Øیران میان روشن‎Ùکران Ùˆ توده‎ها
وقتی نامزد انتخاباتی، در مدیریت بصری تبلیغات خویش به هویت مشخصی نمی‎رسد، خیلی طبیعی است Ú©Ù‡ گراÙیک تبلیغاتی او نیز Øیران بنماید؛ چون از کوزه برون همان تراود... بخشی از این مسئله، ناشی از چالش بسیاری از طراØان گراÙیک ایران است Ú©Ù‡ در خلق زبانی Ùراگیر در جلب نظر همه مردم اعم از روشن‎Ùکران Ùˆ توده ناتوانند. در بسیاری از کشورها گراÙیک سیاسی عضوی قدرتمند در پیکره گراÙیک Ù…Øسوب می‎شود. اما در این‎جا، یک اثر انتخاباتی یا برای نخبگان مطلوب است یا برای مردمان Ú©ÙˆÚ†Ù‡ Ùˆ بازار. این موضوع، شاید به نوپایی گراÙیک انتخاباتی در ایران هم برگردد. چون پیش از انقلاب Ú©Ù‡ انتخابات موضوع سÙارش‎های گراÙیک نبود Ùˆ پس از آن هم از اوایل دهه Ù‡Ùتاد (انتخابات مجلس چهارم)ØŒ کم‎کم توجه به ترکیب گراÙیکی تبلیغات انتخاباتی رایج شد؛ آن‎جا Ú©Ù‡ جامعه روØانیت مبارز تهران Ùˆ مجمع روØانیون مبارز، برای بروز بیشتر تمایز سیاسی ناچار به خلق جلوه‎های متمایز بصری در اقلام تبلیغی خود شدند. در دوره‎های بعدی انتخابات مجلس Ùˆ ریاست‎جمهوری، این تغییر رویه‎ها، آهنگ تندتری به‎خود گرÙت. با دیدن تأثیر این تغییرات، در دوره‎های اخیر انتخابات (سومین دوره شوراهای شهر Ùˆ روستا، مجلس ششم، Ù‡Ùتم Ùˆ هشتم، ریاست‎جمهوری Ù‡Ùتم، هشتم ونهم)ØŒ گراÙیک در تبلیغات انتخاباتی، نقش پررنگ‎تری یاÙت، تا آن‎جا Ú©Ù‡ برخی از تجربه‎های گراÙیکی آن‎قدر مؤثر Ùˆ موÙÙ‚ از آب درآمدند Ú©Ù‡ Øتی در دوره‎های بعدی انتخابات با تجدید Ù…Øتوی، دوباره منتشر شدند. مثل پوستر Øمایت ناشران از نامزدی سید Ù…Øمد خاتمی ‎در انتخابات Ù‡Ùتم ریاست‎جمهوری؛ نمونه مطلوبی Ú©Ù‡ علت اصلی موÙقیتش جلب نظر همه مردم، Ú†Ù‡ خواص Ùˆ Ú†Ù‡ عوام بود.
پیشروان دیروز و امروز
امروز Ùˆ در آستانه انتخابات دهم ریاست‎جمهوری، دیگر هویت گراÙیکی، جزو جدایی‎ناپذیر برنامه تبلیغاتی نامزدهاست. Ùارغ از هرگونه ارزش‎گذاری، باید Ú¯Ùت Ø¬Ù†Ø§Ø Ù…ÙˆØ³ÙˆÙ… به اصلاØ‎طلبان در بهبود Ùˆ ارتقای این موضوع نقش به‎سزایی داشته‎اند؛ به‎طوری Ú©Ù‡ اگر‎چه در آغاز، اصول‎‎گرایان از ظرÙیت‎های گراÙیک تبلیغاتی بهتر استÙاده می‎کردند، اما اکنون Øداقل چند دوره است Ú©Ù‡ اصلاØ‎طلبان، پیشروتر از اصول‎گرایان ظاهر می‎شوند. این نکته آن‎قدر مشهود است Ú©Ù‡ بی‎نیاز از مثال باشد. اما موضوع جالب‎توجه در این میان، تأثیرپذیری شگر٠هر دو Ø¬Ù†Ø§Ø Ø§Ø² Ú¯Ùتمان سیاسی غالب است. تا پیش از انتخابات نهم، گراÙیک Ùاخر Ùˆ به Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø Ø¹Ø§Ù…ÛŒØ§Ù†Ù‡ «رنگی»، برگ برنده‎ای برای جلب رأی Ù…Øسوب می‎شد. این معیار آن‎قدر پذیرÙته شده بود Ú©Ù‡ بعضی برای عمل به آن، کردند آن‎چه کردند... Øتی از رنگی‎کردن چشم نامزد ریاست‎جمهوری در پوستر پرتره انتخاباتی نیز دریغ نکردند! Ùˆ همین، پاشنه آشیل نامزد مذکور شد تا علی‎رغم موÙقیت در تمام نظرسنجی‎ها در روزهای آغاز تبلیغات، تخریب‎ها مؤثر اÙتاده Ùˆ از پای درآید.
انتخابات نهم، گراÙیک در خدمت تبلیغ سادگی
رویکرد برندگان انتخابات نهم، پرهیز از هرگونه ظاهر تجملی Ùˆ Øتی‎المقدور با نمایی داوطلبانه Ùˆ مردمی، Ø´Ú¯Ùتی‎ساز این دوره از انتخابات شد. علت این واقعه تضاد شدیدی بود Ú©Ù‡ در کنار نامزدهای دیگر علی‎الخصوص در مرØله دوم جلوه‎گری می‎کرد Ùˆ انتقال پیام را به بهترین وجه در جای دیگری غیر از ظاهر بصری جست‎وجو می‎نمود Ú©Ù‡ موÙÙ‚ هم شد. بسیاری از این Øرکت‎ها خودجوش نبوده Ùˆ کاملا ستادی Ùˆ سازمان یاÙته انجام شده بود.
شاید آن‎چه Ú¯Ùته شد، به کلیت تبلیغ برگردد، اما باعث تغییرات راه‎بردی در رویکرد گراÙیک انتخاباتی می‎شود. با همین رویکرد است Ú©Ù‡ Øتی وقتی «بنر» سردر ستادهای مختل٠چاپ Ùˆ نصب شد، تعجب اهل ÙÙ† را برانگیخت. این امر هرچند در راستای همان سیاست تبلیغی، بسیار موÙÙ‚ Ùˆ مؤثر عمل می‎کرد، اما Øکایت غریبی در پرده داشت. اساسا در مورد چاپ‎های عریض، چیزی به نام چاپ تک‎رنگ یا به Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø Ø¹Ø§Ù…ÛŒØ§Ù†Ù‡Â«Ø³ÛŒØ§Ù‡ Ùˆ سÙید» مانند آن‎چه در اÙست اتÙاق می‎اÙتد، بی‎معناست. یعنی Øتی اگر یک عکس با ظاهر تک‎رنگ را برای سÙارش چاپ عریض ارسال کنید، از شما همان هزینه‎ای دریاÙت خواهد شد Ú©Ù‡ در قبال همان عکس با ظاهر رنگی دریاÙت می‎شود. یعنی آن بنرها صرÙا نمایی «سیاه Ùˆ سÙید» Ùˆ ارزان Ùˆ ساده داشتند، اما در میزان هزینه، هیچ تÙاوتی با نمونه «رنگی» نداشتند.
مدعیان منتقد، تشنگان تازه خرقه
اشتباه جریان های سیاسی Ú©Ù‡ نهایتا به سلامت Ùرهنگ رقابت سالم لطمه می‎زند، زشت Ùˆ درس‎آموز است، اما از آن زشت‎تر، رقابتی است Ú©Ù‡ جریان‎های سیاسی در این خرقه‎پوشی با هم به راه انداخته‎اند. مدعیان اصلاØ‎طلبی Ú©Ù‡ در تاختن به آقایان، نقد نقدهایشان، «رواج ریاکاری Ùˆ دروغ‎گویی» است، خود در عمل، Ú¯ÙˆÛŒ از رقیب ربوده‎اند Ùˆ به تکثیر نسخه کم‎غلط‎تری از این دست‎خط سراپا غلط مشغولند Ùˆ دل‎خوشند به «اصلاØ‎طلبی»‎شان.
آن یکی Ú©Ù‡ دل خوش دارد از کروبیان است، کمتر Ùˆ آن‎که به میر بودنش Ù…Ùتخر، بیشتر. کم‎وبیش Ú†Ù‡ Ùرقی دارد وقتی جملگی در یک خرقه Ùرو رÙته‎اند Ú©Ù‡ خرقه، یکی است Ùˆ قواره‎اش کوتاه Ùˆ بلند! سادگی Ùˆ پرهیز از اسرا٠خوب است، اما تظاهر به سادگی نه! Ùراگیر عمل کردن Ùˆ در نظر گرÙتن همه مردم خوب است، اما توده‎زدگی نه! Ùˆ... از این دست آن‎قدر هست Ú©Ù‡ از Ú¯Ùتن ملال آید. بماند Ú©Ù‡ آثار Ùرهنگی این اعمال، شاید تا یک دهه دیگر قابل جبران نباشد.