تسخير لانه شيطان
در 13آبان 1358 دانشجويان پيرو خط امام سÙارت آمريكا در تهران را تصر٠كردند Ùˆ ديپلماتهاي آمريكايي را گروگان گرÙتند . اين واقعه كه نمادي از استعمار ستيزي ملت ايران Ùˆ Ù†ÙÙŠ سلطه قدرت هاي استكباري بود به سرعت ابعادي گسترده ياÙت تا Øدي كه امام آن را « انقلاب دوم » ناميدند Ùˆ روز سيزدهم آبان به عنوان روز ملي مبارزه با استكبار ناميده شد Ùˆ ملت ايران همه ساله اين روز را گرامي مي دارد. با پيروزي انقلاب اسلامي بعد ضد رژيم استبدادي ØŒ انقلاب به ثمر نشست . اما جنبه ضد استعماري انقلاب سبب شد تا پايان عمر دولت موقت به نخست وزيري مهندس مهدي بازرگان شعار « بعد از شاه نوبت آمريكاست » به عنوان يك استراتژي دنبال شود . در آن زمان اين نگراني وجود داشت كه اشتباه نهضت ملي مجددا تكرار شود Ùˆ انقلاب با كودتايي مانند آنچه كه بر نهضت ملي گذشت روياروي شود به ويژه كه دولت Ùˆ Øكومت هنوز نيروي Ù…Ø³Ù„Ø Ø³Ø§Ø²Ù…Ø§Ù† ياÙته اي نداشت (ستوده Ùˆ كاوياني ص 43 ) همچنان كه دانشجويان مسلمان Øضور Ùعالتري در اداره امور جامعه پس از انقلاب پيدا مي كردند Ùˆ انسجام بيشتري مي ياÙتند اين اØساس در ميان آنان تقويت مي شد كه دستگاه رسمي اجرايي كشور در اداره امور با انديشه ها Ùˆ آراي امام Ùاصله دارد Ùˆ با رويكردي غير انقلابي تلاش در ØÙ„ Ùˆ Ùصل مسائل نظامي انقلاب دارد. اين اØساس دانشجويان مسلمان را به واكنش واداشت Ùˆ براي مقابله با اين وضعيت دانشجويان در صدد برآمدند يك جريان متشكل دانشجويي ايجاد كنند Ùˆ به Ù†Øوي خود را با امام مرتبط سازند ØŒ از امام رهنمود بگيرند Ùˆ آن را در دانشگاهها دنبال كنند . (همان ص 56 Ù€ 55 به نقل از سخنان Ù…Øسن ميردامادي ) در ايام نزديك به 13 آبان يعني قبل از تسخير سÙارت ØŒ شاه مخلوع در آمريكا پذيرÙته شد . اين اقدام از ديدگاه انقلابيون داخلي Ùˆ ناظران خارجي به منزله مقدمه اي براي بازگرداندن شاه به سلطنت Ùˆ اجراي برنامه اي همچون كودتاي 28 مرداد بود Ùˆ عكس العمل انقلابي ملت ايران از جمله تصر٠سÙارت آمريكا Ùˆ گروگانگيري را به Ù†Øوي منطقي Ùˆ مشروع توجيه مي كرد (باقي ص 18 جردن ص 31 )ملاقات هيئت ايراني (Ùرستاده دولت موقت ) با برژينسكي مشاور امنيت ملي كارتر در 10 آبان ماه 1358 در الجزيره (جهت شركت در جشن هاي استقلال الجزاير) كه در Ùضاي انقلابي آن روزها در ايران متراد٠بود با Ù…Ùهوم سازش Ùˆ به رسميت شناختن آمريكا ØŒ خشم نيروهاي انقلابي ايران را برانگيخت Ùˆ دانشجويان پيرو خط امام تصميم گرÙتند با Øمله به سÙارت آمريكا به اين امر اعتراض كرده Ùˆ نشان دهند كه هيچگونه سازش Ùˆ مذاكره اي را با آمريكا بويژه تا هنگامي كه شاه در پناه امريكايي هاست نمي پذيرند (باقي ص 24 Ù€21 ) امام خميني در 10 آبان 1358 طي پيامي به مناسبت سالروز 13 آبان مردم Ùˆ دانشجويان Ùˆ طلاب را دعوت به بسيج عمومي عليه امپرياليزم نمود (صØÙŠÙÙ‡ نور ج 10 ص 67 ) در پي سخنان امام عده اي از دانشجويان مسلمان تصميم گرÙتند سÙارت آمريكا را مورد Øمله قرار دهند . ابتدا سه Ù†Ùر از دانشجويان آقاي موسوي خوئيني ها را در جريان امور قرار دادند Ùˆ از وي خواستند مراتب را به اطلاع امام برسانند . اما وي با Ø·Ø±Ø Ù‚Ø¶ÙŠÙ‡ خدمت امام مخالÙت كرده Ùˆ قرار شد پس از تصر٠سÙارت اين امر را به اطلاع امام برسانند Ùˆ چنانچه مخالÙت كردند سريعا Ù…ØÙ„ را ترك كنند (مجله Øضور شماره 2 آبان 1370 ص 2 به نقل از سخنان موسوي خوئيني ها) . تسخير سÙارت آمريكا Øركتي كاملا خود جوش بود كه توسط گروهي از دانشجويان انقلابي مسلمان انجام شد . در روز 13 آبان 1358 تظاهراتي از سوي دانشجويان مسلمان دانشگاهها برگزار گرديد . ساعت 9 ØµØ¨Ø Ø¬Ù…Ø¹ÙŠØª مقابل سÙارت رسيد وعده اي از دانشجويان كه از قبل Ø·Ø±Ø Øمله به سÙارت را ريخته بودند از ديوارها بالا رÙته Ùˆ ظر٠2 يا سه ساعت سÙارت را به تسخير خود درآوردند (باقي ص 25 ) . دانشجويان عمدتا به قصد يك Øركت اعتراض آميز كه شايد Ùقط چند ساعت سÙارت را در اختيار داشته باشند دست به اين عمل زدند (ابتكار ص 42 ) Ùˆ هرگز تصور تبديل شدن يك Øركت اعتراض آميز را به يك واقعه عظيم بين المللي طولاني Ùˆ بي نظير در تاريخ سياسي جهان نمي كردند. امام خميني طي سخناني كه به Ùاصله يك روز پس از تسخير سÙارت ايراد شد ضمن تاييد اقدام دانشجويان مسلمان پيرو خط امام آمريكا را « شيطان بزرگ » ناميدند Ùˆ از سÙارت آمريكا بعنوان « لانه جاسوسي » ياد كردند . (صØÙŠÙÙ‡ نور ج 10 ص 139 ) در 14 آبان 1358 مهندس بازرگان استعÙا داد Ùˆ در 17 آبان علل استعÙاي خود را ØªØ´Ø±ÙŠØ ÙƒØ±Ø¯ (اطلاعات پنج شنبه 17 آبان 1358 شماره 15997 ) نخستين اقدام رسمي آمريكا براي ØÙ„ مسئله Ùˆ آزادي گروگانها اعزام هيئتي شامل رمزي كلارك دادستان پيشين آمريكا Ùˆ ويليام ميلر از كاركنان سابق وزارت خارجه بودند. امام خميني با صدور بيانيه اي اعلام كرد كه هيچ كس ØÙ‚ مذاكره با آمريكا را ندارد (اطلاعات 17 آبان 1358 Ùˆ شماره 15997 ) با انتشار اين بيانيه هيئت آمريكايي در ميانه راه متوق٠شد Ùˆ بدون Øصول نتيجه از تركيه به آمريكا باز گشت (ابتكار ص 162 Ù€ 160 ) در 21 آبان 1358 كارتر دستور قطع خريد Ù†Ùت از ايران را صادر كرد Ùˆ دو روز بعد داراييهاي ايران در كليه بانكهاي آمريكايي Ùˆ شعب خارجي آن به دستور وي مسدود شد . (ستوده Ùˆ كاوياني ص 125 ) امام خميني به منظور نشان دادن منزلت زن (كه در غرب به عنوان كالاي تبليغاتي مد نظر بود) Ùˆ Ù†ÙÙŠ تبعيض نژادي در ديدگاه اسلامي Øكومت ايران در 27 Ùˆ 29 آبان دستور آزادي 13 تن از سياهپوستان Ùˆ زنان را صادر نمودند Ùˆ 52 تن در سÙارت آمريكا ماندند (باقي ص 54 ) . يك ماه پس از تصر٠سÙارت يعني در 13 آذر 58 شوراي امنيت سازمان ملل متØد به اتÙاق آرا با صدور قطعنامه 457 از دولت ايران خواست گروگانهاي آمريكايي را در اسرع وقت آزاد نمايد . عدم توجه مقامات ايراني به قطعنامه شوراي امنيت موجب شد تا اداره مهاجرت آمريكا اخراج 9 هزار تبعه ايراني از آمريكا را در دستور كار خود قرار دهد (ستوده كاوياني ص 25 باقي ص 49 ) كارتر در پي اين ماجرا عمليات نظامي را جهت آزادي گروگانها تدارك مي بيند (برژينسكي ص 187 كلن ص 177 ) Ùˆ بدنبال آن آمريكا تØريم اقتصادي عليه ايران Ùˆ قطع كامل روابط ديپلماتيك با ايران را اعلام مي دارد . عمليات نظامي امريكا در ايران كه قرار بود در 4 تا 6 ارديبهشت 1359 انجام شود با ماجراي طوÙان شن طبس Ùˆ منÙجر شدن يكي از هلي كوپترها Ùˆ هواپيماي Øامل سوخت با شكست Ù…ÙتضØانه اي مواجه مي شود . (بكويث وناكس صص 398 Ù€ 393 جردن صص 170 Ùˆ 171 ) از اينرو آمريكايي ها ديگر اميدي به اجراي طرØهاي نظامي نداشتند Ùˆ بايد از طرق سياسي مسئله را ØÙ„ مي كردند (سالينجر ص 291 ) به Ùاصله يك ماه پس از شكست آمريكا در طبس اولين مجلس شوراي اسلامي در 7 خرداد 59 تشكيل شد Ùˆ امام خميني در پيامي كه به مناسبت Ùرارسيدن ايام Øج صادر كردند چگونگي ØÙ„ مسئله گروگانها را به مجلس شوراي اسلامي واگذار نمودند (صØÙŠÙÙ‡ نور ج 11 ص 281 Ù€ 280 ) نمايندگان مجلس شوراي اسلامي به دنبال بررسي هاي Ùراوان مواردي را به عنوان Ù…Øور مذاكرات ديپلماتيك به منظور تامين خواستهاي جمهوري اسلامي در گرو آزادي گروگانهاي آمريكايي تصويب Ùˆ به دولت وقت (شهيد رجايي ) ابلاغ كردند. شروط مذاكرات كه از پيام امام خميني (ره ) كه به زائران بيت الله الØرام برگرÙته شده عبارت بود از : باز پس دادن اموال خانواده Ù…Øمد رضا پهلوي ØŒ لغو تمام ادعاهاي آمريكا عليه ايران ØŒ تضمين آمريكا به عدم مداخله سياسي Ùˆ نظامي در ايران Ùˆ آزاد گذاشتن تمامي سرمايه هاي ايران (روزنامه رسمي جمهوري اسلامي Ø´ 11859 ص 21 ) شاه چندي پيش از آن در تاريخ 5 مرداد 1359 در مصر درگذشت Ùˆ بدين ترتيب شرط استرداد شاه منتÙÙŠ شد. مهندس بهزاد نبوي (مشاور امور اجرايي نخست وزير وقت ) مسئول انجام مذاكرات از طريق دولت جمهوري الجزاير با آمريكا در اين زمينه گرديد Ùˆ با ميانجيگري دولت الجزاير زمينه مذاكره Ùˆ تواÙÙ‚ طرÙين جهت ØÙ„ اختلاÙات Ùراهم شد Ùˆ مذاكراتي صورت گرÙت كه در نهايت به صدور « بيانيه هاي الجزاير » كه عهدنامه اي بين المللي تلقي مي شود در 29 دي 1359 انجاميد (اÙتخاري جهرمي ص 19 اØمد Ùˆ استاني ص 14 ) تسخير لانه جاسوسي ÙˆØدت Ùˆ يكپارچگي مردم را برگرد امام Ùˆ خط امام دو چندان كرد Ùˆ به شعار « بعد از شاه نوبت آمريكاست » تØققي عيني بخشيد. براي بهبود روابط با آمريكا براساس سليقه هاي غير انقلابي Ùˆ سياستهاي Ù…ØاÙظه كارانه تلاش Ùˆ مذاكره مي شد . اصولا قصد بر اين بود كه روابط با آمريكا به شكل جديدي گسترش يابد تا مبادا شوروي در ايران Ù†Ùوذ كند چرا كه Ù†Ùوذ اين ابر قدرت به دليل مرز مشتركش با ايران از نظر صاØبان چنان تÙكراتي خطرناك بود.تسخير لانه جاسوسي بر روي تمام اين تØليلها Ùˆ ارتباطات خط ابطال كشيد Ùˆ خط « نه شرقي Ùˆ نه غربي » امام را بر سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران Øاكم كرد. مآخذ : معصومه ابتكار تسخير (اولين روايت مكتوب از درون سÙارت تسخير شده آمريكا در تهران ) تهران اطلاعات 1379 عبدالغني اØمدي واستاني « Ø´Ø±Ø Ù…Ø®ØªØµØ± بيانيه هاي الجزاير » مجله Øقوقي Ø´ 1 زمستان .1363 گودرز اÙتخار جهرمي « ديوان داوري دعاوي ايران Ù€ ايالات متØده Ùˆ عملكرد آن در قلمرو Øقوق بين الملل » مجله Øقوقي Ø´ 16 Ù€ 17 Ù€1371 Ù€ 1372 ) امام خميني صØÙŠÙÙ‡ نور ج 11 تهران 1361 ج 10 عماد الدين باقي انقلاب Ùˆ تنازع بقا (پژوهش در زمينه ها Ùˆ پيامدهاي اشغال سÙارت آمريكا در تهران ) نشر عروج تهران .1376 متن Ùارسي : توطئه در ايران ترجمه Ù…Øمود مشرقي تهران ) Power and PRINCIPIE (برژينسكي قدرت Ùˆ اصول انتشارات Ù‡Ùته .بي تا. )چالي بكويث (Ùرمانده عمليات ناÙرجام طبس ) Ùˆ دو نالدناكس نيروي دلتا (از پلي مي تا طبس ) ترجمه عمود مشرقي تهران انتشار Ù‡Ùته . ) crisis ( هاميلتون جردن بØران كتاب سرا 1363 . ) AMERICA HEIDH OSTAGE ( پير سالينجر آمريكا در بند امير رضا ستوده Ù€ Øميد كاوياني بØران 444 روزه در تهران موسسه نشر Ùˆ تØقيقات ذكر تهران .1379 (anerica in captivity ) ادوارد كلن آمريكا در اسارت مترجمين پوران خاور Ùˆ سور طليعه تهران نشر قلم .1362 روزنامه اطلاعات 17 آبان 1358 شماره .15997 روزنامه رسمي جمهوري اسلامي ايران Ø´ 11589 ص .21 مجله Øضور شماره 2 آبان .1370 روزنامه عصر آزادگان 20 آبان .1378
منبع: خبرگزاری - Ùارس - تاريخ شمسی نشر 12/08/1386