بØران مصيبت‌بار آقاي رئيس‌جمهور
رویدادی كه در مورد آن Ú¯Ùته‌اند، Ùارغ از تمام تاثیرات مهم بین‌المللی، در سیاست داخلی آمریكا Øداقل تاثیرش خانه‌خراب شدن جیمی‌ كارتر در انتخابات ریاست‌جمهوری بود. در باب تبعات بین‌المللی این رویداد Ùˆ تاثیرات آن بر روابط خارجی 2 کشور به قدر کاÙÛŒ بØØ« Ùˆ بررسی انجام گرÙته است.
قصد این مختصر نگاهی گذرا به شرایط داخلی Ùˆ اتمسÙر سیاسی ایالت متØده در برهه تسخیر سÙارتخانه Ùˆ بررسی رابطه شكست كارتر Ùˆ این واقعه در ایران است. برای بررسی Ùضای سیاسی داخلی آمریكا،‌ شاید لازم باشد از چشم یك ناظر آمریكایی به طور اجمالی این ماجرا را مرور كنیم: «در روز 4 نوامبر، یک جمعیت خشمگین Øدودا 400 Ù†Ùر از دانشجویان ایرانی Ú©Ù‡ دانشجویان پیرو خط امام ناميده مي‌شدند به قصد تسخیر سÙارت ایالت متØده در خیابان تخت جمشید (طالقانی) آن را Ù…Øاصره کردند. Ø®Ù„Ø¹â€ŒØ³Ù„Ø§Ø ØªÙنگداران دریایی Ù…ØاÙظ سÙارت چندان طول نکشید Ùˆ 66 شهروند Ùˆ دیپلمات آمریکایی Ú©Ù‡ شامل زنان Ùˆ آمریکایی‌های Ø¢Ùریقایی‌تبار هم می‌شد، به اسارت تسخیرکنندگان درآمدند. چند روز بعد، 2 گروه از اسرا از سوی مقامات ایرانی آزاد شدند، اما 52 گروگان باقیمانده برخلا٠تصورات اولیه 444 روز را در اسارت گذراندند (البته یکی از آنها زودتر از بقیه به علت بیماری آزاد شد)ØŒ بدین سان Ùصلی دیگر از تاریخ سیاسی 2 کشور ایران Ùˆ آمریكا آغاز شد.»
همان‌طور كه اشاره شد، صØنه‌آرایی اولین انتخابات ریاست‌جمهوری آمریكا بعد از تسخیر سÙارت این كشور توسط دانشجویان مسلمان در ایران، به طور كاملا بارزی متاثر از این قضیه بود. Ú†Ù‡ آن‌كه در انتخابات ریاست جمهوری سال 1980 آمریکا جیمز ایگل کارتر، رئیس‌جمهور دموکرات از نامزد جمهوریخواهان، هنرپیشه سابق Ùیلم‌های وسترن رونالد ریگان شکست خورد. جیمی کارتر چهره پرÙروغ دموکرات‌ها كه ادعا می‌كرد یكی از میان مردم است Ùˆ از قلب مزارع بادام‌زمینی جرجیا قدم در راه ریاست گذارده، در انتخابات 1976 Ú©Ù‡ در قالب یک شخصیت آمریکایی ساده Ùˆ با ظاهری مردمی جرالد Ùورد جمهوریخواه را شکست داده بود، 4 سال بعد اما رقیبی از قبل بازنده بود. از بین همه عواملی Ú©Ù‡ در عرض این چهار سال ستاره اقبال این کشیش سابق را كم‌Ùروغ كرد، 3 عامل برجستگی بیشتری دارند. ابتدای Ùهرست عوامل، بی‌شک شکست کارتر در پایان دادن به بØران سÙارت این كشور در ایران قرار دارد. بØرانی Ú©Ù‡ گری‌سیک، مشاور ارشد کارتر در مسائل ایران، آن را ویرانگرترین رویداد دیپلماتیک تاریخ معاصر آمریکا نامیده است.
تØقیر آمریکایی‌ها به دست جمعیت دانشجویان مسلمان Ùˆ انقلابی در خیابان‌های تهران، همراه Øس از دست رÙتن وجهه جهانی ناشی از Ùرار سربازان آمریکایی از باتلاق ویتنام Ù€ Ú©Ù‡ همین چند سال قبل از آن رخ داده بود Ù€ دوره‌ای تلخ را برای مردم آمریکا در آن برهه زمانی رقم زد.
علاوه بر این آسیب روانی، عواقب ملموس Ùˆ عینی نیز گریبان آمریكايی‌ها را گرÙته بود، شايد بارزترین جلوه آن، صÙ‌های طولانی بنزین بود Ú©Ù‡ نتیجه مستقیم قطع جریان Ù†Ùت از ایران بود. استوارت آیزنشتات، دستیار سیاست داخلی رئیس‌جمهور وقت ایالات متØده، این بØران را چنین بازگو می‌کند: «قطع واردات Øدود 6 میلیون بشکه در هر روز از ایران، صÙ‌های بسیار طولانی را در سرتاسر آمریکا به وجود آورده بود. من خود کلاÙÚ¯ÛŒ Ùˆ استیصال رانندگان را Øس می‌کردم، چراکه چند بار در صÙ‌های نزدیک خانه‌ام بیش از یک ساعت منتظر بنزین بودم تا خود را به کاخ سÙید برسانم Ùˆ درباره ØÙ„ این بØران تصمیمی بگیریم.»
با ادامه بØران Ùˆ آزاد نشدن كاركنان سÙارت آمریكا در تهران، تصویر بی‌کÙایتی دستگاه اجرایی كه در اذهان بسیاری از رای‌دهندگان Ø´Ú©Ù„ گرÙته بود ØŒ تقویت شد. نقش تلویزیون در شکل‌گیری این تصویر بسیار بارز بود، چون تلویزیون قدرت خود را در جلب اÙکار عمومی، پیش از آن در جنگ ویتنام در دهه 60 Ùˆ رسوایی واترگیت در دهه 70 نیز اثبات کرده بود.
قابلیت این رسانه در ارائه Ùوری Ùˆ بی‌پرده اطلاعات مربوط به بی‌كÙایتی دولت آمریكا در ØÙ„ بØران سÙارت در ایران، منجر به تخریب خوشبینی رای‌دهندگان نسبت به عملکرد رئیس‌جمهور سابقا Ù…Øبوب شده بود. استوارت آیزنشتات بعد از پایان دوران کارتر اذعان کرد: «تمرکز هر روزه تلویزیون‌ها بر موضوع بØران گروگان‌ها، با پخش Ùیلم‌هایی تاثرآور از گروگان‌های آمریکایی با چشم‌بند در پیش زمینه پرچم‌های سوزان آمریکا، بنیان موقعیت سیاسی کارتر را به لرزه انداخت.»
از بخت تیره كارتر Ùˆ دوستان دموكراتش، اولین سالگرد تسخیر لانه جاسوسی آمریكا در ایران، با روز 4 نوامبر 1980ØŒ یعنی روز انتخابات ریاست‌جمهوری مصاد٠شد. بدین سان اذهان رای‌دهندگان آمریكایی سرشار از تصاویر تØقیرآمیز كاركنان سÙارت این كشور شد Ú©Ù‡ در ایران به اسارت نیروهای مسلمان Ùˆ انقلابی در آمده بودند، تصاویری كه روز پیش از آن مدام از تلویزیون‌های مختل٠به نمایش در می‌آمد.
دلیل دومی كه معمولا برای شکست کارتر از سوی تØلیلگران سیاست ایالات متØده ذكر می‌شود، انشقاق در Øزب دموکرات بود. این انشقاق به عناصر لیبرال Øزب بر می‌گشت Ú©Ù‡ با جهتگیری‌های Ù…ØاÙظه‌کارانه رئیس‌جمهور در تقابل بودند. این نزاع چند ساله زیرپوستی در اختلا٠کارتر با کاندیدای دیگر Øزب، سناتور تد کندی علنی شد. روابط این دو در نوع خود بسیار جالب بود. علی رغم این كه در موضوعات با هم اتÙاق نظر داشتند، در جهتگیری‌های بنیادین Øزبی بشدت دچار تعارض بودند. کندی به عنوان وارث، مناقشات تند Ùˆ تیزی با نگرش Ù…ØاÙظه‌کارانه کارتر در مسائل ملی داشت، به طوری Ú©Ù‡ او دیدگاه‌های رئیس‌جمهور را ناقض اصول سنتی Øزب دموکرات می‌خواند.
عامل سوم شکست، وضعیت اقتصادی آمریكا در آستانه انتخابات بود. رویدادهای اقتصادی سال انتخابات كه اتÙاقا آنها هم از واقعه تسخیر سÙارت در ایران تاثیر پذیرÙته بودند،‌ ضربه نهایی را به پیکره اقبال کارتر وارد آورد Ùˆ در نهایت سبب شكست او شد. بØران سÙارت Ùˆ انشقاق در Øزب دموکرات هر دو اثرات خود را برنتایج آرا گذاشتند، ولی تورم Ú©Ù‡ از روزهای شروع دوره کارتر سایه‌اش بر سردولت او سنگینی Ù…ÛŒ کرد Ùˆ در 1980 به اوج خود رسید، عامل تعیین‌کننده‌تری بود. بویژه Ú©Ù‡ این تورم بالا اواخر دوره ریاست‌جمهوری او دست در دست نرخ بالای بیکاری نهاد. به واقع اقتصاد آمریکا در سال آخر ریاست کارتر رنگ رکود هم به خود گرÙت؛ ركودی كه البته بی‌ارتباط با ماجرای سÙارت آمریكا در ایران نبود، چرا كه این واقعه تاثیر بسیار بالایی در گرانی Ù†Ùت Ùˆ طلا در بازارهای جهانی داشت.