در سال 1359 دولت آمريكا پس از آنكه تمامي راههاي سياسي Ùˆ نظامي ممكن براي واداشتن ايران به آزادسازي جاسوسانش در تهران را تجربه كرد ØŒ Øربه تازه اي به نام Ù…Øاصره اقتصادي را عليه جمهوري اسلامي ايران به كار گرÙت Ùˆ در روز اول خرداد 1359 رسما آغاز Øصر اقتصادي عليه ايران را اعلام نمود . اين Øصر همچنان پس از گذشت بيش از 30 سال ادامه دارد .
بعد از پيروزي انقلاب اسلامي در 22 بهمن 57 تاكنون بیش از32 سال سپري شده Ùˆ در اين بين ايالات متØده تنها در ØدÙاصل پيروزي انقلاب تا 13 آبان 58 (تسخير لانه جاسوسي) يعني کمتر از یک سال ايران را تØريم نكرده Ùˆ پس از آن به انØاء مختل٠آمريكا تØريم عليه ايران را گسترش Ùˆ ادامه داده است. به معناي ديگر ملت ايران Øدود سه ده است كه توسط آمريكا Ùˆ برخي از همپيمانانش مورد تØريم Ùˆ Ù…Øاصره اقتصادی واقع شده است . واقع‌بيني يا عقلانيت سياسي مي‌گويد اگر سياستي 30 سال ادامه يابد اما نتيجه‌اي Øاصل نشود نشان دهنده شكست آن سياست است، شكستي كه ايالات متØده Ùˆ متØدان غربي‌اش Øاضر به پذيرش آن نيستند. به بيان ديگر ØŒ اين تØريم ها ØŒ آرزوي واضعان آن را بر آورده نکرده است.
تقويم تØريم‌هاي آمريكا عليه ايران را مي‌توان در شش دوره كلي سنجيد:
مقطع اول دوره اشغال لانه جاسوسي (از 1979 تا 1981)
مقطع دوم دوران دÙاع مقدس (از 1981 تا 1988)
مقطع سوم دوران سازندگي (از 1989 تا 1992)
مقطع چهارم دوره كلينتون و اعلام استراتژي مهار دوجانبه (از 1993 تا 2001)
مقطع پنجم پس از واقعه 11 سپتامبر 2001
و مقطع ششم آغاز قطعنامه‌هاي شوراي امنيت از سال 2006 تاكنون.
به‌رغم آنكه تØريم‌ها در اين ادوار هر بار به شكل تازه‌اي Ù…Ø·Ø±Ø Ùˆ اعمال شده ولي نتوانسته به اهدا٠خود (از سرنگونی نظام گرÙته تا دست برداشتن از برنامه های هسته ای) دست يابد.
از جنگ جهاني دوم به اين سو ØŒ به‌ويژه پس از دهه 70 ميلادي ضريب موÙقيت تØريم‌ها به عنوان يك Øربه براي مجازات كشورها كاهش یاÙته Ùˆ اين كاهش در دوران جديد نمود بيشتري ياÙته است.
در Ùاصله جنگ جهاني اول تا سال 1990 يعني در طول نزديك به 75 سال در مجموع 115 تØريم اقتصادي عليه كشورهاي مختل٠تصويب Ùˆ به اجرا گذاشته شد، كه به طور متوسط برابر است با 5/1 تØريم در سال.
اما از سال 1990 تعداد تØريم‌هاي اقتصادي به شدت اÙزايش ياÙته است. براي مثال در Ùاصله 1990 تا 1999 كشورهاي جهان 66 تØريم اقتصادي را تجربه كردند. به عبارت ديگر، ميانگين سالانه تعداد تØريم‌ها نزديك به پنج برابر شد. يعني از 5/1 تØريم در سال، در دوره 1918 تا 1990 به 6/6 تØريم در سال طي دوره 1990 تا 1999 اÙزايش ياÙت. اتÙاقاً یکی از علل کاهش میزان توÙیق تØریم ها در جهان معاصر نیز همین اÙزایش تØریم هاست . زیرا وقتی گستره تØریم ها وسیع Ù…ÛŒ شود Ùˆ کشورهای متعددی را در بر Ù…ÛŒ گیرد ØŒ ساختارهای متناسب با آن نیز در نظام اقتصاد رسمی Ùˆ غیر رسمی بین المللی Ø´Ú©Ù„ Ù…ÛŒ گیرد Ùˆ تلاشي همه جانبه از سوي كشورها براي ياÙتن راههاي مختل٠مقابله با آثار Ùˆ نتايج تØريمها آغاز مي شود.
به باور بسياري از كارشناسان دليل اصلي اين اÙزايش خيره‌كننده را بايد در Ùروپاشي اتØاد شوروي، پايان جنگ سرد Ùˆ يكه‌تازي ايالات متØده دانست . دولت ايالات متØده همواره بزرگترين سهم را در كاربرد سياست تØريم اقتصادي داشته است. به‌طوري كه در دوره 1918 تا 1990 دولت آمريكا مسئول 77 مورد از كل 115 تØريم اقتصادي جهان، يعني 67 درصد كل تØريم‌ها بود، اما در دوره 1990 تا 1999 سهم آمريكا در كل تØريم‌هاي اقتصادي جهان به 92 درصد اÙزايش ياÙت.
تنها در دوره اول رياست جمهوري كلينتون، دولت آمريكا 61 تØريم اقتصادي(جزئی یا Ú©Ù„ÛŒ) را عليه 35 كشور جهان با جمعيتي بالغ بر 3/2 ميليارد Ù†Ùر يعني Øدود 42 درصد كل جمعيت جهان به اجرا گذاشت.
بخشي از اين تØريم‌هاي ايالات متØده در طول 30 سال گذشته همواره مربوط ملت ايران بوده به‌طوري كه از 14 نوامبر 1979 يعني 10 روز پس از اشغال لانه جاسوسي در تهران، جيمي كارتر طي بخشنامه 12170 دستور ضبط 12 ميليارد دلار دارايي‌هاي ملت ايران در آمريكا Ùˆ تØريم تمامي واردات از ايران را صادر كرد.
چند ماه بعد در آوريل 1980 كارتر تمامي مبادلات تجاري Ùˆ مساÙرت به ايران را ممنوع كرد Ø› قانون شرایط اضطراری ملی نیز در دولت کلینتون Ùˆ در 15 مارس سال 1995 به تصویب رسید Ú©Ù‡ Ø·ÛŒ آن بر دامنه تØریم های ایران اÙزوده شدو اين روند در طول سي Ùˆ چند سال گذشته با 34 دستور العمل مشابه ديگر دولتهاي آمريكا ادامه يا گسترش ياÙته است.
بدون شك همه آنچه دولت ايالات متØده در طول اين سال‌ها عليه ايران انجام داده تمام آن چيزي بوده كه مي‌توانسته انجام دهد Ùˆ اگر توان اÙزايش بيشتر Ùشارها را داشت قطعا Ùروگذار نمي‌كرد. اما اگر اين تØريم ها در سه دهه Ùˆ 6 مقطع گذشته آمال آمريکا Ùˆ هم پيمانانش را برآورده ساخته ØŒ اين بار هم بر آورده خواهد ساخت.