پس از چهارمين كنÙرانس رسانه اي رئيس جمهوري Ùˆ سؤال درباره پرونده هاي ايران در ديوان لاهه Ùˆ Ùوايد آن براي ملت ايران Ùˆ پاسخ آقاي اØمدي نژاد مبني بر اطلاع رساني معاونت Øقوقي Ùˆ امور مجلس، مركز امور Øقوقي بين المللي اين معاونت گزارشي از تØولات بيانيه الجزاير را ارائه كرد. در اين گزارش در خصوص پيشينه دعاوي بين ايران- آمريكا آمده است:
«ديوان داوري دعاوي ايران- ايالات متØده» به منظور اتخاذ تصميم درباره دعاوي بين ايران - آمريكا براساس بيانيه هاي الجزاير در Û²Û¹ دي ماه Û±Û³ÛµÛ¹ Ùˆ تعهد دولتين تشكيل شده است.
با توجه به نياز براي نظارت Ùˆ ايجاد هماهنگي هاي لازم در خصوص ديوان داوري دعاوي «دÙتر خدمات Øقوقي بين المللي رياست جمهوري» براساس قانون وظيÙÙ‡ اصلي نظارت Ùˆ پيگيري دعاوي له يا عليه دولت جمهوري اسلامي ايران Ùˆ سازمانهاي وابسته را به عهده داشته است كه با تشكيل دولت نهم Ùˆ با Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ø³Ø§Ø®ØªØ§Ø±ÙŠ انجام شده مركز امور Øقوق بين المللي نيز براي پيگيري بيشتر Ùˆ دقيق تر اينگونه دعاوي ايجاد شده است.
نظام اجرايي اØكام ديوان داوري لاهه برØسب اينكه Ù…Øكوم له ايران يا خواهان هاي آمريكايي Ùˆ دولت آمريكا باشد متÙاوت است. هرچند مكانيسم مقرر در بيانيه هاي الجزاير درباره اجراي اØكام به Ù†Ùع ايران Ùˆ عليه آمريكا مطلوب نبوده Ùˆ ايراداتي دارد، كه مي بايد در زمان انعقاد اين عهد نامه ملØوظ Ùˆ منظور واقع مي شد Ùˆ ترتيبات لازم در بيانيه ها پيش بيني مي گرديد. اما در آن برهه Øساس، دو مطلب اساسي Ù…Ø·Ø±Ø Ø¨ÙˆØ¯Ù‡ كه چارچوب بنيادين بيانيه ها هم بر همان اساس تدوين شده بود: يكي آزاد شدن Ùˆ رÙع انسداد دارايي هاي ايران در آمريكا كه همزمان با امضاي بيانيه ها انجام شده Ùˆ تØقق ياÙت. دوم پيش بيني مكانيسم براي ØÙ„ Ùˆ Ùصل مطالبات Ùˆ ادعاهاي آمريكايي ها كه يا ناشي از قراردادها Ùˆ مطالبات آنها در زمان رژيم سابق بود Ùˆ يا ناشي از مصادره ها Ùˆ ضبط اموال آنها كه پس از پيروزي انقلاب اسلامي رخ داده بود. از طرÙÙŠØŒ شركت ها Ùˆ مؤسسات Ùˆ اتباع آمريكايي بابت ادعاها Ùˆ مطالبات خود در Ù…Øاكم آمريكا Ùˆ Øتي Ù…Øاكم ساير كشورها صدها دعوي عليه ايران Ùˆ دستگاه هاي دولتي ايران با خواسته هاي هنگÙت Ø·Ø±Ø ÙƒØ±Ø¯Ù‡ Ùˆ بر همين اساس توانسته بودند اموال ايران را توقي٠كنند.
در مرØله اجراي بيانيه ها دستگاه هاي دولتي ايراني موÙÙ‚ شدند با Ø·Ø±Ø Ø¯Ø¹ÙˆÙŠ عليه دولت آمريكا Ùˆ يا Ø·Ø±Ø Ø¯Ø¹ÙˆØ§ÙŠ متقابل عليه دولت آمريكا Ùˆ يا Ø·Ø±Ø Ø¯Ø¹Ø§ÙˆÙŠ متقابل عليه شركت هاي آمريكايي بسياري از دعاوي واهي اشخاص Øقيقي Ùˆ Øقوقي عليه دولت جمهوري اسلامي را كه جمعاً بيش از Û±Û¶ ميليارد دلار مي شد، دÙع نمايند Ùˆ يا اØكامي عليه آنها درياÙت كنند Ùˆ مطالبات خود را به مبلغ قابل توجهي كه Øدود ۲‎/Û³ ميليارد دلار مي باشد وصول نمايند. از طرÙÙŠ چون Ø·Ø±Ø Ø¯Ø¹ÙˆÙŠ نزد ديوان داراي Ù…Øدوديت مهلت يكساله تا ‎29 دي 1360بود Ùˆ بجز دعاوي دولتين عليه يكديگر كه Ù…Øدوديت زماني نداشته Ùˆ تازمان خاتمه كار ديوان قابل Ø·Ø±Ø Ù…ÙŠ باشند، مهلت Ø·Ø±Ø Ø¨Ù‚ÙŠÙ‡ دعاوي (دعاوي دولت عليه اشخاص Ùˆ شركت ها Ùˆ بالعكس) خارج از اين مهلت خاتمه ياÙته است.
مركز امور Øقوقي بين المللي رياست جمهوري در قسمت ديگري از گزارش خود به چگونگي Ùˆ انواع دعاوي مطروØÙ‡ در ديوان داوري دعاوي پرداخته است كه در آن دعاوي بر چهار قسم دسته بندي شده است: دعاوي الÙØ› دعاوي دولتين عليه يكديگر ناشي از تÙسير واجراي بيانيه هاي الجزاير، دعاوي ب؛ دعاوي دولتين يعني دستگاه هاي دولتي ايران يا آمريكا عليه يكديگر در مورد خريد يا خدمات، دعاوي بزرگ؛ دعاوي اتباع هر يك از دولتين عليه دستگاه هاي دولتي طر٠مقابل با خواسته بيش از Û²ÛµÛ° هزار دلار، دعاوي اقلام عمده اموال عيني درياÙتي از خواهان هاي آمريكايي شامل كارخانه ها Ùˆ سهام برخي از آنها Ùˆ نيز اموال غيرمنقول شامل ده ها هزار متر زمين كشاورزي Ùˆ شهري Ùˆ مستØدثات Ùˆ آپارتمان Ùˆ خانه، هواپيما، دكل هاي Ù†Ùتي Ùˆ تجهيزات صنعتي اكتشاÙÙŠ يا ØÙاري Ù†Ùت باقيمانده در ايران از شركت هاي آمريكايي، Øساب هاي بانكي Ùˆ بسياري از اموال تملك شده شركت هاي آمريكايي Ùˆ وسايل مختل٠صنعتي از شركت هاي گوناگون آمريكايي بوده است. با توجه به دعاوي كه تا به Øال ØÙ„ Ùˆ Ùصل شده، بجز مانده Øساب هاي ديپلماتيك نمايندگي هاي سابق ايران در آمريكا، دولت ايران ديگر وجه نقد يا سپرده بانكي درآمريكا ندارد. مانده Øساب هاي ديپلماتيك نيز بين ايران Ùˆ آمريكا Ù…ØÙ„ اختلا٠است Ùˆ پرونده مربوط به آن تØت رسيدگي مي باشد.
اين گزارش مي اÙزايد: در خصوص اموال عيني عادي ايران در آمريكا، مشتمل بر اقلام خريداري شده توسط سازمان هاي دولتي ايراني از شركت هاي آمريكايي به عقيده ايران، مطابق بيانيه هاي الجزاير، آمريكا متعهد شده كليه اموال Ùˆ دارايي هايي را آزاد Ùˆ مسترد نمايد كه به اين تعهد خود عمل نكرده است Ùˆ به همين Ù„Øاظ دولت ايران دعوايي در مورد اين قبيل اموال عليه آمريكا Ø·Ø±Ø ÙƒØ±Ø¯ تا از Øقوق Øقه ملت Ùˆ دولت ايران دÙاع نمايد Ùˆ ديوان داوري سرانجام ادعاي ايران را در مورد آن دسته از اموال كه مالكيت خريدار ايراني نسبت به آنها مسلم بود، وارد دانست Ùˆ آمريكا را به پرداخت خسارت به ايران Ù…Øكوم نمود. در Øال Øاضر برآورد Ùˆ ارزيابي خسارات اقلام مختل٠اين اموال ادامه دارد Ùˆ پرونده تØت رسيدگي است. در خصوص اموال نظامي Ùˆ ديپلماتيك نيز پرونده هايي تشكيل Ùˆ دعاوي در Øال رسيدگي است.
در گزارش مركز امور Øقوقي بين المللي معاونت Øقوقي Ùˆ امور مجلس رئيس جمهور اذعان شده است با توجه به رويه Ø·Ø±Ø Ø¯Ø¹Ø§ÙˆÙŠ در دادگاه هاي بين المللي Ùˆ نيز ديوان داوري دعاوي ايران - آمريكا با عنايت به ماهيت دعاوي، بررسي Ùˆ رسيدگي به دعاوي با روش هاي مندرج در قوانين Ùˆ رويه Øقوقي داخلي كشور متÙاوت بوده Ùˆ براساس ضوابط خاص ديوان براي رسيدگي به دعاوي مي باشد به طوري كه برخي از پرونده ها پس از سال هاي متمادي تبادل لوايØØŒ جلسات استماع Ùˆ ... به ثمر مي رسد.
همچنين در قسمتي از اين گزارش از تمامي اÙراد Ùˆ دستگاه ها خواسته شده است كه از گمانه زني در خصوص دعاوي مطروØÙ‡ Ùˆ تشويش اذهان عمومي كه براساس اطلاعات غيرواقعي Ùˆ غيركارشناسي است، پرهيز نمايند تا دولت بتواند در اين برهه Øساس كه رسيدگي به دعاوي عمده اي كه ايران خواهان آن است شروع شده با توجه به شرايط كنوني با ساماندهي امر در انجام وظاي٠خطير خويش موÙÙ‚ شود.
در Ùراز ديگري از اين گزارش آمده است همانگونه كه رياست Ù…Øترم جمهوري اشاره داشتند مركز امور Øقوقي بين المللي با تجديد ساختار علاوه بر پيگيري Ùˆ نظارت بر روند اجراي پرونده هاي ناشي از بيانيه الجزاير وظيÙÙ‡ نظارت متمركز، پيگيري Ùˆ معاضدت كليه دعاوي بين المللي مطروØÙ‡ له Ùˆ عليه دستگاه هاي دولتي Ùˆ اشخاص Øقيقي Ùˆ Øقوقي ايراني Ùˆ ارائه خدمات Øمايتي Øقوقي لازم به كليه نهادهاي دولتي در خصوص دعاوي خارجي Ùˆ بين المللي را نيز به عهده دارد كه در اين راستا بالغ بر شصت پرونده در كشورهاي مختل٠دنيا تشكيل Ùˆ در Øال رسيدگي مي باشد كه برخي از اين پرونده ها كه در طول يك سال اخير توسط آن مركز به نتيجه رسيده است عبارت است از: پرونده مصدومين شيميايي در لاهه هلند كه براي نخستين بار با تأكيد بر جنايات رژيم بعث عراق به صدور رأي عليه «Ùرانس Ùان آنرات» به جرم جنايت جنگي Ùˆ جرايم عليه بشريت منجر گرديد. همچنين در پرونده توقي٠Øساب هاي بانكي در ايتاليا با اقدامهاي Øقوقي انجام شده قرار توقي٠Øساب هاي بانكهاي ايراني Ùˆ سÙارت ايران در رم Ùˆ واتيكان لغو Ùˆ وجوه توقي٠شده آزاد شدند. البته لايØÙ‡ اعتراضيه جمهوري اسلامي ايران به تصميمات مجدد دادگاه هاي ايتاليا نزد دادگاه به ثبت رسيد Ùˆ پيگيري ها براي اخذ نتايج قطعي براي پيشگيري Ùˆ جلوگيري از تكرار موارد مشابه ادامه دارد.
در بخش ديگري از گزارش به موÙقيت در دو پرونده شركت كانادايي پتروكويپ Ùˆ شركت كرون ريسورسز اشاره شده است كه با توجه به دÙاع مستدل Ùˆ Øقوقي در اين پرونده تلاش هاي اين مركز منجر به مردود شدن ادعاي بالغ بر Û³ ميليون دلاري Ùˆ منتهي به نتايج شكلي Ùˆ ماهوي مثبت براي طر٠هاي ايراني Ùˆ رد دو دعواي طر٠كانادايي با خواسته بيش از سيصد Ùˆ پنجاه ميليون دلار بوده است.
لازم به ذكر است در طول يك ساله اخير با توجه به تلاش هاي اين مركز چهار دعوي مهم نيز مسترد شده Ùˆ طر٠هاي خارجي كه عمدتاً آمريكايي Ùˆ اروپايي بوده اند. از ادامه رسيدگي منصر٠شده اند كه مي توان به دعاوي كنسرسيوم عليه شركت چوب Ùˆ كاغذ مازندران، بل هليكوپتر در دادگاه شمال تگزاس آمريكا، بانك تجارت عليه بانك Ùرانسوي كردي ليونه Ùˆ نيز عليه يوگوبانكا يوگسلاوي سابق اشاره نمود.
در بخش ديگري از اين گزارش به صرÙÙ‡ جويي هاي انجام شده در مركز اشاره شده Ùˆ آمده است در راستاي رهنمودهاي رياست Ù…Øترم جمهوري Ùˆ معاون Ù…Øترم Øقوقي Ùˆ امور مجلس ايشان اين مركز با Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ø±ÙˆØ´ ها Ùˆ ساختارها تنها با تعطيلي شعبه لندن خود Ùˆ ساماندهي دو شعبه ديگر در شهرهاي لاهه Ùˆ پاريس بالغ بر دوازده ميليارد ريال صرÙÙ‡ جويي داشته است.
مركز امور Øقوقي بين المللي معاونت Øقوقي Ùˆ امور مجلس رئيس جمهور