عراق Ùˆ نه در قبال Ùداكاري كشور مذكور براي هم‌پيمان شدن با آمريكا در همه زمينه‌‌ها‌ (مشروط به در اختيار داشتن لبنان) نمی‌پذيرد. اظهارات منابع آگاه پس از مذاكرات بوش در امان Øاكي از آن بود كه Ú¯Ùت‌و‌گو با سوريه Ùقط او‌هام است Ùˆ نارضايتي بين‌المللي از نقش سوريه در لبنان در Øال اÙزايش است.خوشبختانه رئيس جمهور آمریکا تداخل Ùˆ پيوستگي موجود ميان پرونده‌ها‌ي لبنان، Ùلسطين Ùˆ عراق را درياÙته است. مهم آن است كه وي اين نكته را نيز درك كند كه بايد به سرعت راه‌Øل‌هايي (موازي) براي هر يك از اين پرونده‌ها‌ انديشيده شود Ùˆ اين راه‌Øل‌ها بايد ابتدا Ùˆ به سرعت در Ùلسطين Ùˆ لبنان عملي شود زيرا عراق داستان طولاني‌تري دارد كه اكنون در ابتداي آن هستیم.
منبع: موسسه مطالعات ابرار تهران