سيزدهم آبان سالگرد سه رويداد مهم در تاريخ ايران است . تبعيد امام خميني به تركيه در 13 آبان 1343ØŒ كشتار دانش‌آموزان در 13 آبان 1357 در دانشگاه تهران Ùˆ تسخير سÙارت امريكا در 13 آبان 1358ØŒ سه رويداد متÙاوت بودند، ولي هر يك در شكل دادن به Øركت انقلاب اسلامي نقش خاص خود را ايÙا كردند. هويت هر سه رخداد، مبارزه با استكبار Ùˆ عوامل آن است Ùˆ به همين دليل اين روز «روز ملي مبارزه با استكبار» ناميده مي‌شود .
تبعيد امام خميني
در 13 آبان 1343 امام خميني توسط مأموران Øكومت شاه بازداشت Ùˆ پس از انتقال از قم به تهران، به تركيه تبعيد شدند. اين تبعيد در پي اعتراض امام به سياستهاي Øكومت پهلوي Ùˆ از جمله تصويب لايØÙ‡ كاپيتولاسيون به وقوع پيوست. امام 9 روز پيش از تبعيد، در مراسمي كه به مناسبت ميلاد Øضرت زهرا (س) در منزلشان برگزار شد، با ايراد نطقي جنايات Ùˆ Ù…Ùاسد كاپيتولاسيون را ØªØ´Ø±ÙŠØ ÙƒØ±Ø¯Ù†Ø¯. امام در سپيده دم 13 آبان توسط يك گروه از مأموران ساواك به سرپرستي سرهنگ مولوي Ù€ رئيس ساواك تهران Ù€ بازداشت شدند Ùˆ هنوز Ø¢Ùتاب از اÙÙ‚ سرنزده بوده كه با يك Ùروند هواپيماي نظامي از Ùرودگاه مهرآباد به تركيه تبعيد شدند. اطلاعيه كوتاه ساواك كه از راديو Ùˆ تلويزيون Ùˆ روزنامه‌ها انتشار ياÙت، چنين بود :
« طبق اطلاع موثق Ùˆ شواهد Ùˆ دلائل كاÙÙŠ چون رويه آقاي خميني Ùˆ تØريكات مشاراليه عليه مناÙع ملت Ùˆ امنيت Ùˆ استقلال Ùˆ تماميت ارضي كشور تشخيص داده شد، لذا در تاريخ 13 آبان 1343 از ايران تبعيد گرديد.»1
در پي تبعيد امام خميني عليرغم Ùضاي Ø®Ùقان، موجي از اعتراض‌ها به صورت تظاهرات در بازار تهران، تعطيلي طولاني دروس Øوزه‌‌ها Ùˆ ارسال طومارها Ùˆ نامه‌ها به سازمانهاي بين‌المللي Ùˆ مراجع تقليد جلوه‌گر شد. آيت‌الله Øاج مصطÙÙŠ خميني نيز در روز تبعيد امام بازداشت Ùˆ زنداني شد Ùˆ پس از چندي در 13 دي 1343 به تركيه نزد پدر تبعيد شد .
دوران تبعيد امام به تركيه بسيار سخت Ùˆ شكننده بود. امام Øتي از پوشيدن لباس روØانيت منع شده بودند. Ù…ØÙ„ اقامت اوليه امام هتل بلوار پالاس آنكارا بود. اماÙرداي آن روز براي مخÙي‌ نگاهداشتن Ù…ØÙ„ اقامت، امام را به Ù…Øلي واقع در خيابان آتاترك منتقل كردند. چند روز بعد (21 آبان 1343) براي منزوي‌تر ساختن ايشان Ùˆ قطع هرگونه ارتباط، Ù…ØÙ„ تبعيد را به شهر بورسا واقع در 46 كيلومتري غرب آنكارا انتقال دادند. در اين مدت امكان هرگونه اقدام سياسي از امام خميني سلب شده Ùˆ ايشان تØت مراقبت مستقيم مأمورين اعزامي ايران Ùˆ نيروهاي امنيتي تركيه قرار داشتند .
امام خميني جمعاً 11 ماه در تركيه به سر بردند، سپس ساواك با هماهنگي دولت تركيه ايشان را در 13 مهر 1344 به عراق تبعيد كردند. ايشان به مدت 13 سال تØت نظارت توأم با Ùشار رژيم بعثي عراق بودند. در بØبوØÙ‡ انقلاب اسلامي، Ùˆ در نتيجه اÙزايش اختناق رژيم بغداد امام خميني تصميم به خروج از عراق Ùˆ عزيمت به كويت گرÙتند . اما كويت تØت Ùشار شاه، از پذيرش امام Ùˆ هيئت همراه امتناع ورزيد در نتيجه امام خميني در مهر 1357 راهي Ùرانسه شد ندو در «نوÙÙ„ لوشاتو» در Øومه پاريس اقامت گزيدند. امام طي 4 ماه اقامت خود در Ùرانسه انقلاب اسلامي را تا مراØÙ„ پيروزي هدايت كردند Ùˆ سپس در 12 بهمن 1357 به كشور بازگشتند. امام در طول هجرت 14 ساله خود به روشنگري اÙكار عمومي ايران Ùˆ جهان نسبت به ماهيت Øكومت شاه پرداخته Ùˆ زمينه انقلاب مردمي Ùˆ سقوط رژيم پهلوي را Ùراهم ساختند. به همين دليل نقطه شروع دوره هجرت يعني 13 آبان 1343 Ùˆ همچنين نقطه پايان آن يعني 12 بهمن 1357 به عنوان «يوم‌الله» شناخته شده است .
كشتار دانش‌آموزان
سيزدهم آبان 1357 Ùˆ در روزهاي اوج‌گيري انقلاب اسلامي دهها Ù†Ùر از دانش‌آموزان كه براي انجام تظاهرات در Ù…Øوطه دانشگاه تهران تجمع كرده بودند، هد٠تيراندازي مأموران Øكومت قرار گرÙته Ùˆ به شهادت رسيدند. به دليل بسته بودن درهاي دانشگاه هيچ يك از دانش‌آموزان نتوانستند از برابر آتش گلوله‌‌هاي مأموران بگريزند Ùˆ اين امر تلÙات آنان را اÙزايش داده بود. اين جنايت توسط دولت «آشتي ملي» شري٠امامي صورت گرÙت .
Øادثه 13 آبان 1357 بعد از Øادثه 17 شهريور آن سال، دومين خونريزي عمده دولت شري٠امامي بود؛ در Øالي كه عمر سياسي اين دولت از 70 روز تجاوز نمي‌كرد. ابعاد Øادثه دانشگاه به Øدي بود كه وقتي در برنامه اخبار شبانگاهي گزارش تيراندازي مستقيم سربازان به روي دانش‌آموزان در دانشگاه از شبكه سراسري تلويزيون پخش شد، وزير علوم بلاÙاصله استعÙا داد Ùˆ Ùرداي آن روز كابينه شري٠امامي نيز سقوط كرد. از آن پس روز 13 آبان «روز دانش‌آموز» ناميده شد.
تسخير لانه جاسوسي
سيزدهم آبان 1358 ساختمان سÙارت امريكا در تهران توسط جمعي از دانشجويان معترض تصر٠گرديد . از زمان پيروزي انقلاب اسلامي ايران تا زمان تسخير سÙارت امريكا در تهران ديپلماتهاي امريكايي مستقر در سÙارتخانه‌ از هيچ تلاشي در جهت مقابله با نظام نوبنياد جمهوري اسلامي ايران Ùروگذار نمي‌كردند. تماس با سركردگان گروههاي ضد انقلاب ØŒ ارتباط Øمايتي با شبكه‌هاي كودتا Ùˆ براندازي در داخل كشور Ùˆ تأمين مالي گروهكهاي تروريستي كه در غرب Ùˆ جنوب ايران به انÙجار در لوله‌هاي Ù†Ùتي Ùˆ يا ايجاد نا امني Ùˆ بي‌ثباتي در مناطق كردنشين مشغول بودند، از عملكردهاي مأموران سياسي Ùعال در ساختمان سÙارت امريكا بود. اين Øقايق در اسناد لانه جاسوسي نيز آمده است. بعضي از مقامات بلند پايه دولت كارتر پس از شكست وي در انتخابات 1359 Ø´. در خاطرات خود، به نقش نامطلوب Ùˆ مخرب دستگاه Øكومتي امريكا عليه ايران كه از طريق سÙارتخانه آن كشور در تهران هدايت مي‌شد اقرار كردند. سÙارت امريكا در تهران طي زمستان 1357 تا پائيز 1358 به مركز Ùرماندهي عمليات جاسوسي Ùˆ خرابكاري عليه جمهوري اسلامي ايران تبديل شده بود؛ نظامي كه عمر سياسي آن به يك سال نمي‌رسيد. با اين Øال سÙارت امريكا زماني توسط دانشجويان تسخير شد كه امريكا خواست مشروع ملت ايران در استرداد شاه Ùˆ اموال Ùˆ دارايي‌هاي بلوكه شده ايران را ناديده گرÙت Ùˆ Øتي امكاناتي وسيع در اختيار Ùراريان Øكومت شاه گذاشت تا تشكيلات خود را عليه انقلاب سازماندهي Ùˆ Ùعال كنند .
تسخير لانه جاسوسي امريكا در تهران از ابتدا با Øمايت امام خميني مواجه گرديد. امام تصر٠لانه جاسوسي توسط دانشجويان را «انقلاب دوم» لقب دادند Ùˆ در سخناني، از اين اقدام Øمايت كردند :
« شما مي‌بينيد كه الان مركز Ùساد ‌امريكا را جوانها رÙته‌اند گرÙته‌اند Ùˆ امريكائيها را هم كه در آنجا بودند، گرÙتند Ùˆ آن لانه Ùساد را بدست آوردند Ùˆ امريكا هيچ غلطي نمي‌تواند بكند Ùˆ جوانها مطمئن باشند كه امريكا هيچ غلطي نمي‌تواند بكند.» 2
پي‌نويسها:
1ـ روزها و رويدادها؛ انتشارات پيام مهدي؛ بهار 1379؛ ص 390
2Ù€ صØÙŠÙÙ‡ نور، ج 10ØŒ صص 157Ù€ 148Ø› 16/8/1358