ديدار ديپلمات هاي امريكايي با شهيد بهشتي
اسناد لانه جاسوسی توسط تیمی Ú©Ù‡ Øسین شیخ‌الاسلام گردآورده بود Ùˆ از دانشجویان مسلط به زبان انگلیسی تشکیل شده بودند ترجمه می‌شد Ùˆ در اختیار شورای هماهنگی شامل بی‌طرÙØŒ دادمان، اصغرزاده، سی٠الهی، میردامادی، رØیم باطنی Ùˆ او قرار می‌گرÙت . این شورا بود Ú©Ù‡ تصمیم‌ می‌گرÙت Ú†Ù‡ سندی اÙشا شود Ùˆ Ú†Ù‡ سندی اÙشا نشود. اسناد بر اساس روخوانی، تشخیص صلاØیت برای انتشار Ùˆ عدم انتشار پیدا می‌کرد. اکثر اسناد به Ú©Ù„ÛŒ سری Ùˆ سری سÙارت امریکا در تهران در همان ساعات اولیه تسخیر پودر Ùˆ یا رشته رشته شد Ùˆ قابل بازیابی نبود. اما بروس لینگن کاردار سÙارت امریکا ØµØ¨Ø Ø±ÙˆØ² 13 آبان دریک بی‌اØتیاطی آشکار Øدود 50 سند سری درباره آخرین وضعیت Ùعالان سیاسی در ایران مانند شهید دکتر بهشتی، مهدی بازرگان، ابراهیم یزدی را برای مطالعه به دÙتر خود می‌برد Ùˆ پس از آن Ú©Ù‡ تصمیم می‌گیرد به دیدار قطب‌زاده برود، این اسناد را به خزانه اسناد بازنمی گرداند بلکه بر روی میزکارش رها می‌کند. لینگن پس از آزادی مدعی شد Ú©Ù‡ اسناد را در گاوصندوق دÙترش گذاشته اما واقعیت چنین نبود. سند مربوط به شهید دکتر بهشتی نیز در همان روزهای اول بازیابی شد Ùˆ آماده انتشار بود اما اعضای شورای هماهنگی اسناد به دلایلی Ú©Ù‡ هیچ گاه معلوم نشد، Øاضر به اÙشای این سند نشدند. گویی مشکلات ریشه ای با Øزب جمهوری اسلامی مانع از روشنگری اÙکار عمومی می‌شد. اما در داخل سÙارت دانشجویان نزدیک به Øزب جمهوری Ú©Ù‡ اقلیتی 20 درصدی را Ø´Ú©Ù„ می‌دادند به این رویه اعتراض داشتند. این اعتراض بعضاً منجر به اخراج آنها از لانه Ùˆ یا Ù…Øرومیت از دسترسی به اسناد Ùˆ اطلاعات می‌شد. Ùائزه مصلØÛŒ یکی از این دانشجویان است. او در این باره می‌گوید: یک مطلبی Ú©Ù‡ بچه‌ها را ناراØت می‌کرد این بود Ú©Ù‡ چرا دانشجویان در جریان Ù†Øوه انتخاب وانتشار اسناد قرار نمی‌گیرند. هر Ù‡Ùته جلساتی برگزار می‌شد Ùˆ تØلیل‌های Ú©Ù„ÛŒ در همان ساختمان مرکزی به عمل می‌آمد، Ùکر می‌کنم آخر Ù‡Ùته بود Ú©Ù‡ خواهر‌ها Ùˆ برادرها همه در این جلسات Øضور پیدا می‌کردند ولی در مورد مسائل ریز اسناد هیچگاه با ما صØبت نمی‌‌شد، یعنی آن موقع ما Ù…Øرم راز تلقی نمی‌شدیم. در بین بچه‌های لانه زمزمه شدکه از شهید بهشتی درلانه سندی موجود است. این مطلب برای من Ùˆ خیلی از بچه‌های Øاضر در لانه مهم بود Ú©Ù‡ بدانم این سند چیست؟ به یکی از برادران به نام آقای مختاری Ú©Ù‡ در واØد اسناد Ùعالیت می‌کرد Ú¯Ùتم: آقای مختاری شما به من بگویید این سند چیست؟ من به کسی هیچ مطلبی را نمی‌گویم‌. در جواب Ú¯Ùت: این سند در تأیید شهید بهشتی است یعنی از استقامت ایشان در مقابل امریکا صØبت شده. به هرØال سند مربوط به شهید دکتر بهشتی سالها پس ازشهادت ایشان منتشر شد. این سند Ø´Ø±Ø Ø¯ÛŒØ¯Ø§Ø± کاردار سÙارت امریکا Ùˆ مسئول میز ایران در وزارت امور خارجه امریکا با شهید دکتر بهشتی یک Ù‡Ùته پیش از تسخیر سÙارت امریکاست. سند شماره 359 Ù…Øرمانه 29 اکتبر 1979 Ù€ 7 آبان 1358 از: سÙارت امریکا، تهران Ù€ 11390 به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی Ù€ دارای ØÙ‚ تقدم رونوشت برای سÙارتخانه‌های امریکا در آنکارا، جده، اسلام‌آباد، کابل، کویت، بغداد، دمشق موضوع: ملاقات با بهشتی 1Ù€ (Ù…Øرمانه Ù€ تمام متن) 2Ù€ خلاصه: هنری پرشت Ùˆ من، 27 اکتبر با دکتر Ù…Øمد بهشتی، نایب‌رئیس مجلس خبرگان Ùˆ دبیرکل Øزب جمهوری اسلامی، یک گروه سیاسی Ú©Ù‡ با [امام] خمینی[ره] پیوستگی نزدیکی دارد، ملاقات کردیم. بهشتی به ما یادآوری نمود Ú©Ù‡ اØساسات عمومی شدیدی در مورد هرگونه پشتیبانی از شاه سابق وجود دارد. او از مشکلات در Øمل قطعات یدکی نظامی Ùˆ قراردادهای تجاری جویا شد Ùˆ به شایعات گسترده در مورد دخالت «سیا» در کردستان اشاره کرد. اظهار Øمایت دولت امریکا از انقلاب Ú©Ùایت نمی‌کند. به جای Øر٠عمل لازم است. او Ú¯Ùت Ú©Ù‡ انقلاب پشتوانه لازم را در اکثریت مردم ایران دارد Ùˆ اگر لازم باشد می‌تواند طبقه متوسط Ùˆ اقلیت متخصصین را نادیده بگیرد. بهشتی اعتماد به Ù†Ùس Ùوق‌العاده‌ای از خود بروز می‌دهد، خصومت ظاهری نشان نمی‌دهد، ولی در امر بهبود روابط امریکا Ùˆ ایران، او بار اصلی را به دوش امریکا می‌گذارد. پایان خلاصه. 3Ù€ بهشتی ما را در اتاق انتظار ساختمان سنا پذیرÙت. او تنها بود، رÙتار او دوستانه Ùˆ آرام به نظر می‌رسید ولی از Øجم زیاد کار، شکایت داشت. 4Ù€ ما سلام‌ها Ùˆ آرزوهای دولت Ùˆ ملت امریکا را ابلاغ نمودیم Ùˆ بر نظر خویش Ú©Ù‡ پیشرÙت دولت موقت در ساختن نهادهای جدید دولتی Ú©Ù‡ در خدمت مناÙع امریکا Ùˆ همچنین ایران باشد، تأکید کردیم. پرشت Ú©Ù‡ دیدگاه واشنگتن را ابراز می‌داشت، Ú¯Ùت مشکل دوجانبه‌ای برای هر دو کشور وجود دارد Ú©Ù‡ عبارت است از درک ناکاÙÛŒ Ùˆ تا Øدی نادرست از انقلاب در میان مردم امریکا Ùˆ ایران. او Ú¯Ùت Ú©Ù‡ از دیدگاه‌های بهشتی در زمینه اینکه روابطمان را چگونه می‌بیند Ùˆ Ú†Ù‡ اقداماتی می‌توان در جهت بهبود آن انجام داد، استقبال می‌‌کند. 5Ù€ بهشتی در پاسخ اول بر لزوم اینکه امریکا Øسن‌نیت خود را همراه Øر٠در عمل نیز نشان دهد تأکید نمود. اظهار Øسن‌نیت تنها Ú©Ùایت نمی‌‌کند. او سه زمینه اصلی مشکلات را برشمرد. اول مسئله شاه بود. او پنجاه سال تباهی را بر ملت ایران تØمیل نموده Ùˆ هم‌‌اکنون اØساسات عمومی علیه او خیلی شدید می‌باشد. لذا ایران نمی‌تواند تØمل کند Ú©Ù‡ امریکا Ùˆ یا هر کشور دیگری از او Øمایت کند. (نظرات بهشتی، در این مورد مانند بقیه موارد Ú¯Ùت‌وگو صریØØŒ کنترل‌شده Ùˆ عاری از اØساسات بودند.) 6Ù€ انتقاد دوم او در زمینه قراردادهای تجاری بود. نظر او بر این دلالت داشت Ú©Ù‡ با توجه به انقلاب، برخورد با مسائل تجاری نباید Ùقط در جنبه‌های عادی تجاری Ù…Øدود شود، بلکه دیدگاه سیاسی نیز باید در نظر گرÙته شود. او شنیده بود Ú©Ù‡ مقدار زیادی از وجوه ایران در امریکا توسط دادگاه‌ها مسدود شده‌اند. ضرورت دارد Ú©Ù‡ دولت امریکا با Ú©Ù…Ú© برای ØÙ„ این مشکلات Øمایت خود را از ایران نشان دهد. 7Ù€ نگرانی سوم او در زمینه قطعات یدکی نظامی Ùˆ تجاری بود. ÙˆØ§Ø¶Ø Ø¨ÙˆØ¯ Ú©Ù‡ او اطلاعات Ú©Ù…ÛŒ در مورد جزئیات این قضیه دارد، ولی می‌دانست Ú©Ù‡ قطعات یدکی به مقدار Ùˆ سرعت لازم توسط امریکا Ùراهم نمی‌شود. 8 Ù€ من Ú¯Ùتم در مورد شاه، پاسخ خواهم Ú¯Ùت Ùˆ از پرشت خواستم تا نظرات واشنگتن را در زمینه‌های دیگر بیان دارد. من بر آنچه Ú©Ù‡ به هنگام Ø·Ø±Ø Ù…Ø³Ø¦Ù„Ù‡ سÙر شاه به امریکا به منظور انجام معالجات پزشکی برای نخست‌وزیر Ùˆ یزدی Ú¯Ùته بودم به عنوان موضع خودمان در قبال شاه تأکید کردم. ما شاه را به عنوان یک مقام مسئول در ایران به رسمیت نمی‌شناسیم Ùˆ از دولت موقت به رهبری بازرگان Øمایت می‌کنیم. ما اهمیت زیادی برای تمامیت Ùˆ استقلال ایران قائل هستیم Ùˆ به شاه تأکید کرده‌ایم Ú©Ù‡ به هنگام اقامت در امریکا هیچ‌گونه Ùعالیت سیاسی نباید داشته باشد. 9Ù€ بهشتی اعتراضی به این مسئله نکرد، ولی بعد پرسید Ú©Ù‡ پاسخ من در برابر شایعات مربوط به Ùعالیت سیا در کردستان Ùˆ مناطق دیگر ایران چیست. من Ú¯Ùتم Ú©Ù‡ این شایعات مطلقاً بی‌اساس می‌باشند. نه سیا Ùˆ نه هیچ نهادی از دولت امریکا به هیچ Ø´Ú©Ù„ÛŒ در هیچیک از Ùعالیت‌هایی Ú©Ù‡ به تمامیت ایران لطمه بزند، شرکت نداشته‌اند. من بر اساس اطلاع کامل از Ùعالیت‌های دولت امریکا در ایران چنین تضمینی به او دادم، در هر Øال ایجاد آشوب در کردستان از هر طریقی Ú©Ù‡ باشد کاملاً برخلا٠مناÙع ملی خودمان خواهد بود. 10Ù€ پرشت Ú¯Ùت Ú©Ù‡ متوجه مشکلات متعدد در زمینه تجارت هستیم ولی این مسائل به هر دو طر٠قضیه مربوط می‌شوند. دولت امریکا Ùعالانه در جهت ØÙ„ مشکلات تلاش می‌کند Ùˆ در واقع در چند مورد مطالبی در جهت Øمایت از ایران به دادگاه‌ها داده است. ایران در خیلی از این موارد دادگاه موÙÙ‚ گشته است. ما می‌خواستیم دولت موقت بداند Ú©Ù‡ دولت امریکا هر کاری بتواند انجام خواهد داد تا این مشکلات در جهت استØکام بیشتر روابط اقتصادی، تجاری با ایران ØÙ„ شود. ولی دولت موقت باید توجه داشته باشد Ú©Ù‡ دولت امریکا هم جوانب سیاسی را باید در نظر داشته باشد Ùˆ Ù…Øدودیت‌هایی وجود دارد، هم قانونی Ùˆ هم Ù…Øدودیت‌های دیگر Ú©Ù‡ بر نقشی Ú©Ù‡ ما می‌توانیم ایÙا کنیم اثر می‌گذارد. 11Ù€ در مورد قطعات نظامی، پرشت اقداماتی را Ú©Ù‡ ما برای تضمین ØÙ„ مسئله سپرده‌های ارزی اتخاذ نموده بودیم را برشمرد Ùˆ Ú¯Ùت Ú©Ù‡ این تضمین از ژوئیه به مورد اجرا گذاشته شده Ùˆ از آن وقت هیچ مانعی از سوی دولت امریکا بر ارسال قطعات ایجاد نشده است. موارد مجردی وجود دارد Ú©Ù‡ مشکلاتی در آن بروز خواهد کرد، ولی دولت امریکا در مناÙع خود می‌داند Ú©Ù‡ ارسال قطعات را تسهیل نماید تا روند تأمین قطعات نظامی برای ایران استمرار داشته باشد. ما همچنین می‌خواستیم در زمینه قطعات یدکی Ùˆ تجهیزات شرکت‌های تجاری نیز Ú©Ù…Ú© کنیم. برای Ú©Ù…Ú© در این امر اطلاعات مشخصی لازم است. 12Ù€ بهشتی مدتی را ØµØ±Ù ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ùˆ تأکید بر Øمایت توده‌ای مردم از انقلاب ایران نمود. این Øمایت هنوز کاملاً مشهود Ùˆ یا از Ù„Øاظ تشکیلاتی Ùˆ Øزبی سازماندهی نشده است، ولی Øمایت عظیمی بوده Ùˆ این توده شرکت‌کننده انقلاب برای اثبات Øقانیت Ùˆ Øمایت از اهدا٠انقلاب در ایران کاÙÛŒ است. رهبری انقلاب بر چنین Øمایت عظیمی اتکا دارد Ùˆ این Øمایت از انقلاب قدرت Ùˆ پیروزی انقلاب را علی‌رغم گزارش‌ها Ùˆ شایعات در مورد توطئه‌های وسیع از جمله امکان توطئه‌هایی از جانب نظامیان، تضمین می‌کند. اقدام برای کودتا بسیار Ù…Øتمل است، او Ú¯Ùت Ú©Ù‡ اگر چنین امری پیش آید امریکا مسئول شناخته خواهد شد، چون امریکا دارای نقش گسترده‌ای در رابطه با ارتش ایران بوده است. بهشتی در رابطه با این موضوع به گونه‌ای صØبت نکرد Ú©Ù‡ نشان دهد تصور می‌کند تلاش برای انجام یک کودتا موÙÙ‚ خواهد بود بلکه می‌گÙت چنین اقدامی به هیچ‌وجه موÙÙ‚ نخواهد شد Ùˆ هرگونه اقدام مشابه، مشکلات جدی برای امریکا در ایران ایجاد خواهد کرد. رهبری انقلاب تصمیم گرÙته است Ú©Ù‡ با امریکا Ùˆ غرب به صورت دوستانه Ùˆ مثبت برخورد کند ولی آنها عمیقاً ظنین باقی می‌ماندند. 13Ù€ در پاسخ، من نکاتی را Ú©Ù‡ قبلاً توسط پرشت Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯Ù‡ بود مبنی بر ضع٠در شناخت ابعاد انقلاب در امریکا را پیش کشیدم ولی Ú¯Ùتم یک جنبه انقلاب برای اÙکار عمومی امریکا کاملاً روشن است Ùˆ آن وسعت Øمایت مردمی از انقلاب است. با توجه به روابط ما با نظامیان در ایران من از Ùرصت استÙاده نمودم تا بهشتی را از ترکیب Ùˆ اندازه واØدهای مستشاری مطلع سازم. گروه مشورتی مستشاری نظامی Ú©Ù‡ از تعداد زیادی اÙراد متشکل شده بود در Øال Øاضر به گروه شش Ù†Ùری Ú©ÙˆÚ†Ú©ÛŒ تبدیل شده Ú©Ù‡ تنها هد٠آن ØÙظ ارتباط با طرÙین ایرانی برای تسهیل دریاÙت تجهیزات نظامی امریکا توسط دولت موقت ایران می‌باشد. 14- پرشت Ú¯Ùت Ú©Ù‡ در واشنگتن ایرانیانی با دÙتر او تماس می‌گیرند Ú©Ù‡ از طبقات متوسط Ùˆ متخصصین ایران بوده Ùˆ با شاه نیز مخالÙت می‌کردند، ولی اکنون از ایران Ùرار کرده‌اند چون اØساس می‌‌کنند برای آنها در جو سیاسی جدید جایی وجود ندارد. او از بهشتی خواست تا موضع رهبری انقلاب را در برابر این اÙراد Ùˆ ایرانیانی Ú©Ù‡ به طور Ùزاینده نسبت به پیشرÙت انقلاب سرخورده Ùˆ ناامید شده‌‌اند، روشن کند. 15Ù€ بهشتی در پاسخ قبول کرد Ú©Ù‡ انقلاب اشتباهاتی مرتکب شده است؛ اما Ú¯Ùت در یک انقلاب با وسعت Ùˆ سرعتی Ú©Ù‡ در ایران داشت، بروز اشتباهات اجتناب‌ناپذیر است. رهبری متوجه است Ú©Ù‡ نمی‌تواند به دور ایران Øصاری بکشد Ùˆ آن را از تأثیرات خارجی Ùˆ مناÙع تجارتی Ùˆ تخصصی Ú©Ù‡ به آنها اØتیاج دارد، منزوی سازد. رهبری انقلاب خواهان مرزهای باز با دنیای خارج می‌باشد نه مرزهای بسته. در مورد یک میلیون اقلیتی Ú©Ù‡ او مشخص نمود از انقلاب Øمایت کامل نمی‌‌کنند هم همین موضع اتخاذ می‌شود. ولی به این اقلیت اجازه داده نخواهد شد Ú©Ù‡ نظرات خود را به اکثریت 35میلیون ایرانی Ú©Ù‡ از انقلاب Ùˆ اهدا٠آن Øمایت می‌‌کنند، دیکته کنند. اگر لازم باشد این توده‌های میلیونی جمعیت ایران راه خود را به تنهایی Ø·ÛŒ خواهند نمود Ùˆ در مدت 20 سال می‌‌توانند آنچه را Ú©Ù‡ با رÙتن این طبقه از دست داده‌اند Ùˆ مناÙعی Ú©Ù‡ این یک میلیون اقلیت برای کشور داشته جبران کنند. در پاسخ این سؤال Ú©Ù‡ آیا بهتر نیست سعی کنند Øمایت این اقلیت را جلب نمایند، بهشتی تأکید کرد Ú©Ù‡ هد٠رهبری هم همین بوده Ùˆ در جهت آن کوشش می‌‌کند ولی به هیچ‌ صورتی اکثریت به این اقلیت Ú©ÙˆÚ†Ú© اجازه نخواهند داد تا اهدا٠انقلاب اسلامی Ú©Ù‡ ملت ایران خواهان آن هستند را تباه سازند. همان‌طور Ú©Ù‡ قبلاً Ú¯Ùته بود این اهدا٠شامل جامعه‌ای می‌شود Ú©Ù‡ آزاد، مترقی Ùˆ پیرو اصول اسلامی باشد. 16Ù€ نظریه: بهشتی شخصیت مؤثر Ùˆ گیرایی می‌باشد. مطمئناً در ظاهر Ùˆ اگر بتوان بر اساس این Ú¯Ùت‌وگو قضاوت کرد، از Ù„Øاظ Ùکری Ùˆ عقلی هم مؤثر Ùˆ گیرا است. او با اعتماد به Ù†Ùس Ùوق‌العاده Ùˆ به طور آرام Ùˆ شمرده انگلیسی خوب صØبت می‌کند. رÙتار او در تمام مدت آرام Ùˆ غیراØساسی بود. به نظر می‌رسید Ú©Ù‡ او سعی داشت به ما بÙهماند Ú©Ù‡ بهبود روابط بیشتر به Ù†Ùع امریکا بوده تا به Ù†Ùع ایران. ایران انقلابی از Øمایت Ùˆ تÙاهم امریکا استقبال خواهد نمود ولی به هیچ‌وجه به امریکا وابسته نخواهد بود.